Ο Ιβάν Βάζοφ (Иван Вазов, 9 Ιουλίου 1850 – 22 Σεπτεμβρίου 1921) ήταν Βούλγαρος ποιητής, μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στην πόλη Σόποτ (Sopot) στην Επαρχία της Φιλιππούπολης (Πλόβντιβ). Θεωρείται ο εθνικός ποιητής και θεμελιωτής της σύγχρονης βουλγαρικής λογοτεχνίας.
Οι γονείς του, Σούμπα και Μίντσο Βάζoφ, άσκησαν μεγάλη επιρροή στο νεαρό ποιητή. Έκανε τις πρώτες σπουδές του στο Σόποτ και τη Φιλιππούπολη (βουλγ. Plovdiv). Στη Ρουμανία, όπου πήγε αργότερα να σπουδάσει εμπορικές επιστήμες, ανέπτυξε σχέσεις με εξόριστους Βούλγαρους επαναστάτες. Η ζωή του, όπως και το έργο του, επηρεάστηκε από την πολιτικά ταραγμένη περίοδο 1890 έως 1920 και τις οδύνες των συμπατριωτών του υπό τον οθωμανικό ζυγό. Ιδεολογικά, μεγάλη επιρροή άσκησε στη μεταγενέστερη σταδιοδρομία του ο Χρίστο Μπότεφ (Hristo Botev, 1848 – 1876), ποιητής και αρχηγός του επαναστατικού βουλγαρικού κινήματος εναντίον της τουρκικής κυριαρχίας.
Μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας από την οθωμανική κατοχή (1878), ο Βάζοφ ανέλαβε δημόσια αξιώματα, ασχολήθηκε με την πολιτική, εκλέχθηκε βουλευτής και χρημάτισε για κάποιο διάστημα υπουργός παιδείας. Λόγω όμως των πολιτικών πεποιθήσεών του, αυτοεξορίσθηκε στην Οδησσό (1886 – 1889), όπου άρχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνία.
Το σπίτι-μουσείο του Ιβάν Βάζοφ στη Σόφια
Ο Βάζοφ πέθανε στη Σόφια στις 22 Σεπτεμβρίου 1921, σε ηλικία 71 ετών. Στο πίσω μέρος του Ναού της Αγίας Σοφίας στη Σόφια, βρίσκεται ο τάφος του, που εντυπωσιάζει με το ογκώδες λιθάρι, φερμένο από το βουνό της Βίτοσα, που τον σκεπάζει. Στον κήπο μπροστά από την Αγία Σοφία, υπάρχει κι ένα επιβλητικό μπρούτζινο άγαλμά του, ενώ το σπίτι που έζησε, στη συμβολή των Οδών Ιβάν Βάζοφ και Γκεόργκι Ρακόφσκι, λειτουργεί σήμερα ως μουσείο.
Το συγγραφικό έργο του
Ο τάφος του Ιβάν Βάζοφ στη Σόφια. Στο βάθος η Εκκλησία της Αγίας Σοφίας κτισμένη από τον Ιουστινιανό
Η μεγάλη φήμη του Βάζοφ ξεκινά με την Εποποιία των Λησμονημένων (1881 – 1884), μια σειρά πατριωτικών ποιημάτων που εξυμνούν δοξασμένες μορφές του αγώνα του βουλγαρικού λαού για την ανεξαρτησία της χώρας του από την τουρκική κυριαρχία, όπως τους Στέφανο Καρατζά, Ρακόφσκι, Βασίλι Λέφσκι, Κότσο κ. ά. Το πιο σπουδαίο από τα ποιήματα αυτά περιγράφει την αυτοθυσία του υποδηματοποιού Κότσο, ο οποίος σκότωσε τη γυναίκα του και το παιδί του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού. Η ” Εποποιία των Λησμονημένων” θεωρείται το πιο σημαντικό έργο της επικής ποίησης του Βάζοφ και το δημοφιλέστερο της βουλγαρικής λογοτεχνίας.
Το αριστούργημα όμως του Βάζοφ είναι το μεγάλο μυθιστόρημά του Κάτω από το ζυγό (βουλγ. “Под игото”, αγγλ. μτφ. “Under the Yoke”, 1894), που άρχισε να γράφει αυτοεξόριστος στην Οδησσό, που αφηγείται την καταπίεση των υποδουλωμένων Βουλγάρων από τους Οθωμανούς και έχει μεταφρασθεί σε στις πιο πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Ιστορεί τις περιπέτειες του ήρωά του Ιβάν Πράλιτς, ενός φανταστικού Βούλγαρου πατριώτη, ο οποίος δραπετεύει από τις τουρκικές φυλακές, οργανώνει μιαν επαναστατική οργάνωση με σκοπό την εκδίωξη των Τούρκων, ερωτεύεται την όμορφη Ράντα, προδίδεται από ένα δήθεν φίλο, ο οποίος δουλεύει για τους Τούρκους, ανακαλύπτονται τελικά κι αυτός και η αγαπημένη του Ράντα σε έναν ερειπωμένο μύλο και μετά ηρωική αντίσταση υποκύπτουν στις μεγάλες αριθμητικά δυνάμεις των Τούρκων, με την ελπίδα μέσα τους μιας απελευθερωμένης πατρίδας.
Στα άλλα έργα του Βάζοφ περιλαμβάνονται τα μυθιστορήματα Νέα Χώρα (1894), Κάτω απ’ τον Ουρανό μας (1900), Η Τσαρίνα του Κατσαλάρ (1902), Τραγούδια της Μακεδονίας (1914), Δε θα Χαθε’ι (1920) και τα θεατρικά έργα Κλέφτες (1894), Μπορισλάβ (1909), Προς την ‘Αβυσσο (1910), Ιβάυλο (1911) και Κάτω από τη βροντή της νίκης (1914).
Πηγές
- “Παγκόσμιον Λεξικόν των Έργων”, τόμ. 6ος, Διεθνής Εκδοτικός Οργανισμός SPIRITUS MUNDI, Αθήναι, 1966.
- Εγκυκλοπαίδεια “Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα”, τόμ. 13, λήμμα “Βάζοφ”, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.
