Καθώς ο κόσμος πλησιάζει επικίνδυνα ένα κρίσιμο όριο για την κλιματική υπερθέρμανση, η φετινή COP30 στη Βραζιλία αποκτά ιδιαίτερο βάρος – μια στιγμή-κλειδί για το μέλλον του πλανήτη. Ωστόσο, οι διοργανωτές δεν έχουν ακόμα καταθέσει έναν σαφή στόχο για τις μακράς διάρκειας συνομιλίες του Νοεμβρίου, προκαλώντας ανησυχίες για πιθανή αποτυχία.Η προετοιμασία επισκιάστηκε από τις καταστροφικές συγκρούσεις σε τρεις ηπείρους και την αποχώρηση των ΗΠΑ από την παγκόσμια συνεργασία για το κλίμα, το εμπόριο και την υγεία. Οι προσδοκίες έχουν μειωθεί μετά την πρόταση του προέδρου της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα πριν από τρία χρόνια να φιλοξενήσει τις συνομιλίες για το κλίμα στον Αμαζόνιο.
Σε μια εκδήλωση του ΟΗΕ για το κλίμα στη Γερμανία, η οποία ολοκληρώθηκε την Πέμπτη (26/06), οι διαφωνίες αναζωπυρώθηκαν για μια σειρά θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης, αυξάνοντας την ανησυχία για το πόσο μπορεί να προχωρήσει η COP30. Η Βραζιλία είναι επιδέξιος διαπραγματευτής για το κλίμα, αλλά “το διεθνές πλαίσιο δεν ήταν ποτέ τόσο κακό”, δήλωσε ο Κλαούντιο Άντζελο από τον βραζιλιάνικο οργανισμό Climate Observatory. Δεδομένων των διακυβευμάτων, η πρώην επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα Πατρίσια Patricia Espinosa δήλωσε ότι η Βραζιλία μπορεί να πρέπει να αρκεστεί σε “μικρά βήματα”. “Ένα από τα κύρια μηνύματα που θα πρέπει να βγει από την COP30 είναι η ενότητα όλων πίσω από την πολυμέρεια και τη διεθνή συνεργασία. Αν δεν το πετύχουμε αυτό σημαίνει ότι όλοι θα υποφέρουν”, δήλωσε στο AFP.
“Η αποτυχία δεν αποτελεί επιλογή σε αυτή την περίπτωση”.
Επιβίωση
Οι προηγούμενες COP κρίθηκαν με βάση τις συμφωνίες που συνήφθησαν μεταξύ των σχεδόν 200 εθνών που διαπραγματεύονται επί δύο εβδομάδες για να προωθήσουν την παγκόσμια πολιτική για το κλίμα. Οι πρόσφατες σύνοδοι κορυφής έφεραν αποτελέσματα-ορόσημα, από την παγκόσμια δέσμευση για την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα έως τη δημιουργία ειδικού ταμείου για τη βοήθεια χωρών που πλήττονται από κλιματικές καταστροφές. Η διευθύνουσα σύμβουλος της COP30 Άνα Τόνι δήλωσε ότι “τα περισσότερα από τα μεγάλα θέματα” που προέκυψαν από τη συμφωνία του Παρισιού του 2015 για την κλιματική αλλαγή έχουν αντιμετωπιστεί. Αυτό αφήνει στη Βραζιλία μια αναμφισβήτητα δυσκολότερη πρόκληση – να προσπαθήσει να διασφαλίσει ότι τα συμφωνηθέντα θα εφαρμοστούν.
Μεγάλο μέρος της δράσης έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στο περιθώριο της COP30 ή πριν φτάσουν τα έθνη στην πόλη Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου. Οι εμπειρογνώμονες υπογραμμίζουν ότι τα εθνικά σχέδια δράσης για το κλίμα, τα οποία οφείλουν να υποβάλουν όλες οι χώρες πριν από την COP30, και κυρίως οι κύριες χώρες εκπομπής ρύπων- Κίνα, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ινδία- έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα από τις φετινές διαπραγματεύσεις. Αναμένεται ότι αυτός ο τελευταίος γύρος εθνικών δεσμεύσεων θα υπολείπεται κατά πολύ από τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου, και ενδεχομένως ακόμη και στους 2 βαθμούς Κελσίου, τον λιγότερο φιλόδοξο από τους κλιματικούς στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. “Αναμένω ότι η COP θα πρέπει να αντιδράσει σε αυτό”, δήλωσε η Άνα Τόνι, αν και η μορφή που θα λάβει αυτή η αντίδραση είναι “υπό αμφισβήτηση”.
Η αβεβαιότητα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η COP30 θα βοηθήσει τα έθνη να κατευθυνθούν προς τον 1,5C ανησυχεί το μπλοκ της Συμμαχίας Μικρών Νησιωτικών Κρατών, δήλωσε η επικεφαλής των διαπραγματεύσεων Άνν Ρασμούσεν. “Η επιβίωσή μας εξαρτάται από αυτό”, δήλωσε στο AFP.
Απειλή για την ανθρωπότητα
Ο τρόπος με τον οποίο οι χώρες θα τηρήσουν την υπόσχεσή τους να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα μπορεί επίσης να αποτελέσει σημείο αντιπαράθεσης. Ο Άντζελο δήλωσε ότι ελπίζει η Βραζιλία να στηρίξει την ιδέα, που περιλαμβάνεται στο εθνικό σχέδιο για το κλίμα, να προχωρήσει στην υλοποίηση χρονοδιαγραμμάτων» για τη μετάβαση αυτή. Ωστόσο, παρομοίασε τη δημοπράτηση από τη Βραζιλία των δικαιωμάτων εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου κοντά στις εκβολές του ποταμού Αμαζονίου αυτόν τον μήνα – ακριβώς την ώρα που οι διαπραγματευτές για το κλίμα έπιαναν δουλειά στη Βόννη – με πράξη “σαμποτάζ”. Μια άλλη βασική προτεραιότητα για τη Βραζιλία είναι η προστασία των δασών, αλλά κατά τα άλλα οι ηγέτες της COP30 επικεντρώθηκαν κυρίως σε εκκρεμότητες από προηγούμενες συναντήσεις, συμπεριλαμβανομένης της εξειδίκευσης ενός στόχου για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας στις κλιματικές επιπτώσεις.
Σύμφωνα με τους οικοδεσπότες των περσινών δύσκολων συνομιλιών για το κλίμα, οι παγκόσμιες εντάσεις μπορεί να μην αφήνουν χώρο για πολλά άλλα. “Πρέπει να επικεντρωθούμε περισσότερο στη διατήρηση της κληρονομιάς που έχουμε δημιουργήσει, παρά στην αύξηση των φιλοδοξιών”, δήλωσε ο Γιάλτσιν Ραφίγιεφ, κορυφαίος διαπραγματευτής για το κλίμα της COP29 που φιλοξένησε το Αζερμπαϊτζάν. Φοβάται ότι η προσπάθεια και η αποτυχία να επιτευχθούν περισσότερα μπορεί να υπονομεύσουν ολόκληρη τη διαδικασία του ΟΗΕ. Όσοι συμμετέχουν στις συνομιλίες για το κλίμα παραδέχονται ότι η πρόοδος μπορεί να είναι απογοητευτικά αργή, αλλά επιμένουν ότι οι ετήσιες διαπραγματεύσεις παραμένουν απολύτως απαραίτητες.
“Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλος τρόπος να αντιμετωπιστεί μια τόσο μεγάλη απειλή για την ανθρωπότητα”, δήλωσε η Εσπινόζα στο AFP.
