Ο Ντμίτρι Μπορίσοβιτς Καμπαλέφσκι (Дми́трий Бори́сович Кабале́вский, 30 Δεκεμβρίου/17 Δεκεμβρίου 1904 – 14 Φεβρουαρίου 1987) ήταν Ρώσος συνθέτης. Ηγετική φιγούρα της Ένωσης Σοβιετικών Συνθετών στη Μόσχα, ο Καμπαλέφσκι υπήρξε πολυγραφότατος συνθέτης, κυρίως στο ρεπερτόριο για πιάνο καθώς και μουσική δωματίου. Πολλά έργα του για πιάνο έγιναν γνωστά μέσω του παγκοσμίου βεληνεκούς πιανίστα Βλαντιμίρ Χόροβιτς, με πιο γνωστό τον “Καλπασμό των Κωμικών” από τη “Σουίτα των Κωμικών”, έργο 26.
Γιος ενός μαθηματικού, ο Καμπαλέφσκι γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη. Ο πατέρας του τον προόριζε να ακολουθήσει την επιστήμη του, αλλά από νωρίς έδειξε ταλέντο στις καλές τέχνες. Παρά τη θέληση του πατέρα του, το 1925 εγγράφηκε στο Ωδείο της Μόσχας, όπου και μελέτησε σύνθεση με τον Νικολάι Μυασκόφσκι και πιάνο με τον Αλεξάντερ Γκόλντενβάιζερ. Τον ίδιο χρόνο γίνεται μέλος της Συλλογικής Παραγωγής Σπουδαστών Σύνθεσης (PROKULL), μια σπουδαστική ομάδα υπό την αιγίδα του ωδείου, με στόχο τη γεφύρωση μεταξύ της μοντερνιστικής και της «χρηστικής» ή προπαγανδιστικής τάσης (Αγκιτπρόπ), όπως αυτές εκφράζονταν από τον Σύνδεσμο Σύγχρονης Μουσικής και τον Ρωσικό Σύνδεσμο των Μουσικών του Προλεταριάτου αντίστοιχα. Αργότερα στην καριέρα του, το 1932, έγινε καθηγητής στο μοσχοβίτικο ωδείο όπου μαθήτευσε.
Κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου έγραψε αρκετά πατριωτικά τραγούδια, όντας από το 1940 μέλος του Κ.Κ.Σ.Ε., ενώ χρημάτισε εκδότης του μουσικοκριτικού περιοδικού “Σοβέτσκαγια Μούζικα”. Άλλα έργα του από την εποχή εκείνη περιλαμβάνουν μουσική για ταινίες του βωβού κινηματογράφου, αλλά και για το θέατρο.
Το 1948, με τις συντεταγμένες που όρισε ο πολιτικός Αντρέι Ζντάνοφ, περιγράφοντας το πολιτικά ορθό καλλιτεχνικό πλαίσιο της Σοβιετικής μουσικής, ο Καμπαλέφσκι βρέθηκε στη «μαύρη λίστα», ένοχος για χρήση φορμαλισμού. Χάρη στις διασυνδέσεις του, το όνομά του εξαιρέθηκε από τη λίστα, ενώ κατ’ άλλους «αθωώθηκε» λόγω της υψηλόβαθμης θέσης του στην Ένωση Σοβιετικών Συνθετών.
Σε γενικές γραμμές, ο Καμπαλέφσκι δεν υπήρξε ποτέ τόσο περιπετειώδης όσο οι σύγχρονοί του, δείχνοντας προτίμηση στη μάλλον συμβατική αρμονία, διακριτικά χρωματισμένη με αλλοιώσεις και εναλλαγές του μείζονα και ελλάσονα τρόπου. Σε αντίθεση με τον Σεργκέι Προκόφιεφ, εναγκαλίστηκε τις ιδέες του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, δημιουργώντας έργα μεγάλης λαϊκής απήχησης. Από τα «νεανικά» του αυτά έργα ξεχωρίζουν τον κοντσέρτο για βιολί και το κοντσέρτο για βιολοντσέλο Νο 1.
Ίσως η σημαντικότερη συνεισφορά του στο μουσικό στερέωμα εναπόκειται στο παιδαγωγικό του έργο, μέσα από το οποίο διαφαίνεται η διαρκής προσπάθεια της μουσικής προσέγγισης στα παιδιά. Έγραψε μουσική με συγκεκριμένο στόχο να γεφυρώσει την έλλειψη δεξιότητας των παιδιών και της αισθητικής των ενηλίκων, ενώ έργο ζωής υπήρξε η ηγεσία ενός πιλοτικού προγράμματος μουσικής εκπαίδευσης σε 25 Σοβιετικά σχολεία. Ο ίδιος δίδαξε για ένα διάστημα σε παιδιά σχολικής ηλικίας, στοχεύοντας στο να αφυπνίσει το ενεργητικό τους αυτί, αλλά και την περιγραφή των εντυπώσεών τους. Στοχασμοί του επί του εκπαιδευτικού συστήματος εκδόθηκαν στις ΗΠΑ το 1988, υπό τον τίτλο “Μουσική και εκπαίδευση: γραπτά ενός συνθέτη” (πρωτ. Music and education: a composer writes about musical education).
Το 1961 ο Καμπαλέφσκι ηχογραφεί σε δική του διεύθυνση τα έργα Overture Pathetique, Spring, και Songs or Morning, τα οποία κυκλοφόρησαν στις ΗΠΑ το 1975 από την εταιρεία Westminster Gold.
Για το έργο του έλαβε πλήθος κρατικών βραβείων (συμπεριλαμβανομένων τριών Βραβείων Στάλιν), ενώ -ως αναγνωρισμένη φυσιογνωμία στον χώρο της μουσικής εκπαίδευσης- εκλέχθηκε το 1962 επικεφαλής της Επιτροπής Μουσικής Αισθητικής Εκπαίδευσης Παίδων, καθώς και πρόεδρος τους Επιστημονικού Συμβουλίου Εκπαιδευτικής Αισθητικής στην Ακαδημία Παιδαγωγικών Σπουδών της Σοβιετικής Ένωσης το 1969. Κορώνα διακρίσεων αποτέλεσε η επιλογή του ως επιτίμου προέδρου της Διεθνούς Εταιρείας Μουσικής Εκπαίδευσης. Ο Καμπαλέφσκι συνέθεσε έργα σε όλο το φάσμα των ειδών κλασικής μουσικής, παραμένοντας πάντα πιστός στα ιδεώδη του σοσιαλιστικού ρεαλισμού· στη Ρωσία εκτιμήθηκε περισσότερο για τα τραγούδια, τις καντάτες και τις όπερές του, ενώ η Δύση έδειξε μεγαλύτερη αναγνώριση στα ορχηστρικά του έργα. Στα πολυάριθμα ταξίδια του στο εξωτερικό διετέλεσε μέλος της Σοβιετικής Επιτροπής για την Προάσπιση της Ειρήνης, καθώς και αντιπρόσωπος για την Προώθηση Φιλικών Σχέσεων ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τις χώρες του εξωτερικού.
Πέθανε στη Μόσχα στις 14 Φεβρουαρίου 1987.
Πηγές
- Anon. “Obituary: Dmitry Kabalevsky”. The Musical Times 128, no. 1731 (May 1987): 287.
- Daragan, Dina Grigor’yevna. 2001. “Kabalevsky, Dmitry Borisovich”, The New Grove Dictionary of Music and Musicians edited by S. Sadie and J. Tyrrell. London: Macmillan. Also in Grove Music OnlineΑρχειοθετήθηκε 2008-05-16 στο Wayback Machine., ed. L. Macy (accessed 23 October 2007) (Subscription Access)
- Schwarz, Boris. 1983. Music and Musical Life in Soviet Russia, enlarged edition 1917-1981. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 0253339561
- Maes, Francis. 2002. A History of Russian Music: From Kamarinskaya to Babi Yar. Translated by Arnold J. Pomerans and Erica Pomerans. Berkeley: University of California Press. ISBN 0520218159
