Ο Πόλεμος Απελευθέρωσης του Μπανγκλαντές (βεγγαλικά: মুক্তিযুদ্ধ Μουκτιτζούντχο), επίσης γνωστός ως πόλεμος Ανεξαρτησίας του Μπαγκλαντές, ήταν επανάσταση και ένοπλη σύγκρουση που προκάλεσε η άνοδος του κινήματος της Βεγγαλικής αυτοδιάθεσης και εθνικισμού σε αυτό που τότε ήταν το ανατολικό Πακιστάν κατά τη γενοκτονία του 1971 στο Μπαγκλαντές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανεξαρτησία της Λαϊκής Δημοκρατίας του Μπαγκλαντές. Ο πόλεμος ξεκίνησε μετά την αρχή στρατιωτικής επιχείρισης από τη διοίκηση στο δυτικό Πακιστάν τη νύχτα της 25ης Μαρτίου 1971. Επιδίωξε τη συστηματική εξάλειψη των εθνικιστών πολιτικών, φοιτητών, διανοούμενων, θρησκευτικών μειονοτήτων και ένοπλου προσωπικού. Η χούντα ακύρωσε τα αποτελέσματα των εκλογών του 1970 και συνέλαβε τον υποψήφιο πρωθυπουργό Σέιχ Μουτζιμπούρ Ραχμάν. Ο πόλεμος ολοκληρώθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1971 μετά την παράδοση του Δυτικού Πακιστάν.
Στις αγροτικές και αστικές περιοχές του ανατολικού Πακιστάν, υπήρξαν εκτεταμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις και αεροπορικές επιθέσεις για να καταστείλουν την παλίρροια της πολιτικής ανυπακοής που διαμορφώθηκε μετά το αδιέξοδο στις εκλογές του 1970. Ο στρατός του Πακιστάν, ο οποίος είχε την υποστήριξη των ισλαμιστών, δημιούργησε ριζοσπαστικές θρησκευτικές πολιτοφυλακές – τους Ραζακάρ, Αλ-Μπαντρ και Αλ-Σαμ, για να τους βοηθήσουν στις επιδρομές κατά των ντόπιων. Οι Μπιχάρι (εθνοτική μειονότητα που μιλούσε τα Ούρντου) ήταν υπέρ του πακιστανικού στρατού. Μέλη του πακιστανικού στρατού και υποστηρικτικές πολιτοφυλακές διεξήγαγαν μαζικές δολοφονίες, απελάσεις και γενοκτονικούς βιασμούς. Η πρωτεύουσα της Ντάκα ήταν η σκηνή πολλών σφαγών, συμπεριλαμβανομένης της σφαγής του Πανεπιστημίου της Ντάκα. Υπολογίζεται ότι 10 εκατομμύρια Βεγγαλέζοι πρόσφυγες έφυγαν στη γειτονική Ινδία, ενώ 30 εκατομμύρια εκτοπίστηκαν. Υπήρχε βία μεταξύ των Βεγγαλέζων και των ομιλητών της Ούρντου. Μια ακαδημαϊκή συναίνεση επικρατεί ότι οι θηριωδίες που διαπράχθηκαν από τον πακιστανικό στρατό ήταν γενοκτονία.
Η Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του Μπαγκλαντές διακηρύχθηκε από το Τσιταγκόνγκ από μέλη των Μούκτι Μπαχίνι – του εθνικού απελευθερωτικού στρατού που σχηματίστηκε από στρατιωτικούς, παραστρατιωτικούς και Βεγγαλέζους πολίτες. Το τάγμα της Ανατολικής Βεγγάλης και τα Τουφέκια του Ανατολικού Πακιστάν έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αντίσταση. Με επικεφαλής τον στρατηγό Μ. Α. Γ. Οσμάνι και έντεκα στραταρχών, οι δυνάμεις του Μπαγκλαντές διεξήγαγαν μαζικό ανταρτοπόλεμο εναντίον του πακιστανικού στρατού. Απελευθέρωσαν πολυάριθμες πόλεις κατά τους πρώτους μήνες της σύγκρουσης. Ο στρατός του Πακιστάν επανήλθε δυναμικά κατά την διάρκεια των μουσώνων. Οι Βεγγαλέζοι αντάρτες προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές στο Πολεμικό Ναυτικό του Πακιστάν. Η ανερχόμενη Πολεμική Αεροπορία του Μπανγκλαντές έκανε επιθέσεις εναντίον πακιστανικών στρατιωτικών βάσεων. Μέχρι το Νοέμβριο, οι δυνάμεις του Μπανγκλαντές περιόρισαν τον πακιστανικό στρατό στους στρατώνες του κατά τη διάρκεια της νύχτας. Εξασφάλισαν τον έλεγχο των περισσότερων τμημάτων της υπαίθρου.
Η Προσωρινή Κυβέρνηση του Μπαγκλαντές σχηματίστηκε στις 17 Απριλίου 1971 στο Μουτζίμπναγκαρ και μετακόμισε στην Καλκούτα ως εξόριστη κυβέρνηση. Οι Βεγγαλέζοι του πακιστανικού αστικού, στρατιωτικού και διπλωματικού σώματος αποστάτησαν στην προσωρινή κυβέρνηση του Μπαγκλαντές. Χιλιάδες οικογένειες Βεγγαλέζων στο δυτικό Πακιστάν διέφυγαν στο Αφγανιστάν. Βεγγαλέζοι πολιτιστικοί ακτιβιστές δημιούργησαν τον παράνομο ραδιοφωνικό σταθμό της Ελεύθερης Βεγγάλης. Η κατάσταση στο Μπανγκλαντές προκάλεσε τον πόλεμο προκάλεσε παγκόσμια οργή και συναγερμό. Η Ινδία, με επικεφαλής της Ίντιρα Γκάντι, έδωσε ουσιαστική διπλωματική, οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη στους εθνικιστές του Μπαγκλαντές. Βρετανοί, Ινδοί και Αμερικανοί μουσικοί διοργάνωσαν την πρώτη συναυλία ώφελους στον κόσμο στη Νέα Υόρκη για να στηρίξουν τον λαό του Μπαγκλαντές. Ο γερουσιαστής Τεντ Κένεντι στις Ηνωμένες Πολιτείες ηγήθηκε εκστρατείας του Κογκρέσου για τον τερματισμό της δίωξης του πακιστανικού στρατού. ενώ οι Αμερικανοί διπλωμάτες στο ανατολικό Πακιστάν διαφώνησαν έντονα με τους στενούς δεσμούς της διοίκησης του Νίξον με τον πακιστανό στρατιωτικό δικτάτορα Γιαχία Χαν.
Η Ινδία εντάχθηκε στον πόλεμο στις 3 Δεκεμβρίου 1971, αφού το Πακιστάν ξεκίνησε προληπτικές αεροπορικές επιδρομές στη Βόρεια Ινδία. Ο επακόλουθος Ινδοπακιστανικός πόλεμος έγινε μάρτυρας δεσμεύσεων σε δύο μέτωπα πολέμου. Στις 23 Νοεμβρίου 1971, ο ινδικός στρατός εισχώρησε συνήθως στα σύνορα του ανατολικού Πακιστάν για να συμμαχήσει με τους Μούκτι Μπαχίνι. Η Ινδική Πολεμική Αεροπορία απέκτησε γρήγορα συνολική αεροδυναμική υπεροχή στη περιοχή, ενώ το Ινδικό Πολεμικό Ναυτικό επέβαλε με επιτυχία ναυτικό αποκλεισμό. Οι κοινές συμμαχικές δυνάμεις Ινδίας-Μπαγκλαντές περικύκλωσαν την Ντάκα και στις 16 Δεκεμβρίου 1971 η ανατολική εντολή των Πακιστανικών των Ενόπλων Δυνάμεων κατέρρευσε και παραδόθηκε.
Ο πόλεμος άλλαξε το γεωπολιτικό τοπίο της Νότιας Ασίας, με την εμφάνιση του Μπαγκλαντές ως την έβδομη πιο πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο. Λόγω των σύνθετων περιφερειακών συμμαχιών, ο πόλεμος ήταν ένα σημαντικό επεισόδιο στις εντάσεις του Ψυχρού Πολέμου που αφορούσαν τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Σοβιετική Ένωση και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Η πλειοψηφία των κρατών μελών στα Ηνωμένα Έθνη αναγνώρισαν το Μπαγκλαντές ως κυρίαρχο έθνος το 1972.
