Μια «χρονοκάψουλα» έχει στηθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ), προσκαλώντας τους επισκέπτες να ανακαλύψουν τα πρώτα ίχνη ζωής, εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν. Η νέα περιοδική έκθεση με τίτλο «Στη σπηλιά: Ιστορίες από το σκοτάδι στο φως», σε συνδιοργάνωση του ΑΜΘ και της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας, φωτίζει μια λιγότερο γνωστή πτυχή της αρχαιολογικής έρευνας και παρουσιάζει 296 αντικείμενα από 30 σπήλαια, βραχοσκεπές και σπηλαιοβάραθρα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος της Βόρειας Ελλάδας – από την Παλαιολιθική εποχή έως τα νεότερα χρόνια.
Τα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποίησε η Yπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, κάνοντας λόγο για «μια φιλόδοξη και πρωτότυπη έκθεση που φωτίζει κυριολεκτικά και μεταφορικά τη βαθιά, πολυδιάστατη και διαχρονική σχέση του ανθρώπου με το σπήλαιο». «Ο λόγος που επιλέχθηκε η συγκεκριμένη θεματική είναι ότι το σπήλαιο δεν συνιστά απλά ένα γεωλογικό σχηματισμό. Από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης ανθρωπίνου είδους, τα σπήλαια αποτέλεσαν όχι μόνο καταφύγια από τα στοιχεία της φύσης και τους θηρευτές, αλλά και τις πρώτες εστίες κοινωνικοποίησης, δημιουργίας και ανταλλαγής γνώσης και ανάπτυξης πολιτισμού. Ακόμα κι όταν έπαψαν να αποτελούν κύριους χώρους κατοικίας, διατήρησαν την αρχέγονη διασύνδεσή τους με το θρησκευτικό και υπερβατικό στοιχείο, τα αρχετυπικά νοήματα και τους συμβολισμούς τους, που τα καθιστούν διαχρονικά τοπόσημα των μύθων και της συλλογικής ιστορικής μνήμης, αλλά συγχρόνως και πηγές έμπνευσης, του στοχασμού και της τέχνης», υπογράμμισε η κ. Μενδώνη.
Στην έκθεση τα σπήλαια αντιμετωπίζονται ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των ανθρώπων και αυτή η άρρηκτη σχέση αποτυπώνεται πολυεπίπεδα. «Οι σπηλιές υπήρξαν από πριν. Πριν από μας και πριν από τους προγόνους μας. Αποτελούν μνημεία, κιβωτούς των ιχνών της ανθρώπινης δράσης», σημείωσε ο προϊστάμενος του γραφείου Βόρειας Ελλάδας της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας και ένας εκ των δύο επιμελητών της έκθεσης, Φώτης Γεωργιάδης. Ανάμεσα στα εκθέματα, όπως είπε, ο επισκέπτης θα βρει ευρήματα από το σπήλαιο Πετραλώνων, όπου έζησε ο άνθρωπος των Πετραλώνων πριν περίπου 400.000 χρόνια, αλλά και από το σπήλαιο της Θεόπετρας, όπου παιδιά Νεάντερταλ άφησαν τα αποτυπώματά τους στη λάσπη 130.000 χρόνια πριν. Κυνηγοί που έζησαν γύρω από τη λίμνη των Ιωαννίνων και στην κοιλάδα του Βοϊδομάτη 15.000 χρόνια πριν «μιλούν» επίσης -μεταξύ πολλών άλλων- μέσα από τα ευρήματα.
«Τα σπήλαια αποτελούν πολύτιμα φυσικά αρχαία της αρχαιοπανίδας και του παλαιοπεριβάλλοντος, καθώς και της εξέλιξής τους στο πέρασμα των χρόνων. Επιπλέον δίνουν πληροφορίες για την κλιματική κρίση και μας δίνουν να εξερευνήσουμε τον κόσμο αλλά και τον εαυτό μας», είπε η επιμελήτρια της έκθεσης και γενική διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Αναστασία Γκαδόλου και πρόσθεσε πως «η έκθεση απευθύνεται τόσο στην επιστημονική κοινότητα που θα κληθεί να επανεξετάσει και να συζητήσει τα δεδομένα από την έρευνα των σπηλαίων του βορειοελλαδικού χώρου, όσο και στον ευρύ κοινό που το καλούμε να πληροφορηθεί και να διδαχθεί για τη σημασία αυτού του φυσικού και κατά μία άποψη μυστηριώδους γεωλογικού σχηματισμού».
«Η απόπειρα να παρουσιαστούν στους μη ειδικούς επισκέπτες του μουσείου με τρόπο εύληπτο και κατανοητό, μνημεία και αρχαιολογικά ευρήματα, μυστηριώδη και γοητευτικά, αλλά ταυτόχρονα αποσπασματικά, δισερμήνευτα και πολυσήμαντα, παρουσιάζει δυσκολίες. Παρ’ όλα αυτά, η προσεκτική επιλογή αντικειμένων, από παλαιότερες και πρόσφατες ανασκαφές σε σπήλαια της Βόρειας Ελλάδας, ο ευφυής σχεδιασμός της έκθεσης και η εξαιρετικά επιτυχημένη μουσειογραφική εφαρμογή, συντέλεσαν στην παραγωγή ενός συναρπαστικού μουσεολογικού αφηγήματος για τη διαχρονία των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στα σπήλαια», σχολίασε από την πλευρά της η γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ολυμπία Βικάτου.
Για τη μεταμόρφωση των δύο αιθουσών του Μουσείου σε δαιδαλώδες σπήλαιο, χρησιμοποιήθηκαν 3.575 φύλλα διογκωμένης πολυστερίνης, συνολικού όγκου 217 κυβικών μέτρων, τα οποία ενώθηκαν με 22.000 ξύλινα στηρίγματα. Σε ό,τι αφορά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα αυτής της εντυπωσιακής κατασκευής, η Αναστασία Γκαδόλου ανέφερε πως έχει ήδη δρομολογηθεί συνεργασία με το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ, προκειμένου οι φοιτητές να επαναχρησιμοποιήσουν τα υλικά σε δικές τους δημιουργίες.
Η έκθεση έχει ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση για τον διευθυντή της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, Ανδρέα Ντάρλα, καθώς συμπίπτει με την αφυπηρέτησή του μετά από 36 χρόνια υπηρεσίας, εκ των οποίων τα 19 ως προϊστάμενος. «Η έκθεση και ο κατάλογος που τη συνοδεύει, είναι καρποί μιας μακρόχρονης προσπάθειας για την προστασία, τη μελέτη και την προβολή των σπηλαίων ως πολιτιστικών αγαθών», ανέφερε συγκινημένος, επισημαίνοντας ότι στον σχεδόν μισό αιώνα από την ίδρυσή της, η Εφορεία, με υπομονή και εξειδίκευση, εξερεύνησε και ερεύνησε τα σπήλαια της χώρας μας και ανέδειξε την ανάγκη να προστατευτούν, να μελετηθούν και να προβληθούν ως πολύτιμα πολιτιστικά αγαθά.
Στην υλοποίηση της έκθεσης συνέβαλαν έντεκα Εφορείες Αρχαιοτήτων (Άρτας, Ημαθίας, Ιωαννίνων, Καβάλας-Θάσου, Λάρισας, Μαγνησίας, Σερρών, Ροδόπης, Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, Φλώρινας και Χίου) και τρία μεγάλα μουσεία (το Εθνικό Αρχαιολογικό, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και το Μουσείο του Τελλογλείου Ιδρύματος). «Αυτή η συνεργασία, η οποία πλέον έχει επιτευχθεί -όχι μόνο στους φορείς και στις υπηρεσίες της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και στους πολιτιστικούς φορείς της σύγχρονης δημιουργίας, δεν είναι αυτονόητη, σήμερα όμως έχει καθιερωθεί», τόνισε η κ. Μενδώνη.
Η έκθεση συνοδεύεται από επιστημονικό κατάλογο 336 σελίδων με 475 εικόνες, σε επιμέλεια του Φώτη Γεωργιάδη και της Αναστασίας Γκαδόλου, διαθέσιμο στο πωλητήριο του Μουσείου.
Πηγή: ΑΠΕ
Πηγή φωτό: voria.gr
