ΣΙΜΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΔΗΣ
Με συνέντευξη του, ο βουλευτής Α’ Αθήνας του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος-Κίνημα Αλλαγής Παύλος Γερουλάνος, τάχθηκε για άλλη μία φορά, υπέρ της διενέργειας εσωκομματικών εκλογών στο κόμμα του.
Όπως επίσης και υπέρ της αλλαγής ηγεσίας. Θεωρητικώ τω τρόπω, θα επισημάνουμε πως με αυτή του την συνέντευξη ο Παύλος Γερουλάνος,1 καταλαμβάνει μία σημαντική θέση εντός της άτυπης εσωκομματικής «αντιπολίτευσης»2 που έχει συγκροτηθεί, για να παραπέμψουμε στην ανάλυση των Hamil & Γεωργοπούλου. Και τι σημαίνει κάτι τέτοιο; Ας το δούμε αναλυτικότερα.
Σημαίνει πως πρώτον, ο ίδιος μιλά ανοιχτά και απενοχοποιημένα, για την ‘ανάγκη’ αλλαγής ηγεσίας, την στιγμή όπου άλλοι βουλευτές και κυρίως νεότεροι ηλικιακά (Παύλος Χρηστίδης, Μανώλης Χριστοδουλάκης), επιλέγουν πιο στρογγυλεμένες διατυπώσεις.
Δεύτερον, επιτίθεται πολύ συχνά3 και από διάφορα μέσα (τηλεόραση κυρίως), στον πρόεδρο του κόμματος Νίκο Ανδρουλάκη, δίχως να ενδιαφέρεται για τον αντίκτυπο ή αλλιώς, για τις συνέπειες που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο.
Άλλωστε, ο ίδιος γνωρίζει πολύ καλά πως είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσει ο πρόεδρος του κόμματος στη διαγραφή του, ειδικά μετά την κριτική που του ασκήθηκε στην πρόσφατη κοινή συνεδρίαση Πολιτικής Επιτροπής και Κοινοβουλευτικής Ομάδας για ‘αντι-δημοκρατικές πρακτικές.’ Τρίτον, μπορεί να ‘λέει όσα θέλει’ περί ΠΑΣΟΚ, περί ηγεσίας και περί εκλογικού αποτελέσματος στις πρόσφατες ευρωεκλογές, χωρίς να έρχεται εκ των προτέρων σε συνεννόηση με τα άλλα μέλη της άτυπης αντιπολίτευσης που έχει διαμορφωθεί και επιχειρεί να επηρεάσει πλέον τις εξελίξεις.
Εμβαθύνοντας περισσότερο στην ανάλυση μας, μπορούμε να πούμε το εξής, στρεφόμενοι και στην ανάλυση του Αμερικανού πολιτικού επιστήμονα Robert Dahl. Μεμονωμένα, το άτομο που φέρει μία θεσμική ιδιότητα (Παύλος Γερουλάνος, βουλευτής Α’ Αθηνών), «δεν μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά»4 του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.
Κάτι παρόμοιο μπορεί να ειπωθεί και για τους άλλους βουλευτές που ζητούν επιτάχυνση των εξελίξεων προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση (διενέργεια εσωκομματικών εκλογών).
Και χρήζει επισήμανσης το γεγονός πως οι Παύλος Γερουλάνος, Νάντια Γιαννακοπούλου και Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, έχουν βαθιά επίγνωση αυτής της αδυναμίας τους, πράγμα που τους οδήγησε εκ των πραγμάτων στη συγκρότηση μίας εσωκομματικής αντιπολίτευσης. Θα μπορούσε αυτή η εσωκομματική αντιπολίτευση να καταστεί και κοινοβουλευτική;5
Όχι, είναι η απάντηση μας. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως οι βουλευτές θα έθεταν σε δεύτερο πλάνο τα σημαντικά κοινοβουλευτικά τους καθήκοντα χάριν του ξεκαθαρίσματος των εσωκομματικών λογαριασμών. Με ό,τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο, και για την εκπροσώπηση των πολιτών της εκλογικής τους περιφέρειας, και για την ποιότητα της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης που ασκεί το κόμμα.
Η Βουλή των Ελλήνων, ακόμη και αν δεν είναι «κυβερνώσα βουλή»,6 σύμφωνα με την διατύπωση του Μπαμπούνη, δεν προσφέρεται για την άσκηση εσωκομματικής αντιπολίτευσης και, σε ένα δεύτερο επίπεδο, για το ‘ξεκαθάρισμα’ εσωκομματικών λογαριασμών. Και αυτή την αρχή την ενστερνίζονται οι βουλευτές τόσο του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής όσο και της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ.
Μπορούμε να το θέσουμε και διαφορετικά. Όσο πιο ισχυρή η θεσμική-κοινοβουλευτική κουλτούρα που διαθέτει ένας βουλευτής, τόσο περισσότερο μειώνονται οι πιθανότητες να αξιοποιήσει το βήμα του Κοινοβουλίου και την συμμετοχή του σε επιτροπές, για την άσκηση κριτικής και δη έντονης κριτικής στα πεπραγμένα του αρχηγού του κόμματος στο οποίο και ανήκει.
Ο Παύλος Γερουλάνος έχει αντιληφθεί, ως σύγχρονος πολιτικός, το ό,τι το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής υστερεί στην επικοινωνία και στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 Εκτιμούμε πως ένας βασικός παράγοντας που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ώστε ο Παύλος Γερουλάνος να καταφέρει να ενισχύσει την θέση του εντός κόμματος, ήσαν το ό,τι παρά την κακή εκλογική του επίδοση ως υποψήφιος για την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ το 2021, δεν σταμάτησε να παρεμβαίνει και να εμφανίζεται σε διάφορα φόρα, προβάλλοντας τις θέσεις του κόμματος του. Αυτή την παρεμβατικότητα του εκτίμησε ο Νίκος Ανδρουλάκης και έλαβε την απόφαση να τον συμπεριλάβει στο ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής εν όψει των βουλευτικών εκλογών του Μαϊου του 2023. Μία πολύ ενδιαφέρουσα από επιστημονική σκοπιά, υπόθεση εργασίας, είναι η ακόλουθη: Θεωρούμε πως η κοινοβουλευτική δραστηριότητα του Παύλου Γερουλάνου δεν είναι τέτοια ώστε να δικαιολογεί την επιθυμία του να διεκδικήσει εκ νέου την αρχηγία του εν Ελλάδι Κεντροαριστερού φορέα (θα δούμε τελικά αν αυτό συμβεί). Ο κύριος λόγος για τον οποίο εκδηλώνει ενδιαφέρον για την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ, καθίσταται το ό,τι ο ίδιος θεωρεί πως διαθέτει ένα ‘προσόν’ που δεν διαθέτουν οι υπόλοιποι ενδιαφερόμενοι: ‘Δεν κρύβεται στα δύσκολα’.
2 Βλέπε σχετικά, Hamil, H.M., (επιμ.), ‘Caudillos: Dictators in Spanish America,’ Norman & London, University of Oklahoma Press, 1992. Βλέπε και, Γεωργοπούλου, Βαρβάρα., ‘Κοινοβουλευτική αντιπολίτευση: θεσμικές διαστάσεις και πολιτική πράξη 1975-2015,’ Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, 2017, σελ. 40, Διαθέσιμη στο: Γεωργοπούλου Βαρβάρα (2017 Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου) Κοινοβουλευτική αντιπολίτευση: θεσμικές διαστάσεις και πολιτική πράξη 1975-2015 (ekt.gr) Που συγκλίνουν βουλευτές όπως ο Παύλος Γερουλάνος, ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος και η Νάντια Γιαννακοπούλου; Στο ό,τι εάν είχαν την δυνατότητα, θα είχαν κινήσει οι ίδιοι τις διαδικασίες, αμέσως μετά τις ευρωεκλογές, για την απομάκρυνση Ανδρουλάκη από την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής.
3 Σε αυτό το σημείο όμως, οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί: Το γεγονός πως ο Παύλος Γερουλάνος επιτίθεται λεκτικά κατά του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής δεν σημαίνει πως τον υβρίζει κιόλας και μάλιστα με σκαιό τρόπο. Ο άλλοτε υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων (δημοτικές εκλογές του 2019), ήσαν και παραμένει ένας ευπρεπής και ευγενής πολιτικός, ο οποίος πάντα ‘λέει ανοιχτά όσα σκέφτεται’ χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες γλωσσικές διατυπώσεις. Άλλως πως, ‘λέει πάντα αυτό που σκέφτεται,’ δίχως να προσβάλλει τον συνομιλητή του. Εν είδει υποθέσεως εργασίας, θα υποστηρίξουμε πως ο βουλευτής Α’ Αθηνών εμπίπτει στην κατηγορία των πιο ευγενικών βουλευτών του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Για κάθε Πολάκη, ‘υπάρχει ένας Γερουλάνος’.
4 Βλέπε σχετικά, Dahl, Robert., ‘L’ avenir de l’ opposition dans les democraties,’ Paris, Futuribles, 1966. Σύμφωνα με την Π. Φουντεδάκη, «η αντιπολίτευση είναι έννοια που συνδέεται με την πολιτική διαφωνία». Η εσωκομματική ‘αντιπολίτευση’ που έχει σχηματιστεί εντός ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, θα μπορούσε να διαφωνήσει ακόμη και με το χρονοδιάγραμμα που θα προτείνει ο Νίκος Ανδρουλάκης για την εκλογή νέας ηγεσίας στο κόμμα. Τι θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάλυση αυτής της άτυπης ‘αντιπολιτευτικής’ ομάδας στα εξ ων συνετέθη; Οι προσωπικές φιλοδοξίες του καθενός και η αδυναμία τους να βρουν κάποια συμβιβαστική λύση σχετικά με το πρόσωπο που θα μπορούσε να διεκδικήσει την αρχηγία του άλλοτε ισχυρού και κυριαρχικού κόμματος. Για την προσέγγιση της Φουντεδάκη, βλέπε και, Γεωργοπούλου, Βαρβάρα., ‘‘Κοινοβουλευτική αντιπολίτευση: θεσμικές διαστάσεις και πολιτική πράξη 1975-2015…ό.π.
5 Κινούμενοι πάντα θεωρητικά, θα τονίσουμε πως είναι η πρώτη φορά μετά την εκλογή του στην αρχηγία του ΠΑΣΟΚ, που ο ευρισκόμενος σήμερα σε εμφανή αμηχανία Νίκος Ανδρουλάκης αντιμετωπίζει ένα τέτοιο έντονο ‘ρεύμα’ αμφισβήτησης της ηγεσίας και των επιλογών του. Και η πιο έντονη (και απλοϊκή έως λαϊκιστική κριτική) προέρχεται από τους ‘στεναχωρημένους’ λόγω της μη-εκλογής τους ως ευρωβουλευτές, όπως είναι ο Φίλιππος Σαχινίδης. Η προκάτοχος του Νίκου Ανδρουλάκη στην ηγεσία του κόμματος Φώφη Γεννηματά ποτέ δεν αντιμετώπισε μία τέτοιου τύπου κριτική και αμφισβήτηση. Όλοι όσοι ασκούν την κατά τ’ άλλα θεμιτή κριτική, παραβλέπουν ένα πολύ κρίσιμο στοιχείο. Και ποιο είναι αυτό; Είναι το ό,τι καθίσταται εκ των προτέρων δύσκολο να μπορέσει να ανακτήσει το κόμμα μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, το μεγαλύτερο μέρος των τεράστιων απωλειών που υπέστη την περίοδο της βαθιάς κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής κρίσης. Ο ίδιος άλλωστε, ήσαν εκ των στελεχών του ΠΑΣΟΚ που προέβη στο διαχωρισμό μεταξύ ‘κυβερνητικής Νέας Δημοκρατίας’ και ‘αντιπολιτευόμενου ΣΥΡΙΖΑ,’ αμφισβητώντας εμπράκτως το περίφημο δόγμα ‘ούτε-ούτε’.
6 Βλέπε σχετικά, Μπαμπούνης, Χ., ‘Η κυβερνώσα Βουλή κατά την ελληνική μεσοβασιλεία,’ χ.χ., Εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα. Ως κοινοβουλευτικός που θα διεκδικήσει την επανεκλογή τους στις βουλευτικές εκλογές του 2027, ο Παύλος Γερουλάνος είναι όσο ‘λαϊκός’ είναι και ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος.
