Οι Φωτιστάδες του Πλατάνου Κλειτσού τα παλιά χρόνια αποτελούνταν μόνο από άντρες με μαγκούρες. Στο δρόμο, από σπίτι σε σπίτι τραγουδούν «Κινήσαν τα τσαμόπουλα» ή άλλα τραγούδια. Όταν φθάνουν σε οικία που θα καλαντίσουν, χτυπάνε δυνατά τις μαγκούρες στο χώμα. Μπαίνουν σε κάθε σπίτι, χωρίς να βιάζονται. Κάθονται, τραγουδούν τα κάλαντα, λένε ευχές. Τραγουδούν και άλλα τραγούδια που γνωρίζουν ότι αρέσουν στον νοικοκύρη. Τα πειράγματα δίνουν και παίρνουν: «Είχες καλό γουρουνάκι φέτος;» Κοιτάζανε στην τάμπλα: «Α, ωραίο είχες!» Οι νοικοκύρηδες έχουν στρωμένο το τραπέζι με εδέσματα, τσίπουρο, φρούτα, ό,τι έχει ο καθένας. Εάν εύρισκαν κρεμασμένα λουκάνικα τα φόραγαν στο λαιμό και φεύγανε.
Ένα στοιχείο που προκαλεί εντύπωση είναι ότι ακόμη και να λείπει κάποιος χωριανός, θα πληρώσει για να ακουστούν τα κάλαντα εν τη απουσία του. Είναι σαν να τα άκουσε: «Τώρα θα τα πούμε για τον τάδε». Και επαναλαμβάνουν το κάλαντο σαν να ήταν παρών. Τα τελευταία χρόνια τα λένε στο τηλέφωνο.
Το έθιμο έχει αναβιώσει μετά από προσπάθειες του πολιτιστικού Συλλόγου. Τώρα συμμετέχουν και γυναίκες, παιδιά και νέοι, που θέλουν να κρατήσουν το έθιμο ζωντανό. Τα χρήματα που συλλέγονται, χρησιμοποιούνται για κάποιο κοινοτικό έργο: η επισκευή ενός γεφυριού, το χτίσιμο ενός δωματίου προς φιλοξενία, καλλωπισμός της εκκλησίας κ.α.
Είναι από τα λίγα ζωντανά έθιμα της Ευρυτανίας. Σπάνιο στην επιτέλεσή του. Εκτελείται αντιφωνικά. Συνήθως ο κορυφαίος αρχίζει και απαντά η υπόλοιπη ομάδα. Αποτελείται από δύο ξεχωριστά μελωδικά μέρη. Το πρώτο μέρος αναφέρεται στην εορτή των Φώτων ενώ το δεύτερο παινεύει και παρακαλεί τον νοικοκύρη να καταθέσει τον οβολό του στην πολυπληθή ομάδα. Αντίστοιχα κάλαντα (μεγάλη ομάδα ανδρών, αντιφωνική επιτέλεση) συναντούμε ακόμη και σήμερα στο Κλαψί και στο Μεγάλο Χωριό. Είναι αξιοσημείωτη η μελωδική ομοιότητα του πρώτου μέρους με αυτήν του Κλαψιού. Μήπως υποδεικνύει κάποια εμπορική ή άλλη παλαιότερη σχέση μεταξύ των δύο περιοχών; Η μέχρι τώρα έρευνα δεν έχει καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα.
1. Σήμερα είν’ τα Φώτα κι ο φωτισμός κι χαρές μεγάλες τ’ αφέντη μας..
2. Αύριο η κυρά μας η Παναγιά, σπάργανα βασταίνει και γυιό κρατεί
3. και τα θυμιατήρια στα δάκτυλα και τον Άη-Γιάννη παρακαλεί:
4. -Αφέντ’ Άη-Γιάννη και Πρόδρομε, δύνασαι βαπτίσεις Θεού παιδί;
5. -Δύναμαι και σώνω και προθυμώ μέγας είν’ ο φόβος, φοβούμενος
6. κι άμυνα τα πέριξ και καίγονταν τ’ άκουσε η Μητέρα και δάκρυσε,
7. τότε κι ο Δεσπότης εσύρθηκε: -Σώπα_Άγια Μητέρα και μή δακρείς,
8. αύριο ‘θε’ ν’ ανέβω στους ουρανούς να περικαλέσω τον Κύριο μας
9. και τον Άη-Γιάννη τον Βαπτιστή, να μας ρίξει δρόσο και λίβανο,
10. ν’ αγιαστεί αφέντης με την κυρά, ν’ αγιαστούν ο κόσμος και τα νερά,
11. να καταπραΰνουν τα είδωλα, να κατασιγήσουν τα πονηρά.
ΠΗΓΗ : www.pemptousia.gr
