- ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
“Όπως είναι γνωστό, θα έχουμε εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο 2024, σε κοντινό χρονικό διάστημα από τώρα. Καλό θα είναι να διευρυνθεί η συζήτηση σχετικά με τον ρόλο και την ισχύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενός εκ των θεσμικών οικοδομημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και για μια συζήτηση με επιχειρήματα,για το τι θέλουμε και τι όχι, προέχει η πληροφόρηση. Αναφέρομαι λοιπόν κι εγώ σε μια πρόσφατη εξέλιξη που μας αφορά, τόσο εμάς εδώ όσο και την Κυπριακή Δημοκρατία, και αφορά το υφιστάμενο ως σήμερα “δικαίωμα βέτο”.
Το βέτο, που για χρόνια θεωρείτο “εκ των ών ουκ άνευ” στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς εξασφαλίζει την ισοτιμία ανάμεσα στα κράτη και δυναμώνει την φωνή των μικρών, αμφισβητείται με εμμονικό τρόπο από Γερμανία και Γαλλία. Το Βερολίνο για να στηρίξει το αίτημά του, αναφέρεται στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και στην διεύρυνση της Ένωσης.
Έτσι,από “τα πηγαδάκια” των Βρυξελλών στο Ευρωκοινοβούλιο μεταφέρθηκε η συζήτηση, για την κατάργηση του Βέτο, του μεγαλύτερου όπλου των μικρών κρατών στην Ένωση.
Με ψήφισμα που ενέκρινε το Ευρωκοινοβούλιο και αφορά το θέμα για κατάργηση του δικαιώματος βέτο (αρνησικυρίας) που διαθέτουν σήμερα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.).
Ψήφισμα μη δεσμευτικό μεν, (δεν έχει νομική ισχύ), ενδεικτικό προθέσεων δε.
Το δικαίωμα βέτο των κρατών-μελών απορρέει από την ομοφωνία που προβλέπεται στην λήψη των αποφάσεων στο (Ευρωπαϊκό) Συμβούλιο. Για να αλλάξει η ομοφωνία, απαιτείται η αναθεώρηση των Συνθηκών της ΕΕ.
Το Ευρωκοινοβούλιο δεν έχει την εξουσία να αλλάξει τις Συνθήκες, έχει όμως τη δυνατότητα να ενεργοποιεί την πολιτική διεργασία προτείνοντας αλλαγές κι ασκώντας πίεση προς το Συμβούλιο, το οποίο είναι εντέλει το αρμόδιο όργανο της Ε.Ε. για αλλαγές στις Συνθήκες μέσω ομόφωνης απόφασης.
- Η διεργασία για κατάργηση της ομοφωνίας ξεκίνησε με την Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης πριν 2 χρόνια. Εκείνη η Διάσκεψη κατέληξε σε εισηγήσεις για αναθεώρηση των Συνθηκών, με επίκεντρο την κατάργηση της υφιστάμενης ομοφωνίας και κατ’ επέκταση του δικαιώματος βέτο στη λήψη αποφάσεων.
Αυτό το δικαίωμα διατηρεί μια ισορροπία ανάμεσα σε μεγάλα και μικρά κράτη-μέλη, ενώ το πληθυσμιακό μέγεθος κάθε κράτους αντανακλάται ιδιαίτερα στο Ευρωκοινοβούλιο.
Χαρακτηριστικά, οι αλλαγές στις Συνθήκες με επίκεντρο την κατάργηση του βέτο, διαμορφώθηκαν από πέντε εισηγητές-Ευρωβουλευτές (τέσσερις από Γερμανία και ένας από Βέλγιο) και τέθηκαν στο Ευρωκοινοβούλιο για ψήφιση. Η πρόταση των «πέντε» υπερψηφίστηκε μεν αλλά με μικρή διαφορά. Επισημαίνουμε ότι η αλλαγή των Συνθηκών είναι μια μακρά διαδικασία που θα καταλήξει στο Συμβούλιο, αλλά η απόφαση σήμερα είναι πολιτική και δείχνει “τις προθέσεις”. Η τελική κατάληξη θα εξαρτηθεί και από το μέγεθος της “αντίστασης¨” των μικρότερων χωρών- μελών της Ε.Ε. στις ορέξεις του Γαλλο-Γερμανικού άξονα και της Κομισιόν.
