Καθώς πλησιάζει το επόμενο παπικό κονκλάβιο, που ξεκινά στις 7 Μαΐου, οι καρδινάλιοι απολαμβάνουν τις τελευταίες στιγμές ελευθερίας τους στα αγαπημένα τους εστιατόρια της Ρώμης, λίγο πριν απομονωθούν στη μυστικότητα του Βατικανού για την εκλογή του επόμενου πάπα.
Σύμφωνα με το BBC, πριν από την τελευταία εκλογή του 2013, πολλοί καρδινάλιοι εθεάθησαν να δειπνούν στο ιστορικό «Al Passetto di Borgo», μόλις 200 μέτρα από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Εκεί, ο καρδινάλιος Ντόναλντ Γουέρλ προτιμούσε τα λαζάνια, ενώ ο Ιταλός καρδινάλιος, Φραντσέσκο Κοκοπαλμέριο -από τους επικρατέστερους της τότε ψηφοφορίας- φημολογείται πως προτιμούσε το ψητό καλαμάρι.
Και δεν είναι τυχαίο. Κατά τη διάρκεια του κονκλάβιου, που διεξάγεται εντός της Καπέλα Σιστίνα, οι 135 καρδινάλιοι απομονώνονται πλήρως: ψηφίζουν, τρώνε και κοιμούνται υπό καθεστώς αυστηρής επιτήρησης, χωρίς καμία επαφή με τον έξω κόσμο. Ούτε τηλέφωνα, ούτε μηνύματα – μόνο ο καπνός που αναδύεται από την καμινάδα της Σιστίνα δείχνει αν έχει εκλεγεί νέος πάπας (λευκός καπνός) ή αν απαιτείται νέος γύρος ψηφοφορίας (μαύρος καπνός).
Πώς διασφαλίζεται η μυστικότητα του κονκλάβιου;
Με τις συνεχείς μεταφορές προμηθειών εντός και εκτός Βατικανού, τίθεται εύλογα το ερώτημα: πώς διατηρείται η απόλυτη μυστικότητα του κονκλάβιου; Και πώς διασφαλίζεται η ακεραιότητα της ψηφοφορίας, χωρίς επιρροές από τον έξω κόσμο;
Στην ιστορία των παπικών εκλογών, το φαγητό έχει θεωρηθεί όχι μόνο ανάγκη, αλλά και ενδεχόμενη απειλή. Δεν είναι απίθανο, θεωρητικά, ένα ραβιόλι να κρύβει ένα μυστικό μήνυμα από το προσωπικό της κουζίνας ή μια χαρτοπετσέτα να χρησιμοποιηθεί για να μεταδοθεί μια πληροφορία προς τα έξω. Επίσης, το κοινό τραπέζι μπορεί να αποτελέσει και έδαφος διακριτικών διαβουλεύσεων μεταξύ των εκλεκτόρων.
Στην ποπ κουλτούρα, αυτό το στοιχείο έχει αναδειχθεί ως κεντρικό μοτίβο. Ταινίες και σειρές αξιοποιούν την τελετουργία του φαγητού στο κονκλάβιο για να εντείνουν την αίσθηση της ίντριγκας, της παρασκηνιακής πολιτικής και του απόλυτου ελέγχου. Η ίδια η «σιωπή του κονκλάβιου», άλλωστε, κάνει κάθε πιάτο και κάθε βλέμμα στο τραπέζι να αποκτά βαρύτητα.
Κάθε σκεύος περνούσε από αυστηρό έλεγχο για κρυφά μηνύματα
Ανά τους αιώνες, το φαγητό αποτελούσε ευκαιρία, αλλά και ρίσκο. Οι κανόνες απομόνωσης που θεσπίστηκαν το 1274 από τον πάπα Γρηγόριο Ι’ δεν αφορούσαν μόνο τη στέγαση, αλλά και τη σίτιση. Οι καρδινάλιοι τρέφονταν με περιορισμούς: μία φορά την ημέρα μετά από τρεις ημέρες και μόνο με ψωμί και νερό μετά από οκτώ. Αν και οι περιορισμοί αυτοί χαλάρωσαν αργότερα, ο αυστηρός έλεγχος του φαγητού παρέμεινε.
Ο διάσημος σεφ της Αναγέννησης, Μπαρτολομέο Σκάπι, μάγειρας των παπών Πίου Δ’ και Πίου Ε’, ήταν ο πρώτος που κατέγραψε με λεπτομέρεια το πώς τρεφόταν ένα κονκλάβιο τον 16ο αιώνα. Στο έργο του «Η τέχνη της μαγειρικής», περιγράφει πλούσια αλλά ελεγχόμενα γεύματα, που παραδίδονταν στους καρδινάλιους μέσω περιστρεφόμενης θυρίδας σε τοίχο.Πριν περάσουν το κατώφλι, κάθε πιάτο, σκεύος και χαρτοπετσέτα περνούσε από αυστηρό έλεγχο για κρυφά μηνύματα. Κανένα κλειστό φαγητό, όπως πίτες ή ολόκληρα κοτόπουλα, δεν επιτρεπόταν, τα ποτά σερβίρονταν σε διαφανή ποτήρια, όλα βρίσκονταν υπό την επιτήρηση της Ελβετικής Φρουράς.
Παραμένει ο έλεγχος – Ανησυχία για τα ηλεκτρονικά μέσα
Σήμερα, τα πράγματα είναι διαφορετικά, αλλά ο έλεγχος παραμένει. Οι καρδινάλιοι θα φιλοξενηθούν στον ξενώνα «Domus Sanctae Marthae», εντός Βατικανού, όπου οι μοναχές θα μαγειρεύουν καθημερινά απλά γεύματα της περιοχής: μινεστρόνε, σπαγγέτι, arrosticini (αρνίσια σουβλάκια) και βραστά λαχανικά. Το μήνυμα είναι σαφές: λιτότητα και σεμνότητα, σε απόλυτη εναρμόνιση με την εικόνα της Εκκλησίας υπό τον πάπα Φραγκίσκο.
Η ανησυχία πλέον δεν επικεντρώνεται στις κρυμμένες σημειώσεις σε ραβιόλια, αλλά στα ηλεκτρονικά μέσα – κινητά, κοριούς και μικροσυσκευές. Ειδικά, για αυτόν τον λόγο, πριν από την έναρξη του κονκλάβιου, τεχνικοί ελέγχουν εξονυχιστικά τους χώρους για κάθε πιθανή παραβίαση.
Εντωμεταξύ, οι καρδινάλιοι απολαμβάνουν ίσως το τελευταίο τους πολυτελές γεύμα στη Ρώμη, αναλογιζόμενοι ότι την επόμενη φορά που θα βρεθούν στο τραπέζι, ίσως να φορούν το λευκό ένδυμα του νέου ποντίφικα.
