Στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η καλλιέργεια ελαιόλαδου στην Ελλάδα, λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και της έλλειψης εργατών γης που προκαλούν προβλήματα στην συγκομιδή, με αποτέλεσμα να πληθαίνουν οι αναφορές για κλοπές, αναφέρεται το Bloomberg.
Η Ελλάδα βιώνει μια από τις σοβαρότερες κρίσεις στην ιστορία της παραγωγής ελαιολάδου, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν προκαλέσει καταστροφική μείωση στην παραγωγή ελιάς, απειλώντας ένα προϊόν που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής ταυτότητας και της οικονομίας.
Η παρατεταμένη ξηρασία, οι υψηλές θερμοκρασίες και οι αυξανόμενες πυρκαγιές έχουν οδηγήσει εκατοντάδες παραγωγούς σε απόγνωση. Η κατάσταση έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που έχουν καταγραφεί κλοπές ελιών και ελαιολάδου σε ολόκληρη τη χώρα, από την Κρήτη μέχρι τη Χαλκιδική και την Αττική.
Η Ελλάδα, ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς ελαιολάδου στον κόσμο, εξάγει προϊόντα αξίας άνω του $1 δισ. ετησίως. Ωστόσο, η παραγωγή έχει καταρρεύσει, με αγρότες να δηλώνουν ότι «δεν έχουν πια όπλα να πολεμήσουν την ξηρασία».
Ο Μιχάλης Αντωνόπουλος, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ελαιολάδου Καλαμάτας, δήλωσε: «Οι επιπτώσεις του κλίματος ήταν τόσο έντονες που σχεδόν κατέστρεψαν όλη μας την παραγωγή».
Η Ελλάδα καταναλώνει το περισσότερο ελαιόλαδο κατά κεφαλήν στον κόσμο, με τον μέσο Έλληνα να χρησιμοποιεί περίπου 19 λίτρα τον χρόνο. Το ελαιόλαδο συνεισφέρει σχεδόν 25% της αγροτικής παραγωγής και περίπου 7% του ΑΕΠ της χώρας. Οι πυρκαγιές του 2024 έκαψαν περισσότερα από 11.000 στρέμματα ελαιώνων, ενώ στη βόρεια Εύβοια, το 80% των ελαιοδέντρων καταστράφηκε από τις φωτιές του 2021, όπως αναφέρει ο ιερέας και παραγωγός Χρήστος. Το 2023-2024, άλλη μία φωτιά στον Έβρο κατέστρεψε πάνω από 130.000 δέντρα.
Οι ελιές παραδοσιακά ευδοκιμούσαν χωρίς άρδευση. Πλέον, για πρώτη φορά στην ιστορία, οι παραγωγοί αναγκάζονται να τις ποτίζουν, αλλιώς τα δέντρα «ξεραίνονται».
Χειμώνας χωρίς… χειμώνα
Το ελαιόδεντρο βασίζεται σε χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα για να εισέλθει σε φάση λήθαργου και να ξεκινήσει σωστά τον επόμενο κύκλο καρποφορίας. Η Κιλλόπη Ζιώγου, παραγωγός και δασκάλα γιόγκα, εξηγεί:
«Αν τα δέντρα δεν νιώσουν τον χειμώνα, ο κύκλος τους διαταράσσεται. Φέτος, ο χειμώνας απλώς δεν ήρθε ποτέ».
Απόγνωση και κλοπές
Η έλλειψη έχει προκαλέσει έκρηξη κλοπών. Στη Χαλκιδική, άγνωστοι έκλεψαν 37 τόνους ελαιολάδου, αξίας άνω των $300.000. Στην Κρήτη, άλλοι εισέβαλαν σε σπίτι και πήραν πάνω από 180 κιλά ελιές, ενώ σε περιοχές της Αττικής αγρότες βρήκαν τα δέντρα τους κομμένα. Σύμφωνα με αναφορές στο Facebook αλλά και σε διεθνή μέσα όπως το Bloomberg, οι περιπτώσεις αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, με τους παραγωγούς να εκφράζουν πιο έντονη ανησυχία για την επιβίωση του κλάδου παρά για τις κλοπές.
Εργατικά χέρια μέσω fast-track βίζας
Σε μια αμφιλεγόμενη κίνηση, η ελληνική κυβέρνηση, προχώρησε το 2023 σε επίσπευση της βίζας για χιλιάδες παράτυπους μετανάστες, ώστε να στελεχωθούν οι ελαιώνες και να σωθεί μέρος της παραγωγής.
Εθνικός θησαυρός σε κίνδυνο
Η ελιά και το ελαιόλαδο αποτελούν σύμβολα του ελληνικού πολιτισμού εδώ και χιλιετίες. Η τρέχουσα κρίση δεν είναι απλώς αγροτική ή οικονομική — είναι υπαρξιακή για την ταυτότητα της χώρας.
Ο Αντωνόπουλος καταλήγει με μια προειδοποίηση: «Δεν ανησυχώ τόσο για τις κλοπές. Αν φοβάμαι κάτι, είναι ότι πολλοί εγκαταλείπουν την καλλιέργεια. Τα χωράφια μετατρέπονται σιγά-σιγά σε δάσος».
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον
Η Ελλάδα ενδέχεται να χάσει τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη του ελαιολάδου, εάν δεν ληφθούν άμεσα και σοβαρά μέτρα για την προσαρμογή της γεωργίας στην κλιματική κρίση. Το κόστος για τους παραγωγούς αυξάνεται, οι σοδειές μειώνονται, και το εθνικό «υγρό χρυσάφι» κινδυνεύει να γίνει πολυτέλεια.
