Ρώσοι και oυκρανοί εκπρόσωποι πρόκειται να συναντηθούν σήμερα στην Κωνσταντινούπολη, στις πρώτες επαφές, από τις πρώτες εβδομάδες της ρωσικής εισβολής που διαρκεί εδώ και τρία χρόνια.
Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δεν θα παρευρεθεί στις συνομιλίες, παρά την πρόσκληση του ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι για απευθείας συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, επιβεβαίωσε την Πέμπτη στους δημοσιογράφους ότι ο Ρώσος ηγέτης δεν θα συμμετάσχει.
Όπως αναφέρει το ABC ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εξέφρασε αμφιβολίες για την πιθανότητα επιτυχίας των συνομιλιών, παρόλο που αυτή την εβδομάδα είχε επανειλημμένα αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να υπάρξει πρόοδος.
«Τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί μέχρι να συναντηθούμε εγώ και ο Πούτιν, εντάξει;» δήλωσε ο Τραμπ από το προεδρικό αεροσκάφος Air Force One, μόλις έγινε γνωστό ότι ο Πούτιν δεν θα παραστεί.
«Και προφανώς δεν θα πήγαινε», πρόσθεσε. «Θα πήγαινε, αλλά νόμιζε ότι θα πήγαινα κι εγώ. Δεν θα πήγαινε αν δεν ήμουν εκεί. Και δεν πιστεύω ότι θα συμβεί τίποτα – είτε σας αρέσει είτε όχι – μέχρι να συναντηθούμε εγώ κι εκείνος. Αλλά πρέπει να το λύσουμε, γιατί πεθαίνουν πάρα πολλοί άνθρωποι», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η επιστροφή στην Κωνσταντινούπολη είναι συμβολική, καθώς η ιστορική πόλη φιλοξένησε τις πιο επιτυχημένες διπλωματικές προσπάθειες κατά τη διάρκεια των τριών χρόνων του πολέμου.
Εκεί, τον Μάρτιο του 2022, οι Ουκρανοί και ρώσοι διαπραγματευτές κατήρτισαν το Κοινό Ανακοινωθέν της Κωνσταντινούπολης, ένα πλαίσιο πιθανής ειρηνευτικής συμφωνίας για τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής.
Η βασική ανταλλαγή που προτεινόταν ήταν η αποδοχή διαρκούς ουδετερότητας από την Ουκρανία και εγκατάλειψη κάθε προσδοκίας ένταξης στο ΝΑΤΟ, με αντάλλαγμα ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας.
Ωστόσο, η εντατικοποίηση του πολέμου, οι καταγγελίες για ρωσικά εγκλήματα πολέμου και οι υποψίες για επιχειρήσεις δολιοφθοράς εναντίον συμμετεχόντων στις διαπραγματεύσεις υπονόμευσαν καθοριστικά τις πρώτες εκείνες προσπάθειες.
Αργότερα, η Κωνσταντινούπολη αποτέλεσε και το επίκεντρο της Πρωτοβουλίας για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας, που διήρκεσε από το 2022 έως το 2023 και με την υποστήριξη της Τουρκίας και των Ηνωμένων Εθνών επέτρεψε προσωρινά την ασφαλή εξαγωγή αγροτικών προϊόντων από ουκρανικά και ρωσικά λιμάνια, εν μέσω εχθροπραξιών στην περιοχή.
Ο σύμβουλος του Κρεμλίνου Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, επικεφαλής των συνομιλιών του 2022, θα ηγηθεί της ρωσικής αντιπροσωπείας. Μαζί του θα βρίσκονται ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιχαήλ Γκαλούζιν, ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Αλεξάντερ Φόμιν και ο επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών Ίγκορ Κοστιούκοφ.
Ο Ζελένσκι και ο Πούτιν είχαν συναντηθεί για τελευταία φορά το 2019 στη Γαλλία, στο πλαίσιο του «Σχήματος της Νορμανδίας» με τη συμμετοχή της Γαλλίας και της Γερμανίας για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην ανατολική Ουκρανία.
Οι συγκρούσεις εκεί ξεκίνησαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την ενίσχυση αυτονομιστικής εξέγερσης από τη Μόσχα στο Ντονμπάς. Η ευρείας κλίμακας εισβολή του 2022 αποτέλεσε συνέχεια αυτής της αρχικής επιθετικότητας.
Ο Ζελένσκι δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου αυτή την εβδομάδα ότι δεν πρόκειται να συναντηθεί με κανέναν άλλο ρώσο εκπρόσωπο, καθώς «τα πάντα στη Ρωσία εξαρτώνται» από τον πρόεδρό της.
Ο Ουκρανός πρόεδρος έφθασε την Πέμπτη στην Άγκυρα για συνάντηση με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Εκεί, μέσω κοινωνικών δικτύων, επιβεβαίωσε τη συμμετοχή της «ανώτατης αντιπροσωπείας της Ουκρανίας» και δήλωσε ότι είναι «έτοιμοι να λάβουν οποιαδήποτε απόφαση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πολυπόθητη δίκαιη ειρήνη».
«Δεν έχω ακόμη λάβει επίσημη επιβεβαίωση για το επίπεδο της ρωσικής εκπροσώπησης», ανέφερε. «Αλλά από όσα παρατηρούμε, φαίνεται θεατρικό. Θα αποφασίσουμε για τα επόμενα βήματα μετά τη συζήτηση με τον πρόεδρο Ερντογάν», συμπλήρωσε.
«Θα έχουμε αρκετές ώρες για σημαντικές συνομιλίες και πολύ σημαντικές αποφάσεις», πρόσθεσε. «Είναι ουσιώδες να κατανοήσουμε το επίπεδο της ρωσικής αντιπροσωπείας, τι εντολή έχουν και αν έχουν εξουσιοδότηση να λάβουν οποιαδήποτε απόφαση – διότι όλοι γνωρίζουμε ποιος λαμβάνει τις αποφάσεις στη Ρωσία», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Τραμπ, ο οποίος από την επιστροφή του στο αξίωμα επιδιώκει κατάπαυση πυρός και τελική ειρηνευτική συμφωνία, εξέφρασε ελπίδα αυτή την εβδομάδα ότι οι συνομιλίες της Πέμπτης θα έχουν θετικά αποτελέσματα.
«Νομίζω ότι έχουμε καλά νέα που έρχονται σήμερα, ίσως αύριο ή την Παρασκευή», δήλωσε φτάνοντας στο Κατάρ την Τετάρτη.
Υπονόησε ακόμη ότι ίσως ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη, χωρίς να διευκρινίσει αν αναμένει τον Πούτιν να πράξει το ίδιο. «Δεν ξέρω αν θα εμφανιστεί», είπε για τον Ρώσο πρόεδρο. «Θα ήθελε να είμαι εκεί και είναι πιθανό. Αν μπορούσαμε να τελειώσουμε τον πόλεμο, θα το σκεφτόμουν», πρόσθεσε.
Σε στρογγυλή τράπεζα στο Κατάρ την Πέμπτη, ο Τραμπ επανέφερε το ενδεχόμενο να ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη. «Αν συμβεί κάτι, θα πάω την Παρασκευή αν είναι σκόπιμο», είπε. «Αλλά έχουμε ανθρώπους που διαπραγματεύονται αυτή τη στιγμή και ελπίζω απλώς ότι η Ρωσία και η Ουκρανία θα καταφέρουν κάτι, γιατί πρέπει να σταματήσει, όχι μόνο λόγω του κόστους».
Ο Τραμπ σημείωσε ότι δεν περίμενε να πάει ο Πούτιν. «Είπα μάλιστα: γιατί να πάει αν δεν πάω; Γιατί δεν σκόπευα να πάω. Θα πήγαινα, αλλά δεν το σχεδίαζα. Και είπα: δεν νομίζω ότι θα πάει αν δεν πάω. Και τελικά είχα δίκιο».
Η αμερικανική αντιπροσωπεία στην Τουρκία περιλαμβάνει τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τους ανώτερους απεσταλμένους Στιβ Γουίτκοφ και Κιθ Κέλογκ. Μιλώντας σε συνάντηση υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Άγκυρα την Πέμπτη, ο Ρούμπιο δήλωσε για τις προσδοκίες των συνομιλιών: «Θα δούμε τι θα γίνει τις επόμενες ημέρες».
«Θα το πω ξανά: δεν υπάρχει στρατιωτική λύση στη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας», πρόσθεσε. «Αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει όχι μέσω στρατιωτικής λύσης αλλά μέσω διπλωματίας, και όσο νωρίτερα επιτευχθεί συμφωνία, τόσο λιγότεροι άνθρωποι θα πεθάνουν και τόσο λιγότερη καταστροφή θα υπάρξει».
Ο Ρούμπιο τόνισε ότι ο Τραμπ «θέλει να χτίζει, όχι να καταστρέφει. Θέλει οι οικονομίες και τα κράτη να εστιάζουν στη δημιουργία, την παραγωγή και την ευημερία των λαών τους και αντιμάχεται οτιδήποτε εμποδίζει αυτά τα πράγματα, όπως οι πόλεμοι, η τρομοκρατία και η αστάθεια που τα συνοδεύει».
Ο Πούτιν πρότεινε τις συνομιλίες το περασμένο Σαββατοκύριακο, ως απάντηση στο αίτημα της Ουκρανίας με τη στήριξη των ηγετών της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Πολωνίας για κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών, ώστε να διεξαχθούν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Ο Τραμπ συμφώνησε τηλεφωνικά στο σχέδιο, σύμφωνα με τους Ευρωπαίους ηγέτες.
Ωστόσο, ο Τραμπ στη συνέχεια στήριξε και την πρόταση του Πούτιν για επανεκκίνηση των συνομιλιών που κατέρρευσαν το 2022, ασκώντας δημόσια πίεση στον Ζελένσκι να αποδεχθεί άμεσα τη συνάντηση.
Παρά τη σημασία των άμεσων συνομιλιών Ρωσίας-Ουκρανίας, ο αναλυτής της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων, Όλεγκ Ιγκνάτοφ, δήλωσε στο ABC News ότι έχει χαμηλές προσδοκίες για άμεσα αποτελέσματα.
«Οι Ρώσοι δηλώνουν ξεκάθαρα ότι επιθυμούν να συνεχίσουν τη στρατιωτική και διπλωματική πίεση στην Ουκρανία», είπε. «Δηλώνουν επίσης πως οι διαπραγματεύσεις θα διαρκέσουν και ότι η Ουκρανία πρέπει να προετοιμαστεί για αυτό».
Καθώς ο Τραμπ επιδιώκει μια συμφωνία που θα παρουσιάσει ως πολιτική νίκη, Κίεβο και Μόσχα προσπαθούν να αποφύγουν την απόδοση ευθυνών για ενδεχόμενη αποτυχία των συνομιλιών και την πιθανή δυσμένεια του αμερικανού προέδρου.
Ο ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Αντρίι Συμπίχα συναντήθηκε την Τετάρτη με τον Ρούμπιο στην Κωνσταντινούπολη. «Επαναβεβαίωσα τη σταθερή και συνεπή δέσμευση της Ουκρανίας στις ειρηνευτικές προσπάθειες του προέδρου Τραμπ και ευχαρίστησα τις Ηνωμένες Πολιτείες για την εμπλοκή τους», έγραψε στην πλατφόρμα Χ.
«Είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε σε συνεργασία εποικοδομητική και αμοιβαία επωφελή», πρόσθεσε. «Είναι κρίσιμο η Ρωσία να ανταποδώσει τα εποικοδομητικά βήματα της Ουκρανίας. Μέχρι στιγμής, δεν το έχει πράξει. Η Μόσχα πρέπει να κατανοήσει ότι η απόρριψη της ειρήνης έχει κόστος».
Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη ότι η Μόσχα «είναι έτοιμη για σοβαρές διαπραγματεύσεις».
