- Του Λεωνίδα Γ. Μαργαρίτη Αντιπροέδρου Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος
Τα τελευταία χρόνια, είναι αισθητή η εισαγωγή διαφόρων ηθών, εθίμων και εορτών δυτικών χωρών συμπεριλαμβανομένης και εκείνης της πέραν του Ατλαντικού.
Ήδη πολλές απ’ αυτές τις γιορτές έχουν αφομοιωθεί και ενσωματωθεί στην κοινωνία μας και έχουν ενταχθεί στο εορτολόγιό μας, αυξάνοντας παράλληλα και τις καταναλωτικές μας συνήθειες.
Μια απ’ αυτές , είναι και του Αγίου Βαλεντίνου. Γιορτάζουμε κι εμείς οι Ορθόδοξοι άτυπα τη μνήμη του Λατίνου Αγίου, ευθυγραμμισμένοι στο τελετουργικό.
Κάθε χρόνο η 14η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί να γιορτάζουν οι απανταχού ερωτευμένοι.
Αυτή τη μέρα όλοι είναι υποχρεωμένοι να αποδείξουν εμπράκτως, με διάφορα δώρα, τα συναισθήματα αγάπης στη ή στο σύντροφό τους, με ένα λουλούδι, ένα βιβλίο , ένα κόσμημα , ένα ακριβό άρωμα, με ένα οποιοδήποτε δώρο, ανάλογα με το βαλάντιό τους .
Αλλά, ποιος είναι αυτός ο Άγιος που μας τον έφεραν και τον όρισαν προστάτη των ερωτευμένων;
Ο Άγιος Βαλεντίνος σύμφωνα με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ήταν ένας ιερέας που μαρτύρησε κατά μια εκδοχή το έτος 270 μ. Χ στη Ρώμη και κατά μια άλλη το έτος 306 μ.Χ. στην πόλη Τέρνι.
Αν ανατρέξουμε στο εορτολόγιο η εκεί Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του στις 14 Φεβρουαρίου.
Στην Αγγλία τιμάται ιδιαιτέρως από όλους τους άγαμους κυρίως νέους και νέες.
Τη μέρα αυτή εξερχόμενοι από το σπίτι τους , όποια ή όποιον συναντήσουν, τον θεωρούν Βαλεντίνο ή Βαλεντίνα τους ανάλογα και ολόκληρο το χρόνο τον ή την συνοδεύουν σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις , προσφέροντας τις υπηρεσίες τους ο ένας στον άλλο.
Εδώ βέβαια δεν λείπουν και τα ευτράπελα, αφού κάποιος μπορεί να συναντήσει και μια πολύ ηλικιωμένη κυρία η οποία κατ’ ανάγκη και σύμφωνα με το έθιμο γίνεται Βαλεντίνα του, εάν βεβαίως η κυρία είναι άγαμος.
Τη μέρα της γιορτής οι νέοι της Καθολικής Εκκλησίας εκλέγουν την εκλεκτή της καρδιάς τους η οποία γίνεται Βαλεντίνη τους και εκείνος, Βαλεντίνος της .
Η επιλογή αυτή γίνεται με ποικίλους τρόπους, συνήθως με κλήρωση .
Στην κλήρωση βεβαίως παίζει σημαντικό ρόλο και κάποιου είδους προσυνεννόηση που επηρεάζει την τύχη.
Στην εποχή προ του σχίσματος η Εκκλησία , προσπάθησε να βρει κοινά σημεία μεταξύ ειδωλολατρικών και χριστιανικών εορτών έτσι που η αντικατάσταση τους να είναι ομαλή.
Στις γιορτές των Εθνικών καθιέρωνε γιορτές νεομαρτύρων έτσι ώστε με την επικάλυψη , να ατονήσουν και να ξεχαστούν οι πρώτες.
Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου καθιερώθηκε την ίδια ημέρα που οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα Λουπερκάλια, γιορτή προς τιμή του Φαύνου ή Λούπερκου που κατά μετάφραση σημαίνει εκείνον που αποκρούει τους λύκους για να προστατεύσει τα ποίμνια.
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ο Λούπερκος η Φαύνος ταυτίζεται με τον Θεό των αρχαίων Ελλήνων Πάνα.
Τις λατρευτικές εκδηλώσεις προς τιμήν του Θεού Πάνα εισήγαγε στη Ρώμη ο Αρκάς Εύανδρος.
Κατά μια άλλη εκδοχή εθεωρείτο χθόνιος θεός ( Λουπέρκους) που είχε σαν σύμβολο το λύκο και ταυτίζεται με το Ελληνικό επίθετο Λύκαιος.
Οι Ρωμαίοι λάτρευαν θεό των Αρχαίων Ελλήνων Πάνα ο οποίος λατρεύονταν κυρίως στην Αρκαδία ως θεός του φωτός και της γονιμότητας.
Η λατρεία του Πάνα είχε εξαπλωθεί στις χώρες της Μεσογείου και συνεχίστηκε μέχρι τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες.
Οι Ρωμαίοι τον λάτρευaν και τον τιμούσαν στο σπήλαιο του Παλατίνου λόφου.
Η γιορτή των Λουπερκαλίων δεν μπορεί απόλυτα να ταυτιστεί με τα Λύκαια των Ελλήνων.
Σκοπός των Λουπερκαλίων ήταν η εξασφάλιση της γονιμότητας και ευφορίας της γης, με εξαγνισμό και καθαρμό, η διαφύλαξη των ποιμνίων και η ευόδωση των έργων των βοσκών, προστάτης των οποίων θεωρείται ο Φαύνος.
Οι γιορτές αυτές καταργήθηκαν από τον Πάπα Γελάσιο Α΄ το έτος 494 μ. Χ. και αντικαταστάθηκαν με γιορτές προς τιμήν της Παναγίας Μητέρας και αργότερα με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου.
Στις γιορτές των Λουπερκαλίων μετά τη θυσία των τράγων δύο νέοι ευγενούς καταγωγής, άλειφαν το μέτωπό τους με αίμα, και στη συνέχεια με τρίχες ζώων βαπτισμένες σε γάλα, ράντιζαν και καθάριζαν το μέτωπό τους.
Οι ιερείς που συμμετείχαν και ονομάζονταν Λούπερκοι περιήρχοντο την περιοχή του Παλατίνου λόφου ζωσμένοι τα δέρματα των θυσιασθέντων τράγων.
Όταν στο πέρασμά τους συναντούσαν άτεκνες γυναίκες τις χτυπούσαν με λωρίδες από τα δέρματα των τράγων, που είχαν κόψει απ’ αυτά που φορούσαν και τους χάριζαν συμβολικά τη ζητούμενη γονιμότητα.
Η 14η Φεβρουαρίου δεν είναι μια τυχαία μέρα.
Σύμφωνα με τις παραδόσεις ο θεός Πάνας ταυτίζεται και με το Φοινικικό θεό Βάαλ της Γραφής.
Βάαλ ήταν ο τίτλος του Νεβρώδ ιδρυτή της Βαβυλώνας που εισήγαγε τη λατρεία της ειδωλολατρικής θρησκείας.
Ο Νεβρώδ κάποτε, σύμφωνα με τις παραδόσεις, κυνήγησε λύκους στα Απέννινα από όπου και ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και ο Βαλεντίνος από το επίθετο Βάλους που σημαίνει ισχυρός.
Η γέννηση του Νεβρώδ-Βάαλ τοποθετήθηκε στο χειμερινό ηλιοστάσιο το οποίο συνέπιπτε κατά τους αρχαίους με την 6η Ιανουαρίου και η Σεμίραμις Α΄ όρισε να γιορτάζονται αυτή τη μέρα τα γενέθλια του Νεβρώδ.
Οι αρχαίοι θεωρούσαν τη γυναίκα-μητέρα ακάθαρτη μέχρι την 40ή ημέρα από τη γέννηση του παιδιού της.
Μετρώντας λοιπόν σαράντα μέρες από την 6η Ιανουαρίου καταλήγουν στο βράδυ της 14ης Φεβρουαρίου, ημέρα που γιορτάζονταν πλέον επίσημα τα Λουπερκάλια αφού υπάρχει πλέον καθαρμός και γονιμότητα στις γυναίκες.
Αυτή η γιορτή ήρθε και σε μας, αφού πέρασε μέσα από διαδρομές αιώνων σε λαούς της Μεσογείου, όμως στην ουσία είναι και παραμένει μια αρχαιοελληνική γιορτή με σύμβολα τον ερωτισμό, τον καθαρμό, τη γονιμότητα, και την ανανέωση της ζωής.
