Μερικά από τα κύρια ερωτήματα, στα οποία ψάχνουν αγωνιωδώς απαντήσεις, είναι πώς μπορεί κάποιος Ουκρανός να πάρει άσυλο στην Ελλάδα, αλλά και πού μπορούν να βρουν κατάλυμα και φαγητό οι πρόσφυγες που είτε ήρθαν εδώ τις τελευταίες ημέρες είτε ήρθαν για διακοπές πριν από τη ρωσική εισβολή και εγκλωβίστηκαν στην Ελλάδα. Ακόμα και Ουκρανοί που έχουν βρει προσωρινή στέγη σε συγγενείς τους, αγωνιούν για την επόμενη μέρα, για το πού θα μείνουν και πώς θα επιβιώσουν εδώ σε περίπτωση που ο πόλεμος κρατήσει για καιρό. Συχνά είναι και τα τηλεφωνήματα προσφύγων και μεταναστών άλλων εθνικοτήτων που, έχοντας ζήσει «στο πετσί τους» τον ξεριζωμό, θέλουν να βοηθήσουν με εθελοντική εργασία ή αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία.
Το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, ένα δίκτυο περίπου 40 μεταναστευτικών οργανώσεων, επιχειρεί αυτές τις ημέρες χαρτογράφηση των αιτημάτων που λαμβάνουν εκείνο και οι ουκρανικές κοινότητες-μέλη του καθημερινά. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια του Φόρουμ, Άντλα Σασάτη, από αυτήν τη χαρτογράφηση προκύπτει πως σε πρώτη φάση «υπάρχει ανάγκη η Ελλάδα να παρέχει ασφαλές πέρασμα σε όλους όσοι θέλουν να φύγουν από την Ουκρανία για να προστατευτούν από τη φρίκη του πολέμου». Επίσης, το Φόρουμ διαπιστώνει την ανάγκη να υπάρξει απαλλαγή από το καθεστώς βίζας για τους Ουκρανούς που βρίσκονται στη χώρα πέραν των 90 ημερών και το ελληνικό κράτος να διευκολύνει επιπλέον τόσο την ανανέωση των αδειών διαμονής όσων βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος όσο και τη διαδικασία των αιτήσεων για οικογενειακή επανένωση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, στα οποία παραπέμπει το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, οι Ουκρανοί με άδεια διαμονής σε ισχύ στην Ελλάδα ανέρχονταν τον Ιανουάριο του 2022 σε 21.390. Η κ. Σασάτη εκφράζει την ανησυχία ότι πολλοί άνθρωποι κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς χαρτιά, καθώς λήγει η περίοδος των 90 ημερών ελεύθερης κυκλοφορίας ή η άδεια διαμονής τους. Το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών ζητάει την ενεργοποίηση της ευρωπαϊκής Οδηγίας Περί Προσωρινής Προστασίας, καθώς υπογραμμίζει ότι είναι αναγκαίο να υπάρξει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης προστασία των Ουκρανών προσφύγων.
Η πρόεδρος του Ukrainian Women’s Club, Άννα Όλινιτς, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι οι πρόσφυγες που έρχονται από την Ουκρανία στην Ελλάδα διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: Σε αυτούς που ήρθαν ως πρόσφυγες και έχουν συγγενείς εδώ, αυτούς που ήρθαν για διακοπές στη χώρα και δεν μπορούν να γυρίσουν πίσω και αυτοί που ήρθαν χωρίς να έχουν κανέναν δικό τους εδώ. Το μεγαλύτερο ποσοστό των προσφύγων που ήρθαν αυτές τις ημέρες έχουν συγγενείς εδώ, αν και η κ. Όλινιτς εκτιμά ότι σε επόμενη φάση θα αυξηθούν κατά πολύ οι αφίξεις των προσφύγων που δεν έχουν συγγενικά πρόσωπα στην Ελλάδα. Την ίδια εκτίμηση κάνει και ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελληνοουκρανικής Φιλίας που εδρεύει στην Πάτρα, Μιχάλης Ροδόπουλος, και τονίζει πως θα πρέπει οι κοινότητες να προετοιμαστούν για να τους βοηθήσουν να βρουν σπίτι.
Εκτός από τη στέγαση, σίτιση και βοήθεια στο αίτημα ασύλου, η πρόεδρος του Ukrainian Women’s Club σημειώνει ότι συχνά όσοι καλούν στον σύλλογο ζητούν ψυχολογική υποστήριξη. «Δεν είναι μόνο όσοι έρχονται τώρα στην Ελλάδα, αλλά και όσοι Ουκρανοί ζουν ήδη εδώ που χρειάζονται υποστήριξη», αναφέρει και περιγράφει τη δική της ψυχολογική κατάσταση ως παράδειγμα: «Ζω ήδη 16 χρόνια στην Ελλάδα, αλλά με πονάει αυτό που συμβαίνει. Κοιμάμαι δύο-τρεις ώρες κάθε βράδυ γιατί περιμένω μηνύματα τα ξημερώματα από τους συγγενείς μου στην Ουκρανία για το αν είναι ζωντανοί. Την ώρα που βγαίνουν από τα καταφύγια και επικοινωνούν μαζί μου, μόνο τότε μπορώ να κοιμηθώ».
Ουκρανικές κοινότητες στην Ελλάδα προχώρησαν στη δημιουργία της Ένωσης Ουκρανικής Διασποράς, στην Ελλάδα, προκειμένου να διαχειριστούν όλα τα αιτήματα που δέχονται και να συντονίσουν τις δράσειςτους. Η πρόεδρος του Συλλόγου Ουκρανοελληνική Σκέψη, Γκαλίνα Μασλιούκ, εξηγεί ότι όλες οι οργανώσεις των Ουκρανών που ζουν στην Ελλάδα δέχονται πάρα πολλά τηλεφωνήματα από συμπατριώτες τους, οι οποίοι ζητούν υποστήριξη, «γι’ αυτό έπρεπε να φτιάξουμε ένα λειτουργικό σύστημα, ώστε να συντονίζουμε τις δράσεις μας, να συγκεντρώνουμε βοήθεια και η βοήθεια να πηγαίνει εκεί που υπάρχει ανάγκη».
Οι κοινότητες δημοσιοποίησαν στα κοινωνικά δίκτυα (Facebook και Instagram: @helpukraine.gr) μία λίστα με αναγκαία είδη (είδη πρώτων βοηθειών, τρόφιμα μακράς διάρκειας, φάρμακα) που θα αποστέλλονται στην Ουκρανία και τις διευθύνσεις όπου αυτά συγκεντρώνονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
