- ΕΛΕΝΗ ΣΚΑΒΔΗ
Σας γράφω αποκαμωμένη από τον φθινοπωρινό ήλιο που με τσουρούφλισε σήμερα, στη μικρή αλλά τιμία Αμαλιάδα. Τι Λοζάνη, τι Κοζάνη σκέπτομαι όταν βλέπω την πόλη να περπατά στην πλατεία Μπελογιάννη, απόβραδο της Αγίας Αικατερίνης, με γόβα στιλέτο ή με σκαρπινάκι δίσολο! Η ζωή κινείται εντός μας με ρυθμούς ένδυσης και υπόδησης και αν μου επιτρέπετε και με τέμπο εσωρούχων ή …ζαρτιέρας. Τόσο σύγχρονα, τόσο απλά… Δεν έχει ουδεμία σημασία αν τα χρήματα για την αγορά των παραπάνω προέρχονται από επιδότηση λαδιού, από μισθό, αν είναι «μαύρα» ή αφορολόγητα, χαρτζηλίκι ή αν εν τέλει αποτελούν μισθίον εντίμου και επιπόνου εργασίας. Ζούμε σε εποχή ανακατωσούρας, η αγορά μας κατάπιε, τι τους νοιάζει όλους τους τζογαδόρους του ντουνιά αν τους ακουμπώ την υπεραξία ή τον «αέρα» από κάποια «χ» εργασία μου… Παράδες που τρέχουν, πατέρα δε θέλουν, έλεγε μια γιαγιά Κωνσταντινοπολίτισσα, που κατάγονταν από οικογένεια μεταπρατών από έτη πολλά, στο παζάρι της Πόλης, για να σας λέω και την αλήθεια μου τη φαντάζομαι ίδια με τη γυναίκα του παραλίγο πεθερού του Στ. Γιαλελή, στην ταινία «Αμέρικα-Αμέρικα» του Καζάν.
Ύστερα, κι εγώ είχα μάθει το παραμύθι του τζίρου, από τα φοιτητικά μου χρόνια, όταν στην Αθήνα πρωτοετής στο Οικονομικό της Νομικής βρήκα δουλειά σε υπόγειο πάργικγ της πρωτευούσης, στην πλατεία Ομονοίας. Εκεί λοιπόν, η δουλειά μου ήταν να χτυπάω κάρτες και να τις στερεώνω στους υαλοκαθαριστήρες του παρμπρίζ των αυτοκινήτων που εισέρχονταν για παρκάρισμα. Μετά, όταν έφευγαν, να παραλαμβάνω την κάρτα, στην οποία είχα ήδη σημειώσει το νούμερο του αυτοκινήτου, και να βγάζω την τιμή… Από τους τζίρους των παρκαρισμένων ο καλός μου αφεντικούλης έκανε παράδες, πολλαπλασίασε εν τέλει αυτά που είχε… Εκεί όμως είχε πολύ βαβούρα και πολύ καυσαέριο! Κι εγώ η καημενούλα μετά από ένα χρόνο επίπονης και επικινδύνου εργασίας σκέφτηκα να φύγω… Μέχρι που ο μόνιμος πελάτης, διευθυντής μεγάλης πολυεθνικής οπτικών ειδών, μου είπε: «Γιατί να φύγετε από εδώ δεσποινίς Ελενίτσα; Εδώ είστε καλά, έχετε καλό μισθό και επιπλέον μόνο η σκόνη από το ταμείον που σας μένει καθημερινά, είναι ένα δεύτερο καλό μεροκάματο».
Έπιασα τη σοφία του πελάτη και κομπλάρισα. Ο κύριος αυτός μου έλεγε ότι τα λεφτά και οι παράδες γενικώς έχουν και…σκόνη! Και η σκόνη είναι κι αυτή πολύτιμη! Εγώ τότε δεν το έβλεπα έτσι. Έλεγα μέσα μου ότι τα έχω χ…μένα τα λεφτά σας, και ανάγκη δεν σας έχω… Η σκόνη όμως, μεταφρασμένη σε νούμερο σήμαινε 25 δρχ. ημερησίως τότε, όταν ο μισθός ήταν 2.500.
Ήταν ένα μάθημα φιλελευθέρου πολιτικής οικονομίας η κουβέντα εκείνη που την κράτησα για τη συνέχεια και απέφυγα στο εξής να έχω σχέση με σκόνες και ταμεία…
Όμως, βρ’ αδερφέ εκείνη η θεωρία της σκόνης, που σήμερα εξατμίστηκε μαζί με τα μιστά, έκανε τον συμπαθή «δάσκαλό» μου να κυκλοφορεί με Φεράρι… από τότε, 1972-1973…
Τις ίδιες μέρες που έβραζε η Αθήνα, με τις Νομικές και τα Πολυτεχνεία κι εγώ σπούδαζα και δούλευα και «κουνούσα την ουρά μου»-έτσι έλεγε η θεία μου που αγωνιούσε όταν αργούσα τα βράδια να γυρίσω σπίτι- σε διαδηλώσεις και πορείες…
Εκεί ανάμεσα στο Φεβρουάριο του 1973 και στο Νοέμβρη 1973, διάβασα στο κουβούκλιο-ταμείο του πάρκινγκ την Πρωτόγονη Κοινωνία του Μόργκαν, την Καταγωγή της Οικογένειας της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους, Τον ιμπεριαλισμό-Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού- και τον Επιστημονικό και Ουτοπικό σοσιαλισμό. Ούτε θυμάμαι τι εκδόσεις ήταν τα μικρά αυτά βιβλιαράκια, περασμένα από 20 χέρια και βάλε, καπλαντισμένα από σελίδες περιοδικών ποικίλης ύλης, Θησαυρό, Ταχυδρόμο, με τη Γκιζέλα Ντάλι εξώφυλλο, άλλες με τον Αλεξανδράκη και την Αλέκα Στρατηγού … Τα βιβλία έπρεπε να παραλλάσσονται επειδή ήταν απαγορευμένα.
Συμπέρασμα για τα τον καπιταλισμό από τα βιβλία εκείνα δεν έβγαλα επαρκές, είχα απλά έναν καλό φίλο που μου εξηγούσε τα ακατανόητα κάθε απόγευμα μετά το σχόλασμα! Η αλήθεια είναι ότι είχα τρομακτική σύγχυση εκείνη την εποχή λόγω κοινωνικών σχέσεων. Είχα τον αφεντικό μου για παράδειγμα, μεγάλος και τρανός εργολάβος της Αττικής… Είχε μια τζάγκουαρ αυτός, τη μεγαλύτερη της Αθήνας, σαν αυτές που βλέπαμε στις ταινίες του Χόλυγουντ με ξύλινο ταμπλό και δέρμα στα καθίσματα… Παρόλα αυτά ήταν λαϊκό παλικάρι… Έλεγε συχνά, ότι «οι σοσιαλιστικές χώρες είναι καλύτερες! Διότι όταν στην μεταπολεμική Αθήνα του 50 κάποιοι φωτισμένοι μηχανικοί έλεγαν πρώτα να φτιάξουμε συγκοινωνίες, μετρό και υποδομές και μετά πολυκατοικίες, οι κυβερνώντες δεν άκουγαν.
Τώρα όλο το ανατολικό μπλοκ έχει μετρό και δεν έχει πρόβλημα!» «Ναι αλλά κανείς δεν έχει ΙΧ», του απαντούσα εγώ η σοσιαλίστρια… «παρά μόνα τα άθλια δίχρονα Skoda και τα Zastava.» Κι εκείνος συνέχιζε με αυτοπεποίθηση: «Ναι, αλλά έχει καλό περιβάλλον και φτηνή συγκοινωνία… Γι’ αυτό … οι σοσιαλιστικές χώρες είναι καλύτερες από εμάς τις δυτικές», τόνιζε με στόμφο οδηγώντας στιβαρά την Τζάγκουαρ προς το Ψυχικό που ήταν από τότε η μεζονέτα του! «Διότι τα σοσιαλιστικά κράτη είναι εξελισσόμενα, ενώ τα καπιταλιστικά έχουν όριο!» κατέληγε. Την τύφλα μου σκεπτόμουν εγώ τότε ψαρωμένη που στο “στρατόπεδό μας”, είχαμε και παράσιτα!!!
Πού να ξέραμε και οι δυο τότε ότι 20 χρόνια μετά θα μαθαίναμε για την πτώση του τείχους από την τηλεόραση!!! Πού να ξέραμε 30 χρόνια μετά τι θα έμενε στην … “εξελισσόμενη ΕΣΣΔ” και στους δορυφόρους της!
Ο αφεντικός εκείνος πέθανε… Ο άλλος της “σκόνης” δεν ξέρω τι έγινε… Η Ομόνοια είναι Σόχο πια… Εγώ είμαι επαρχιώτισσα… Κι ο καπιταλισμός που μου λέγανε όχι μόνο δεν άφησε σταλιά σκόνη παράδων, αλλά ξεπέρασε και τα όρια. Όλοι λάθος… Τζαγκουαράτοι, Φεράρηδες, και ταμίες πάρκινγκ… Τα βιβλία μου έμειναν, τα έχω ακόμα. Τα έγδυσα από τα ωραία εξώφυλλα, τα σώριασα ψηλά-ψηλά στη βιβλιοθήκη, κάπου κάπου τα κατεβάζω και τα χτυπάω μετά μανίας μεταξύ τους δυο-δυο, να φύγει από τις σελίδες η σκόνη… Σκόνη κι αυτή, που επιμένει να προστίθεται διαρκώς.
