Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου αποκάλυψαν ότι χαράξεις σε λίθινες στήλες στον αρχαιολογικό χώρο Γκεμπεκλί Τεπέ στη νότια Τουρκία αποτελούν το αρχαιότερο γνωστό ημερολόγιο στον κόσμο, ηλικίας περίπου 12.000 ετών.
Το Γκεμπεκλί Τεπέ, που χρονολογείται από το 9500 π.Χ. έως το 8000 π.Χ., είναι ένας από τους παλαιότερους γνωστούς νεολιθικούς οικισμούς και περιλαμβάνει κυκλικές κατασκευές με τεράστιους λίθινους κίονες, διακοσμημένους με σκαλιστά σύμβολα και παραστάσεις ζώων.
Σύμφωνα με τη μελέτη, ένα σύμβολο σε σχήμα «V» αντιπροσωπεύει μία ημέρα, και σε έναν από τους κίονες εντοπίστηκαν 365 τέτοια σύμβολα, πιθανόν υποδεικνύοντας ένα ηλιακό έτος. Το θερινό ηλιοστάσιο φαίνεται να αποτυπώνεται με ένα «V» χαραγμένο γύρω από τον λαιμό ενός πτηνού, που πιθανώς αναπαριστά τον σχετικό αστερισμό της εποχής.
Ο Δρ. Μάρτιν Σουέτμαν, επικεφαλής της έρευνας, σημείωσε:
«Οι κάτοικοι του Γκεμπεκλί Τεπέ φαίνεται να ήταν εξαιρετικοί παρατηρητές του ουρανού — κάτι απολύτως λογικό, αφού ο κόσμος τους είχε συγκλονιστεί από την πρόσκρουση ενός κομήτη.»
Η ομάδα των ερευνητών συνδέει τις χαράξεις με την πρόσκρουση κομήτη γύρω στο 10.850 π.Χ., η οποία φαίνεται να προκάλεσε μια μικρή εποχή παγετώνων. Το γεγονός αυτό ίσως ώθησε τις πρώτες κοινωνίες σε νέα θρησκευτικά ή κοσμολογικά συστήματα.
Μία από τις στήλες θεωρείται ότι απεικονίζει την ετήσια βροχή μετεωριτών των Ταυρίδων, ενισχύοντας την άποψη ότι οι προϊστορικοί κάτοικοι παρακολουθούσαν συστηματικά σεληνιακούς και ηλιακούς κύκλους – πολύ πριν εμφανιστούν παρόμοια ημερολόγια στην αρχαία Αίγυπτο ή Μεσοποταμία.
Αν η ερμηνεία αυτή επαληθευτεί, τότε οι άνθρωποι του Γκεμπεκλί Τεπέ προηγήθηκαν χιλιετίες από την ανάπτυξη της αστρονομίας όπως τη γνωρίζουμε, καθώς και της γραφής. Το εύρημα προσφέρει έναν νέο τρόπο κατανόησης της πνευματικής και επιστημονικής ζωής των πρώτων αγροτικών κοινωνιών.
