Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ
Οι Έλληνες λαμπροί επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό, αποτελούν «σημαντικό πνευματικό κεφάλαιο» για τη χώρα μας. Αυτό συνιστά έναν εν δυνάμει ‘’κρυφό θησαυρό’’ που μεγεθύνεται απεριόριστα, αν τουλάχιστον ένας ικανοποιητικός αριθμός από αυτούς, αποφασίσει να επανέλθει στη πατρίδα μας.
Η διαχρονικότητα στη διασπορά των διανοούμενων, στα κλασικά και τα Ρωμαϊκά χρόνια
Αν ανατρέξουμε στα κλασικά χρόνια, θα βρούμε πολλούς φιλόσοφους, σοφιστές, μαθηματικούς, φυσικούς, εφευρέτες και αστρονόμους του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, να διαπρέπουν σε πόλεις της διασποράς του Ελληνισμού. Ανατρέχοντας στα λήμματα της Wikipedia όπου βρίσκουμε στο σύνολό τους 190 τόσους ‘’διανοούμενους του αρχαίου κόσμου’’, οι 90 περίπου από αυτούς προέρχονταν από περιοχές μακράν του Ελλαδικού χώρου. Δηλαδή, από την Αρχαία Ιωνία και την ευρύτερη περιοχή της Μικράς Ασίας, τη Βόρεια Αφρική, τη Συροπαλαιστίνη καθώς και τη Νότια Ιταλία. Οι πιο γνωστοί από αυτούς υπήρξαν : O Θαλής ο Μιλήσιος, ο Αναξίμανδρος , ο Αναξαγόρας, ο Αναξιμένης, ο Ηράκλειτος, ο Ηρόδοτος, ο Λεύκιπος, ο Στράβωνας, ο Ήρωνας, ο Εμπεδοκλής, ο Αρχιμήδης, ο Πρωταγόρας και άλλοι. Οι πόλεις που υπήρξαν οι πατρίδες τους, όπως η Έφεσος, η Μίλητος, η Ταρσός, η Τύρος, η Σιδώνα, ο Τάραντας, οι Συρακούσες, ο Ακράγαντας, η Ελέα, η Αλεξάνδρεια, η Κερύνη και άλλες, υπήρξαν αποικίες της Αρχαίας Ελλάδας. Επίσης σημαντικοί διανοούμενοι Ελληνικής καταγωγής αναδείχτηκαν και κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο κυρίως στις περιοχές της Νότιας Ιταλίας. Αργότερα κατά τα πρωτοχριστιανικά χρόνια μεγάλοι διανοητές υπήρξαν οι ‘’ Πατέρες της Ορθοδοξίας’’ οι οποίοι στην πλειοψηφία τους προήρχοντο από περιοχές της Μικράς Ασίας και της Συροπαλαιστίνης.
Η Βυζαντινή και η Οθωμανική περίοδος
Λίγους αιώνες μετά, κατά τη Βυζαντινή περίοδο, διέπρεψαν μακράν του Ελλαδικού χώρου και άλλοι διανοούμενοι Ελληνικής καταγωγής, όπως ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων, ο Γεώργιος ο Τραπεζούντιος, ο Θεόδωρος Γάζης, ο Βησσαρίωνας ο Χρυσολωράς, ο Δημήτριος Χαλκοκονδύλης, ο Ιωάννης Αργυρόπουλος ,ο Ιανός Λάσκαρης και άλλοι. Στην συνέχεια και όταν πια η Ελλάδα ήταν υπό Οθωμανική κατοχή, ρόλο διανοούμενων στην Οθωμανική αυτοκρατορία είχαν οι Έλληνες Φαναριώτες οι οποίοι από τις αρχές του 18ου αιώνα, διορίζονταν και ως ηγεμόνες των αυτόνομων παραδουνάβιων ηγεμονιών της Βλαχίας και της Μολδαβίας . Τέτοιοι ηγεμόνες διετέλεσαν από τις Φαναριώτικες οικογένειες οι Μαυροκορδάτοι, οι Υψηλάντοι, οι Παλαιολόγοι, οι Καντακουζηνοί, οι Κομνηνοί, οι Σούτσοι, οι Μουρούζοι και άλλοι. Αρκετοί από αυτούς αναδείχτηκαν σε σημαντικούς πολιτικούς και κοινωνικούς παραγόντες του ελληνικού έθνους, η δε συμμετοχή τους στην προετοιμασία της επανάστασης του ΄21 υπήρξε καθοριστική. Στους Έλληνες διανοούμενους της διασποράς εκείνης της περιόδου, συμπεριλαμβάνονται επίσης, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Ρήγας ο Βελεστινλής αλλά και ο Ιωάννης Καποδίστριας που αργότερα επιλέχθηκε ως ο πρώτος κυβερνήτης της ελεύθερης πια Ελλάδας.
Οι νεότεροι διανοούμενοι του 20ού αιώνα
Αργότερα στην απελευθερωμένη πια Ελλάδα, στους διανοούμενους της διασποράς διακρίνουμε , τον μαθηματικό Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, τον μαθηματικό Στέφανο Κυπάρισσο ,τον γεωμέτρη Νικόλαο Νικολαϊδη, τον μαθηματικό Χρήστο Παπακυριακόπουλο, τον πολιτικό μηχανικό και εφευρέτη Παύλο Σαντορίνη, τον γιατρό Γιώργο Παπανικολάου και άλλους. Επίσης σπουδαίοι και πρωτοπόροι της διασποράς στο καλλιτεχνικό χώρο αυτής της περιόδου υπήρξαν ο Δημήτριος Πικιώνης, ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης, ο Ιωάννης Ξενάκης, ο Νικόλαος Βολανάκης, o Γεώργιος Ιακωβίδης, ο Γιάννης Κουνέλης, ο Κωνσταντίνος Ηλιάδης, ο Ιάκωβος Ρίζος, ο Κώστας Γαβράς , η Μαρία Κάλλας, η Νανά Μούσχουρη, η Ειρήνη Παπά ο Αλέκος Φασιανός και άλλοι. Ακόμη τα χρόνια αυτά αναδείχτηκαν και σπουδαίοι φιλόσοφοι όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Παναγιώτης Κονδύλης, ο Κωνσταντίνος Αξελός, ο Νίκος Πουλαντζάς, η ιστορικός Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ και άλλοι νεότεροι.
Οι νεότεροι του 21ου αιώνα
Σήμερα πια, στις αυγές του 21ου αιώνα υπάρχουν δεκάδες Έλληνες επιστήμονες Ακαδημαϊκού επιπέδου , οι οποίοι διδάσκουν ή είναι ερευνητές σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού. Κάποιοι από αυτούς μάλιστα, διαθέτουν ιδιαίτερα υψηλό κύρος διεθνώς και μάλιστα είναι πολύ περισσότερο γνωστοί στις επιστημονικές κοινότητες του εξωτερικού παρά στη χώρα μας . Στις συχνές τους δραστηριότητες περιλαμβάνονται δράσεις όπως : Συμμετοχές σε Συμβούλια και επιτροπές διεθνούς επιπέδου , διαλέξεις ανά την υφήλιο, συνεντεύξεις και δηλώσεις σε παγκοσμίου κυκλοφορίας έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα , συγγραφή επιστημονικών βιβλίων και άρθρων , συμμετοχές σε διεθνείς γνωμοδοτικές επιτροπές και άλλα. Κατανοούμε λοιπόν πόσο γρήγορα ο λόγος τους αναπαράγεται και διαδίδεται σε εκατομμύρια ακροατές, μελετητές και αναγνώστες , λόγω του κύρους που διαθέτουν.
Οι Έλληνες που μεγαλουργούν!
Παρατηρούμε λοιπόν, από την βαθύτερη ιστορική ανασκόπηση για την πνευματική πρόοδο των Ελλήνων που διέπρεπαν μακράν της Ελληνικής επικράτειας, ότι αυτή έχει ρίζες τουλάχιστον 2.000 και πλέον χρόνια. Έτσι μπορούμε να ισχυριστούμε ότι επιβεβαιώνεται η λαϊκή ρήση, ότι οι Έλληνες όταν βρεθούν μακριά από τη χώρα τους μεγαλουργούν! Ίσως αυτό να συνιστά πράγματι ένα παράδοξο που αξίζει να διερευνηθεί το γιατί συμβαίνει !
Οι δεκάδες Έλληνες ‘’διεθνώς επώνυμοι’’ Ακαδημαϊκοί
Ανάμεσα σε αυτούς τους διαπρεπείς ανά την υφήλιο Έλληνες είναι : ο καθηγητής ιατρικής και ερευνητής στο εθνικό κέντρο καρκίνου USA Γεώργιος Παυλάκης, ο καθηγητής στο ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, ο καθηγητής του Yale Νίκολας Χριστάκης, ο καθηγητής ανθρωπολογίας του Harvard που διαθέτει και την Ελληνική υπηκοότητα Michael Herzfeld, ο καθηγητής ιατρικής και γενετιστής Κωνσταντίνος Στρατάκης, o καθηγητής ηλεκτρονικής του ΜΙΤ Μιχάλης Μπλέτσας, ο καθηγητής ιατρικής του Harvard Στέφανος Κάλης, o καθηγητής ηλεκτρονικής του Harvard Μανώλης Κέλλης, ο Άλμπερτ Μπουρλά Διευθύνων Σύμβουλος της φαρμακοβιομηχανίας Pfizer USA, ο βιοχημικός Μενέλαος Πάγκαλος κορυφαίο στέλεχος της φαρμακοβιομηχανίας Αstra Ζeneca στη Μ.Βρετανία και συνεργάτης ερευνητής του πανεπιστημίου του Κέμπριτζ , ο καθηγητής ψυχολογίας στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Johns Hopkins ,USA Κωνσταντίνος Λυκέτσος, o νευροεπιστήμονας Ιωάννης Ταρνανάς επιστημονικός υπεύθυνος του Altoida Inc. USA, ο καθηγητής χειρουργικής του Harvard Γεώργιος Βέλμαχος, ο καθηγητής καρδιολογίας στο Mount Sinai Medical Center USA, Γεώργιος Ντάγκας, ο καθηγητής γενετικής στο Πνεπιστήμιο της Γενεύης Στυλιανός Αντωναράκης, ο επίσης καθηγητής γενετικής στο πανεπιστήμιο του Μονάχου , Βασίλης Ντζιανχρήστος, ο καθηγητής του Harvard ειδικός στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες Ιωσήφ Πεδιαδιτάκης, ο καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας στην Αυστραλία, Γεώργιος Παξινός ο καθηγητής καρδιολογίας στο καρδιολογικό ινστιτούτο της Μινεάπολις USA, Εμμανουήλ Μπριλάκης, ο καθηγητής βιολογίας και ερευνητής στο ινστιτούτο Max Planck της Γερμανίας, Νικόλαος Λογοθέτης, ο καθηγητής πληροφορικής του πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ, Ιωσήφ Σηφάκης , η καθηγήτρια βιοϊατρικής μηχανικής του πανεπιστημίου Columbia USA, Ελίζα Κονοφάγου, η καθηγήτρια αστροφυσικής στο CNRS της Γαλλίας, Αθηνά Κουστένη η επίσης αστροφυσικός του πανεπιστημίου Τζώρτζ Ουάσινγκτον , Χρύσα Κουβελιώτου, ο κορυφαίος βιολόγος ερευνητής του Joint Genome Institute USA, Νίκος Καρυπίδης, ο καθηγητής μαθηματικών στο πανεπιστήμιο Cambridge , Αθανάσιος Φωκάς, ο καθηγητής φυσικής του Harvard, Ευθύμιος Καξίρας, ο καθηγητής μαθηματικών του Harvard, Πέτρος Κουμουτσάκος, και πολλοί άλλοι που είναι και σχετικά δύσκολο για μια απλή αναφορά όπως ετούτη, να εντοπισθούν!
Στις κορυφαίες θέσεις
Σίγουρα λοιπόν δεν είναι μόνο οι παραπάνω κορυφαίοι που οι εργασίες τους συγκεντρώνουν καθημερινά εκατοντάδες αναφορές στη διεθνή πανεπιστημιακή κοινότητα. Είναι και άλλοι χιλιάδες Έλληνες σπουδαίοι επιστήμονες στα πανεπιστήμια, στα ερευνητικά ιδρύματα αλλά και σε μεγάλες επιχειρήσεις του εξωτερικού που προσφέρουν σημαντικό εκπαιδευτικό, ερευνητικό αλλά και παραγωγικό έργο.
Eθνικό αποθετήριο διεθνών Ακαδημαϊκών τίτλων
Από όλα λοιπόν τα παραπάνω, εκτίμησή μας είναι, ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο να δημιουργηθεί στο Υπουργείο Παιδείας μια ειδική υπηρεσία σε επίπεδο ‘’Ειδικής γραμματείας΄΄ για τους διεθνείς μας αυτούς Ακαδημαϊκούς και ερευνητές, όπου θα τηρείται το ‘’Ακαδημαϊκό αποθετήριο διεθνών τίτλων αποδήμων’’ με τους τίτλους της καριέρας και της επιστημονικής εξέλιξης των επιστημόνων αυτών που διαπρέπουν στο εξωτερικό. Το περιεχόμενο του προσωπικού αρχείου τους, θα τηρείται με προσωπική ευθύνη των ιδίων. Σήμερα όπου η ηλεκτρονική επικοινωνία είναι σε ευρύτατη χρήση, θα είναι ιδιαίτερα εύκολο και λειτουργικό, για τον κάθε ένα από τους ενδιαφερόμενους αυτούς απόδημους ακαδημαϊκούς ή ερευνητές, να ενημερώνει το προσωπικό του αρχείο επιστημονικών και ακαδημαϊκών τεκμηρίων αποστέλλοντας τις ανάλογες πληροφορίες με ηλεκτρονικό τρόπο.
Η χρησιμότητα του ‘’Αποθετηρίου’’
Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένας αξιόπιστος επιστημονικός φορέας – πλαίσιο, αφού εγγυητής και εθνικός διαμεσολαβητής θα είναι το Υπουργείο παιδείας, για να αναπτυχθεί μια αμφίδρομη σχέση των Ελληνικών πανεπιστημίων με τους Έλληνες Ακαδημαϊκούς απόδημους. Η ηλεκτρονική αυτή πύλη που θα δημιουργηθεί, θα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες τόσο στα Ελληνικά πανεπιστήμια όσο όμως και σε κάθε ενδιαφερόμενο για επιπλέον σπουδές ανά την υφήλιο. Έτσι τα τμήματα των πανεπιστημίων θα μπορούν να γνωρίζουν σε ποια πανεπιστήμια διδάσκουν Έλληνες Ακαδημαϊκοί και ποιό ακριβώς είναι το γνωστικό τους αντικείμενο. Με αυτές τις πολύτιμες πληροφορίες θα μπορούν να προκηρύσσουν θέσεις διδασκόντων σε γνωστικά αντικείμενα που ενδιαφέρουν τις σχολές και τα τμήματα ευελπιστώντας ότι θα καταθέσουν υποψηφιότητα κάποιοι από αυτούς. Ακόμη, οι απόφοιτοι των Ελληνικών πανεπιστημίων που προτίθενται να ασχοληθούν με έρευνα ή να εκπονήσουν τις διδακτορικές τους διατριβές , θα γνωρίζουν ποιοί Έλληνες Ακαδημαϊκοί ασχολούνται σε συναφές γνωστικό αντικείμενο, και σε ποιό πανεπιστήμιο ή ερευνητικό κέντρο υπηρετούν. Εκτίμησή μας είναι ότι, οι διαπρεπείς αυτοί Έλληνες, θα τηρούν στάση αλληλεγγύης προς τους μαθητευόμενους ομοεθνείς τους εκκολαπτόμενους διδάκτορες και ερευνητές που θα ζητούν τη συνδρομή και την επιστημονική καθοδήγηση από αυτούς. Επίσης θα γίνεται γνωστό στα ερευνητικά ιδρύματα, στα ιδιωτικά κέντρα και στις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας ποιοί κορυφαίοι Έλληνες βρίσκονται εκτός Ελλάδας, σε περίπτωση που προτίθενται να τους απευθύνουν πρόσκληση συνεργασίας.
Οι αλληλεπιδράσεις
Δημιουργείται δηλαδή με αυτό τον τρόπο ένας δίαυλος επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ των Ελληνικών πανεπιστημίων,των ερευνητικών κέντρων δημόσιων και ιδιωτικών αλλά και των ιδιωτικών επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας με τους αποδήμους Ακαδημαϊκούς. Επιπλέον κατά την εκτίμησή μας , θα δημιουργηθούν προσδοκίες επαναπατρισμού ικανού αριθμού από αυτούς του επιστήμονες αφού βέβαια ληφθούν και επιπλέον κυβερνητικές αποφάσεις που θα δημιουργήσουν τα σχετικά κίνητρα για αυτούς, για να αποφασίσουν την επιστροφή τους στην πατρίδα.
Ο ανεκτίμητος γνωστικός θησαυρός
Κλείνοντας την σύντομη αυτή αναφορά μας σε ένα κορυφαίο για το μέλλον του Ελληνισμού ζήτημα, εκφράζουμε την πεποίθησή μας , πως όλοι αυτοί οι λαμπροί επιστήμονες αποτελούν « σημαντικό πνευματικό κεφάλαιο » το οποίο προσδίδει στην χώρα μας ανεκτίμητη υπεραξία. Η υπεραξία αυτή μπορεί να μεγενθυνθεί αν, θεωρητικά τουλάχιστον υπολογίσουμε ότι ένας ικανοποιητικός αριθμός από αυτούς αποφασίσει να επιστρέψει στην Ελλάδα.
Πηγές : 1. Wikipedia
2. ‘’Πρώτο θέμα’’ : Μιχάλης Στούκας 12/9/ ΄20, Σταύρος Γριμάνης 14/11/΄22
