- Ανακομιδή Ιερών Λειψάνων του Αγίου Αθανασίου
- Άγιοι Έσπερος, Ζωή και τα τέκνα τους Κυριάκος και Θεόδουλος
- Οσία Ματρώνα εκ Ρωσίας
- Όσιος Ιορδάνης ο Θαυματουργός
- Όσιος Σάββας Επίσκοπος Δαφνουσίας
- Άγιος Boris – Μιχαήλ ο πρίγκιπας, Ισαπόστολος και Φωτιστής
- Άγιος Βασίλειος ο διά Χριστόν σαλός
- Ανακομιδή των ιερών λειψάνων των Αγίων Μπορίσου και Γλιέβου
- Σύναξη Υπεραγίας Θεοτόκου εν Πούτιβλ Ρωσίας
- Ανακομιδή Ιερών Λειψάνων του Αγίου Αθανασίου
Η γιορτή του Μεγάλου Αθανασίου είναι στις 18 Ιανουαρίου. Σήμερα, όμως, γιορτάζουμε την ανακομιδή των λειψάνων αυτού του γίγαντα της Ορθοδοξίας μας.
Σύμφωνα όμως με τον Κώδικα των Καυσοκαλυβίων και το δίστιχο του Λαυριωτικού Κώδικα Ι 70, η κυρίως μνήμη του Αγίου Αθανασίου, πρέπει να γιορτάζεται σήμερα, όπου και ιστορικά αποδεδειγμένη η κοίμηση του. Και όχι η ανακομιδή των λειψάνων του, που για το γεγονός αυτό δεν έχουμε την παραμικρή ιστορική αναφορά. Αξιοσημείωτο είναι επίσης, ότι και όλη η ανέκδοτη ποιητική υμνολογία κατά την 2α Μαΐου περιστρέφεται στην ετήσια μνήμη του και όχι στην ανακομιδή των λειψάνων του, για την οποία ούτε απλή αναφορά γίνεται. Για ποιο λόγο όμως καθιερώθηκε η κυρίως μνήμη του την 18η Ιανουαρίου, μ’ αυτή του Αγίου Κυρίλλου, δεν γνωρίζουμε. Το πιθανότερο όμως είναι, για τον λόγο που καθιερώθηκε και η γιορτή των τριών Ιεραρχών.
Η Εκκλησία απέδωσε πολλές τιμές στον Άγιο Αθανάσιο, διότι αναδείχθηκε ο ηρωικότερος των Άγιων και ο αγιότερος των ηρώων. Να πώς τον χαιρετίζουν οι εκκλησιαστικοί ύμνοι:
«ως την μεγάλην της Εκκλησίας σάλπιγγα, των αρετών κανόνα, τον νουν τον περίβλεπτον, των Πατριαρχών την κρηπίδα, την οξυτάτην γλώσσαν, τον διαυγή οφθαλμόν, τον λαμπτήρα τον φαεινότατον, τον πέλεκυν τον κόπτοντα πάσα ύλην αιρέσεων και καταφλέγοντα τω πυρί τω του πνεύματος».
Και ακόμα: «ως τον άπερίτρεπτον στύλον, τον άσειστον πύργον, τον χρυσορρόαν Νείλον, της αθανασίας τον επώνυμον, τον πυρσόν τον μετάρσιον, τον ακατάβλητον πύργον, τον ταξιάρχην θεολέκτου παρατάξεως, τον θεοφόρον της χάριτος ποταμόν, αρχιερέων το κλέος, αριστέα τον αήττητον, τον συγκόψαντα τας φάλαγγας των αιρέσεων τη δυνάμει του Πνεύματος, τον στήσαντα της Ορθοδοξίας τα τρόπαια καθ’ όλην την οίκουμένην» (Συναξαριστής Μιχαήλ Ι. Γαλανού).
Ας προσέξουμε, λοιπόν, αυτά τα χαρακτηριστικά του Μ. Αθανασίου και ας αγωνιστούμε να τον μιμηθούμε.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Στύλος γέγονας ὀρθοδοξίας, θείοις δόγμασιν ὑποστηρίζων, τὴν Ἐκκλησίαν Ἱεράρχα Ἀθανάσιε· τῷ γὰρ Πατρὶ τὸν Ὑιόν ὁμοούσιον, ἀνακηρύξας κατᾑσχυνας Ἄρείον· Πάτερ Ὅσιε, Χριστόν τὸν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν, τό μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τοῖς τῶν αἱμάτων σου.
Ὀρθοδοξίας φυτεύσας τὰ δόγματα, κακοδοξίας ἀκάνθας ἐξέτεμες, καὶ τὸν τῆς πίστεως σπόρον ἐπλήθυνας, τῇ ἐπομβρία τοῦ Πνεύματος ὅσιε· διό εὐφημοῦμεν τὴν μνήμην σου.
- Άγιοι Έσπερος, Ζωή και τα τέκνα τους Κυριάκος και Θεόδουλος.
Οι Άγιοι Έσπερος, Ζωή και τα τέκνα τους Κυριάκος και Θεόδουλος έζησαν το 2ο μ.Χ. αιώνα στο χρόνια του αυτοκράτορα Αδριανού (117 – 138 μ.Χ.). Η καταγωγή του ήταν από την Παμφυλία και ανήκαν ως δούλοι στο Ρωμαίο Κάταλλο και τη γυναίκα του Πετραδία, ο οποίος απαγόρευε στη χριστιανική οικογένεια να προσεύχεται και να υμνεί το δημιουργό Θεό της. Άλλες φορές πάλι τους διέταζαν να πραγματοποιήσουν έργα που αντίκειταν στο πνεύμα του Ευαγγελίου.
Στο Συναξάρι τους αναφέρεται ότι η Αγία Ζωή πήγαινε το βράδυ στον φρουρό που φύλαγε το ανάκτορο των αρχόντων και του έλεγε να πάει να κοιμηθεί, γιατί ήταν κουρασμένος και τον αναπλήρωνε στα καθήκοντά του. Έξω όμως από τις πύλες του αρχοντικού ήταν σκυλιά τα οποία κατασπάρασσαν όποιον φτωχό πήγαινε να ζητήσει βοήθεια και ευποιία. Η Αγία Ζωή έπαιρνε ψωμί που της έδιναν για την καθημερινή συντήρηση της οικογένειάς της, έριχνε λίγο στα σκυλιά για να σωπάσουν, και το υπόλοιπο το μοίραζε στους φτωχούς, λέγοντάς τους: «Να γίνετε Χριστιανοί, Χριστού δούλοι, διότι μόνο Εκείνος είναι ο Σωτήρας του κόσμου».
Όταν δε, το 125 μ.Χ., ο Κάταλλος απέκτησε γιο, θέλησε να εορτάσουν το γεγονός όλοι οι δούλοι του. Διέταξε λοιπόν σε κοινό τραπέζι να γευθούν όλοι άφθονα ειδολόθυτα και κρασί. Ο Έσπερος και η οικογένεια του περιορίστηκαν σε ξηροφαγία. Ο Ρωμαίος κύριος τους πρόσεξε τη στάση τους και τους διέταξε να φάνε δια της βίας. Όμως όλα τα μέλη της οικογένειας αρνήθηκαν και δήλωσαν ότι λυπούνται που αυτή τη φορά δεν θα υπακούσουν τον κύριο τους. Έξαλλος από την οργή ο Κάταλλος διέταξε να ανάψουν ένα μεγάλο κλίβανο και αφού τον πύρωσε καλά έριξε μέσα τούς τέσσερις μάρτυρες. Όταν όμως το πρωί άνοιξαν τον κλίβανο βρήκαν μεν νεκρούς και τους τέσσερις μάρτυρες αλλά χωρίς τα λείψανά τους να έχουν καεί. Ο αρχηγός της ζωής και του θανάτου τους χάρισε την αφθαρσία και την ουράνια δόξα. Ναό στην Μάρτυρα Ζωή ανήγειρε ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός (527 – 565 μ.Χ.), κοντά στο ναό της Αγίας Άννας στο Δεύτερον της Κωνσταντινουπόλεως. Ο βασιλέας Βασίλειος Α’ (867 – 886 μ.Χ.) τον ανοικοδόμησε εκ βάθρων, διότι είχε πέσει.
- Οσία Ματρώνα εκ Ρωσίας.
Η Οσία Ματρώνα γεννήθηκε το 1881 μ.Χ. στο χωριό Σέμπινο Επιφανίσκαγια του νομού της Τούλα, που σήμερα ονομάζεται Κομίφσκι, από ευσεβείς και ενάρετους γονείς, τον Δημήτριο και τη Ναταλία. Η Οσία είχε ακόμη τρία αδέλφια, τον Ιβάν, τον Μιχαήλ και την Μαρία. Οι γονείς της, επειδή ήταν φτωχοί, σκέφθηκαν να δώσουν το παιδί που περίμεναν στο ορφανοτροφείο του Γκολίτσιν. Όμως η μητέρα της Ματρώνας είδε, πριν την γέννησή της στο όνειρό της ότι ήλθε και κάθισε πάνω στο δεξί της χέρι ένα πουλί με ανθρώπινη μορφή αλλά χωρίς μάτια. Τότε θεώρησε το όνειρό της ως σημείο προς τον Θεό, ότι το παιδί που θα φέρει στον κόσμο θα είναι σκεύος εκλογής και έτσι αποφάσισαν να μην το δώσουν στο ορφανοτροφείο.
Η Οσία γεννήθηκε τυφλή. Στη βάπτισή της, που έγινε από τον ιερέα Βασίλειο, ευλαβή και προορατικό, σχηματίσθηκε πάνω από την κολυμβήθρα ένα ανάλαφρο σύννεφο που ανέδιδε ευωδία. Ήταν και αυτό σημείο που φανέρωνε την πνευματική πρόοδο που θα είχε η Αγία. Το μόνο μέρος που πήγαινε συνέχεια, επειδή ήταν τυφλή, ήταν η εκκλησία. Όταν η μητέρα της δεν την εύρισκε στο σπίτι, ήξερε ότι η Ματρώνα ήταν στην εκκλησία. Από την παιδική της ηλικία ακόμη, της είχε δοθεί το προορατικό και διορατικό χάρισμα. Γνώριζε τις ασθένειες των ανθρώπων, τα προβλήματά τους, τις αστοχίες τους και έτσι τους προειδοποιούσε και τους συμβούλευε.Η Οσία επισκέφθηκε πολλά προσκυνήματα της Ρωσίας. Σε ένα από τα προσκυνήματά της βρέθηκε μπροστά στον Άγιο Ιωάννη της Κροστάνδης, που τότε ζούσε ακόμα. Χωρίς να δει την Οσία, είπε να ανοίξουν χώρο και φώναζε: «Ματρώνα, έλα εδώ», χωρίς να την γνωρίζει. Και συνέχισε ο Άγιος Ιωάννης: «Αυτή θα είναι η διάδοχός μου. Αυτή είναι ο όγδοος στύλος της Ρωσίας». Η Αγία ήταν τότε δεκατεσσάρων ετών.Σε ηλικία δεκαεπτά ετών η Ματρώνα όχι μόνο δεν έβλεπε, αλλά σταμάτησε και να περπατάει. Έζησε έτσι παράλυτη πενήντα χρόνια. Παρόλα αυτά, ποτέ δεν παραπονέθηκε και έλεγε ότι είναι πνευματική η αιτία για όλα αυτά που της συνέβαιναν και μόνο ο Θεός γνωρίζει τις αιτίες. Έλεγε σε εκείνους που την επισκέπτονταν: «Θα έλθει ο καιρός που θα σας βάλουν μπροστά σας ψωμί και σταυρό, για να διαλέξετε. Θα περάσουμε δύσκολους καιρούς και εμείς οι Χριστιανοί πρέπει να διαλέξουμε τον σταυρό». Τον κόσμο που την επισκεπτόταν τον ευλογούσε, έβαζε τα χέρια της πάνω στην κεφαλή τους και τους διάβαζε προσευχές. Στο μέτωπό της, από τους πολλούς σταυρούς που έκανε, σχηματίσθηκε λακουβίτσα. Ο Θεός την αξίωσε και με το χάρισμα της θαυματουργίας και έτσι πολλούς θεράπευσε και ωφέλησε πνευματικά. Ο Άγιος Θεός της αποκάλυψε πως πλησίαζε η ημέρα της εξόδου της από τον μάταιο τούτο κόσμο. Τρεις ημέρες πριν την κοίμησή της, έδωσε οδηγίες για την εξόδιο ακολουθία της και τον ενταφιασμό της. Η Οσία Ματρώνα κοιμήθηκε με ειρήνη το 1952 μ.Χ. και ενταφιάσθηκε στο κοιμητήριο της μονής του Δανιήλ.
Ἦχος πλ. α’.
Ἀδιάσειστον στῦλον Ῥωσίας ὄγδοον, τὴν στερουμένην ὀμμάτων ἐκ γενετῆς, εὐλαβῶς ἀνυμνήσωμεν Ματρώναν τὴν ἀοίδιμον, ὡς σκεῦος θείων δωρεῶν καὶ ἀγάπης ἀκραιφνοῦς πρὸς πάντας ἐμπεριστάτους βοῶντες σκέδασον ζόφον παθῶν ἡμῶν φωτὶ σῆς χάριτος.
- Όσιος Ιορδάνης ο Θαυματουργός
- Όσιος Σάββας Επίσκοπος Δαφνουσίας.
- Άγιος Boris – Μιχαήλ ο πρίγκιπας, Ισαπόστολος και Φωτιστής.
Ο Άγιος Ισαπόστολος τσάρος Boris, ο μετονομασθείς Μιχαήλ, ήταν βασιλέας της Βουλγαρίας και για το ιεραποστολικό του έργο είχε προφητεύσει ο θείος του Άγιος Μποϋάν (τιμάται 28 Μαρτίου). Μόλις ανήλθε στο θρόνο, διαδεχόμενος κατά πάσα πιθανότητα τον Πρεσσιάμ, έδειξε ότι είχε συνείδηση των σκοπών του και των μέσων της επιτεύξεώς τους. Όμως τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Boris, σημαδεύτηκαν από ανεπιτυχείς εκστρατείες κατά των Κροατών και των Σέρβων. Κατόπιν όμως διά πολιτικών ενεργειών και πολεμικών επιχειρήσεων πέτυχε μερικές εδαφικές επεκτάσεις προς τα βορειοδυτικά, όταν κατέλαβε και την Αχρίδα και προς τα νοτιοανατολικά.
Κατά την διάρκεια μιας μάχης, από τις πολλές μεταξύ των Βουλγάρων και των Ελλήνων, αιχμαλώτισε τον επιφανή σύμβουλο Θεόδωρο Κουφαρά, ο οποίος είχε γίνει μοναχός. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που φύτεψε τον σπόρο του Ευαγγελίου στην ψυχή του Βουλγάρου τσάρου. Σε μια από τις εκστρατείες των Ελλήνων, η νεότερη αδελφή του τσάρου αιχμαλωτίσθηκε από τον Λέοντα τον Αρμένιο και γαλουχήθηκε με την Ορθόδοξη πίστη στην αυλή του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Όταν ο Θεόφιλος πέθανε, ο τσάρος Boris αποφάσισε να εκμεταλλευθεί αυτή την περίσταση, για να εκδικηθεί τους Έλληνες για προηγούμενες ήττες. Έτσι και κάτω από την εντύπωση της βυζαντινής λάμψεως φιλοδόξησε να καταλάβει το Βυζάντιο. Το 853 μ.Χ. ο Boris νόμισε ότι ήταν δυνατόν να επωφεληθεί από το γεγονός ότι τον θρόνο του Βυζαντίου κυβερνούσε η Θεοδώρα και κήρυξε απότομα πόλεμο. Λέγουν μάλιστα ότι η Θεοδώρα απάντησε σε αυτόν: «Αν επιτεθείς κατά της χώρας μου, θα σε αντιμετωπίσω ελπίζουσα τη νίκη. Αν όμως νικηθώ, δεν θα είναι μεγάλη η δόξα για σένα ότι νίκησες γυναίκα».
Η θαρραλέα αυτή απάντηση άρεσε στον Βούλγαρο μονάρχη και δέχθηκε να διαπραγματευθεί. Άλλωστε, καθώς η πείνα και η πανώλη περιστοίχιζαν την χώρα, η Βουλγαρία αντιμετώπισε τρομερές δυσκολίες. Ο Boris είδε τη σωτηρία της χώρας του, η οποία βρισκόταν στο σκοτάδι εξαιτίας της ειδωλολατρίας, στην Ορθόδοξη πίστη. Έτσι ο τσάρος Boris συμφώνησε σε μια συνθήκη ειρήνης. Ο Θεόδωρος Κουφαράς ανταλλάχθηκε με την Βουλγάρα πριγκίπισσα, η οποία κατήχησε τον Boris αναδεικνύοντας την οικτρότητα των ειδώλων και το ύψος της διδασκαλίας του Θεανθρώπου. Έτσι, προς το τέλος του 864 μ.Χ. ή στις αρχές του 865 μ.Χ., βαπτίσθηκε από τον Επίσκοπο Ιωσήφ και μετονομάσθηκε Μιχαήλ.
Αμέσως κατηχητές εστάλησαν παντού προς φωτισμό και βάπτισμα του λαού. Ο Πατριάρχης Φώτιος, μετά από αίτηση του Αγίου Μιχαήλ, απέστειλε στην Βουλγαρία πολλούς κατηχητές. Ο Μιχαήλ ζήτησε ακόμη, όχι μόνο Αρχιεπισκόπους και Επισκόπους, αλλά και την ίδρυση Πατριαρχείου. Φιλοδοξούσε να περιβληθεί ο θρόνος του με την ίδια πολιτική, στρατιωτική και εκκλησιαστική λαμπρότητα, με την οποία επιδεικνυόταν ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Ο ιερός Φώτιος απέφυγε κάτι τέτοιο και ο Μιχαήλ στράφηκε προς της Ρώμη. Ο Πάπας Νικόλαος απέφυγε και αυτός να συντελέσει στην ίδρυση αυτοκέφαλης Εκκλησίας, διότι φοβόταν την αφομοίωσή της με την Ορθόδοξη Εκκλησία, και διότι ο πολλαπλασιασμός των Αυτοκέφαλων Εκκλησιών ήταν αντίθετος προς την καισαρική αντίληψη περί εκκλησιαστικής ενότητας του Βατικανού. Έστειλε μόνο δύο Επισκόπους, τον Φορμόζο ντε Πόρτο και τον Παύλο της Ποπουλανίας και απάντησε σε 106 δογματικά και άλλα εκκλησιαστικά ερωτήματά του, στα οποία και ο ιερός Φώτιος, αφού ερωτήθηκε, απάντησε.
Κατά το 888 μ.Χ. ο Άγιος Boris – Μιχαήλ παραιτήθηκε από τον θρόνο και εισήλθε σε μοναστήρι, αφήνοντας το βασίλειό του στους υιούς του, Βλαδίμηρο και Συμεών. Επειδή όμως ο Βλαδίμηρος, ο οποίος τον είχε διαδεχθεί, είχε αποκηρύξει τον Χριστιανισμό και εργαζόταν μαζί με τους βογιάρους για την εκρίζωσή του, ο Άγιος Boris – Μιχαήλ επανήλθε, συνέλαβε και τιμώρησε τον υιό του. Αφού έδωσε τον θρόνο στο νεότερο υιό του, τον Συμεών, επέστρεψε στο μοναστήρι. Ο Άγιος Βόρις-Μιχαήλ κοιμήθηκε με ειρήνη το 907 μ.Χ.
- Άγιος Βασίλειος ο διά Χριστόν σαλός.
- Ανακομιδή των ιερών λειψάνων των Αγίων Μπορίσου και Γλιέβου.
- Σύναξη Υπεραγίας Θεοτόκου εν Πούτιβλ Ρωσίας.
