- ΣΙΜΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΔΗΣ
Στις 8 Μαϊου, 13 ημέρες πριν από την πραγματοποίηση των βουλευτικών εκλογών, ο υποψήφιος βουλευτής του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος-Κινήματος Αλλαγής στην Ανατολική Αττική, Νίκος Χριστοδουλάκης, πραγματοποίησε την κεντρική του προεκλογική συγκέντρωση στην Παιανία.
Κάτι τέτοιο δεν θα πρέπει να εκπλήσσει, καθότι παραδοσιακά, οι δύο τελευταίες εβδομάδες προ της διεξαγωγής των εκλογών, αποτελούν περίοδο κορύφωσης των προεκλογικών εκστρατειών των διαφόρων υποψηφίων, αρκετοί εκ των οποίων επιλέγουν την παλαιά μέθοδο της πραγματοποίησης ομιλιών σε ανοιχτούς και σε κλειστούς χώρους.
Όπως έπραξε και ο Μανώλης Χριστοδουλάκης,1 πρώην γραμματέας του κόμματος. Από την στιγμή όπου ο Μανώλης Χριστοδουλάκης πραγματοποίησε την ανοιχτή προεκλογική του ομιλία, θεωρούμε πως το εναπομείναν κομμάτι της προεκλογικής εκστρατείας του θα περιλαμβάνει επισκέψεις σε διάφορους χώρους ειδικούς ενδιαφέροντος, όπως είναι οι λαϊκές αγορές,2 σε κατά τόπους εκλογικά κέντρα, εφόσον στην κορύφωση της προεκλογικής περιόδου, η προεκλογική εκστρατεία ‘κομματικοποιείται’ εν τοις πράγμασι, σε χώρους όπως είναι τα νοσοκομεία.
Στο ρεπορτάζ του ‘Πρώτου Θέματος’ διαβάζουμε πως την ομιλία του υποψήφιου του εν Ελλάδι κεντροαριστερού φορέα, παρακολούθησαν «πάνω από 2.000 πολίτες»,3 νούμερο ιδιαίτερα υψηλό.
Το γεγονός δε πως όσοι έσπευσαν να παρακολουθήσουν την ομιλία του ήσαν κατά βάση εκλογείς τόσο του ιδίου όσο και του κόμματος του, δεν αναιρεί την σημασία αυτής της εξέλιξης, που οφείλεται στην συνύπαρξη παραγόντων όπως είναι η πολύ καλή οργάνωση που προηγήθηκε της ομιλίας και η έγκαιρη ενημέρωση και ειδοποίηση των κατοίκων της περιοχής (τα τρικάκια που μπορεί να αφήνονται στο δρόμο και ενημερώνουν για το ‘που’ και το ‘πότε’ φτάνουν παντού και μάλιστα, εύκολα).
Η αναγνωρισιμότητα που απολαμβάνει εδώ και αρκετό καιρό ο Μανώλης Χριστοδουλάκης εντός του Πασοκικού ακροατηρίου, λόγω του ό,τι υπήρξε γραμματέας του κόμματος, κάτι που εκ των πραγμάτων τον έφερνε στο προσκήνιο.
Η διαμόρφωση ενός μετριοπαθούς και παράλληλα αρκούντως κομματικού προφίλ, εκεί όπου ο ίδιος ο υποψήφιος, αφενός μεν γνωρίζει σε βάθος τις βασικές πολιτικές θέσεις του φορέα που εκπροσωπεί, και, αφετέρου δε, γνωρίζει πως να επικοινωνήσει4 με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτές τις θέσεις ενώπιον κομματικού ακροατηρίου, αξιοποιώντας για αυτόν τον λόγο, την συσσωρευθείσα εμπειρία που αποκόμισε από την περίοδο όπου ήσαν γραμματέας του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής. Τότε που συνδύαζε τις συχνές περιοδείες ανά την επικράτεια με τις εμφανίσεις του σε τηλεοπτικές, ενημερωτικές εκπομπές.5
Συνιστά όμως η υψηλή προσέλευση κόσμου πρόκριμα εκλογής του Μανώλη Χριστοδουλάκη; Δεν θα διστάσουμε να απαντήσουμε, λέγοντας όχι.
Η εκλογή του θα εξαρτηθεί από πλήθος παραγόντων, όπου μεταξύ αυτών ξεχωρίζει το ποια θα είναι η εκλογική επίδοση του κόμματος στην Ανατολική Αττική. Όμως, πέραν αυτού, μία τέτοια εξέλιξη δείχνει πως ο ίδιος ο υποψήφιος έχει θέσει τις βάσεις για την εκλογή του, βοηθούμενος και από το γεγονός πως ο ενδο-κομματικός ανταγωνισμός για μία πιθανότατα έδρα, δεν είναι τόσο υψηλός όπως μπορεί να συμβαίνει σε άλλες περιοχές του Λεκανοπεδίου. 6
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 Βλέπε σχετικά, ‘Εκλογές 2023: Πάνω από 2.000 πολίτες στην ομιλία του Χριστοδουλάκη στην Παιανία – «Πάμε μαζί για μια ιστορική νίκη»,’ Ιστοσελίδα εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα,’ 09/05/2023, Εκλογές 2023: Πάνω από 2.000 πολίτες στην ομιλία του Χριστοδουλάκη στην Παιανία – «Πάμε μαζί για μια ιστορική νίκη» (protothema.gr) Λαμβάνοντας υπόψιν το κομματικό παρελθόν ή αλλιώς, την πλούσια κομματική προϋπηρεσία του Μανώλη Χριστοδουλάκη (παρά το νεαρό της ηλικίας του, ο υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής στην Ανατολική Ελίτ, κατέλαβε σημαντικά κομματικά αξιώματα, όντας εκ των πρώτων πολιτικών προσώπων που σηματοδότησαν την στροφή της Φώφης Γεννηματά προς την κατεύθυνση αξιοποίησης μίας νεότερης γενιάς στελεχών που δεν είχαν εμπλακεί προσωπικά στη διαχείριση της βαθιάς κοινωνικοοικονομικής κρίσης), θα επισημάνουμε, έχοντας κατά νου και την ανάλυση του Γεράσιμου Κάρουλα περί πολιτικών ελίτ, πως η συμπερίληψη του Μανώλη Χριστοδουλάκη στα ψηφοδέλτια του κόμματος, αποτελεί προσωπική επιλογή του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη. Πέραν αυτού όμως, επειδή ακριβώς ο πρώην γραμματέας του κόμματος ήσαν πρόσωπο της εμπιστοσύνης της Φώφης Γεννηματά, εκτιμούμε, πως εάν η Φώφη Γεννηματά βρίσκονταν στην ζωή και στην ηγεσία του κόμματος, θα συναινούσε στη συμπερίληψη του στα ψηφοδέλτια. Άλλωστε, θήτευσε δίπλα στην ίδια, υπηρετώντας το σχέδιο της για την ανάταξη των Πασοκικών δυνάμεων ανά την επικράτεια. Βλέπε σχετικά, Κάρουλας, Γεράσιμος., ‘Πολιτικά κόμματα και ανάδειξη των πολιτικών ελίτ στο ελληνικό κομματικό σύστημα 1989-2011: παράγοντες συνδιαμόρφωσης των ηγετικών κομματικών ομάδων,’ Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2015, ιδίως σελ. 70, όπου και μία ειδικότερη αναφορά στο ρόλο των «πολιτικών αρχηγών στην ανάδειξη πολιτικών ελίτ». Διατριβή: Πολιτικά κόμματα και ανάδειξη των πολιτικών ελίτ στο ελληνικό κομματικό σύστημα 1989-2011: παράγοντες συνδιαμόρφωσης των ηγετικών κομματικών ομάδων – Κωδικός: 35523 (ekt.gr)
2 Οι λαϊκές αγορές, στις οποίες ενίοτε συνωστίζονται (άλλως ένας παρεξηγημένος γλωσσικά όρος), πολίτες, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μέρη που μπορεί να επισκεφτεί ένας υποψήφιους βουλευτής. Και αυτό συμβαίνει διότι, πρώτον, η σύνθεση τους είναι δι-επαγγελματική, κάτι που σημαίνει πως μπορεί να έρθει σε επαφή και να αλληλεπιδράσει γλωσσικά και πολιτικά, με εργαζόμενους που επισκέπτονται την λαϊκή αγορά για την πραγματοποίηση αγορών φρούτων και λαχανικών, με νοικοκυρές πολλαπλών καθηκόντων, με συνταξιούχους που επισκέπτονται μία λαϊκή αγορά είτε κατά μόνας είτε με τον/την σύζυγο τους, με ελεύθερους επαγγελματίες-πωλητές, με γιατρούς και δικηγόρους, με αγρότες. Δεύτερον, διότι εν αντιθέσει με την επίσκεψη του σε ένα bar ή σε μία καφετέρια όπου μπορεί να λάβει χώρα μία ελεύθερη και ανοιχτή συζήτηση μεταξύ του ιδίου και των παρευρισκομένων, σε μία λαϊκή αγορά μπορεί να καταστεί άμεσα και αδιαμεσολάβητα, ως ο εκπρόσωπος του κόμματος εκείνη την στιγμή, κοινωνός παραπόνων και διαφόρων αιτημάτων-προβλημάτων, καταγράφοντας τα υπομονετικά (για να μπορείς να ακούς πολλές φωνές ταυτόχρονα, χρειάζεσαι υπομονή), και ενσωματώνοντας στις πολιτικές του αφηγήσεις και στον πολιτικό του λόγο. Πολιτικοί που μεταπολιτευτικά σκιαγράφησαν το προφίλ του ‘πολιτικού και του βουλευτή που δίνει έμφαση σε ζητήματα καθημερινότητας,’ ενέτασσαν στο προεκλογικό του πρόγραμμα μία, δύο και τρεις επισκέψεις σε λαϊκές αγορές της εκλογικής τους περιφέρειας. Τρίτον, διότι προσφέρει την ευκαιρία για την πραγματοποίηση επαφών με ψηφοφόρους κάποιας άλλης παράταξης, στο εγκάρσιο σημείο όπου ο υποψήφιος καλείται να ‘αποδείξει’ πρώτα και κύρια στον εαυτό του, κατά πόσον μπορεί να πείσει έναν ψηφοφόρου άλλου κόμματος, να τον υποστηρίξει: Εάν η ευχή του δεύτερου για ‘καλή επιτυχία’ δεν του αρκεί, τότε έχει λόγο να εμπλακεί σε μία διαδικασία πολιτικής-εκλογικής πειθούς, με ζητούμενο εδώ την άμεση μετακίνηση του ψηφοφόρου. Για έναν υποψήφιο βουλευτή του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, τέτοιες ‘ευκαιρίες’ προσφέρονται πολύ συχνά, και ειδικά στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, εάν συνυπολογίσουμε το πλήθος των άλλοτε ψηφοφόρων του κόμματος που μετακινήθηκαν την προηγούμενη δεκαετία στον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ).
3 Βλέπε σχετικά, ‘‘Εκλογές 2023: Πάνω από 2.000 πολίτες στην ομιλία του Χριστοδουλάκη στην Παιανία – «Πάμε μαζί για μια ιστορική νίκη»…ό.π. Η υψηλή προσέλευση πολιτών στην ομιλία του, αποκτά επιπλέον συμβολική και πολιτική αξία, εάν συνεκτιμήσουμε, θεωρητικώ τω τρόπω, την ύπαρξη του φαινομένου της κομματικής-πολιτικής αποστοίχισης. Δηλαδή, της απόκλισης και της πολιτικής και ψυχο-συναισθηματικής απομάκρυνσης ενός ατόμου από κάποιο κόμμα ή ευρύτερα, από τα πολιτικά κόμματα.
4 Αυτό το στοιχείο διεφάνη και κατά την διάρκεια της προεκλογικής του ομιλίας, η οποία διανθίστηκε με συναισθηματικής χροιάς αναφορές στους δύο εκλιπόντες, ήτοι στον Ανδρέα Παπανδρέου (η αναφορά εδώ ήσαν έμμεση, και έγινε μέσω της επίκλησης της γνωστής Ανδρεοπαπανδρεϊκής ρήσης ‘Το ΠΑΣΟΚ ούτε κληρονομείται, ούτε τεμαχίζεται’), και στη Φώφη Γεννηματά, με την επένδυση σε γλωσσικούς όρους που φανερώνουν ‘στοχοπροσήλωση’ («πίστη»), ‘προσδοκία’ («ελπίδα»), ‘δυναμισμό’ («πάθος») εντοπιότητα (‘Ανατολική Αττική’), με την γλωσσική χρήση φράσεων που λειτουργούν και ως ‘γέφυρες’ που επιτρέπουν την σύνδεση των όσων ειπώθηκαν με αυτά που λέγονται τώρα και με αυτά που θα ακολουθήσουν, και ως ιδιαίτερα ‘σημεία’ που διευκολύνουν τον ομιλητή που από κάποιο σημείο και έπειτα σκέφτεται το πως θα τελειώσει στην ώρα του, να αναδείξει στην επιφάνεια τα πλέον κομβικά στοιχεία του Πασοκικού προγράμματος δίχως να απαιτηθεί ούτε η εν συνόλω παράθεση του, ούτε η εξειδίκευση του. Οι γλωσσικές εκφράσεις επιτελούν και με το παραπάνω τον ρόλο που τις έχει αναθέσει ο γλωσσικός χρήστης. Ας δούμε, στρεφόμενοι στο κείμενο Χριστοδουλάκη που δεν βρίθει παραλληλισμών και ιδιαίτερων ονομαστικών αναφορών σε πρόσωπα και σε άλλα πολιτικά κόμματα, κάποιες χαρακτηριστικές εκφράσεις-‘γέφυρες’: «Ανθεκτική Οικονομία, Δίκαιη Κοινωνία (η επιρροή από την ιδιόλεκτο του Γιώργου Παπανδρέου είναι έντονη εδώ) Πατρίδα Ισχυρή». Βλέπε σχετικά, ‘‘Εκλογές 2023: Πάνω από 2.000 πολίτες στην ομιλία του Χριστοδουλάκη στην Παιανία – «Πάμε μαζί για μια ιστορική νίκη»…ό.π.
5 Δεν ήσαν αυτό καθαυτό το αξίωμα που διαδραμάτισε ρόλο ώστε ο Μανώλης Χριστοδουλάκης να καταστεί τμήμα της ελίτ ενός συρρικνωμένου κόμματος και μάλιστα να παραμείνει σε αυτή την θέση, παρά την αλλαγή ηγεσίας (Νίκος Ανδρουλάκης). Ήσαν κυρίως το πάθος με το οποίο επιτέλεσε τα καθήκοντα του, η εύρεση διαφορετικών κινήτρων, η αίσθηση της ‘αποστολής’ που τον διακατείχε, η αντίληψη πως ‘άλλη τέτοια ευκαιρία δεν θα του παρουσιαστεί ξανά οπότε πρέπει οπωσδήποτε να την εκμεταλλευτεί.’
6 Χρήζει θεωρητικής επισήμανσης το γεγονός πως παρά το γεγονός πως ένα τμήμα των συμμετεχόντων ήσαν κάτι παραπάνω από πρόθυμο να ακούσει τα κλασικά Ανδρεοπαπανδρεϊκά συνθήματα, λόγω και της συγκυρίας (επίκληση του ονόματος και της πολιτικής κληρονομιάς του Ανδρέα Παπανδρέου), επευφημώντας τον ομιλητή που τα ανέφερε, ο Μανώλης Χριστοδουλάκης δεν τα αξιοποίησε, προτιμώντας να κινητοποιήσει με άλλους τρόπους (μεταξύ αυτών, και με την στάση του σώματος και με χειρονομίες), και επίσης, να καταστεί ολίγον τι διφορούμενος και συγκεχυμένος. Γιατί, πως αλλιώς να εκλάβουμε την αναφορά του στο «Πάμε μαζί για μια ιστορική νίκη»; Πως εννοεί ο ίδιος την «ιστορική νίκη»; Την συνδέει με την επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, μέσω της κατάκτησης της πρώτης θέσης, πράγμα αδύνατο σε αυτή την συγκυρία; Την συνδέει με την κατάκτηση ενός ικανοποιητικού διψήφιου ποσοστού που μπορεί να υπερβαίνει το 15%; Με την επιστροφή του στην εξουσία μέσω της συμμετοχής του σε κυβέρνηση συνεργασίας; Συνάδει αυτή η φρασεολογία ενός ακόμη και αναγνωρισμένου στελέχους, με τις επιδιώξεις του κόμματος;
