Παγκόσμια Ημέρα του Καταναλωτή

Η ενιαία αγορά της ΕΕ δίνει πρόσβαση σε μια τεράστια επιλογή προϊόντων και υπηρεσιών από όλη την Ευρώπη. Αξιοποιώντας πλήρως την επιλογή αυτή, οι καταναλωτές μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην τόνωση της οικονομίας. Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν από τον καταναλωτή η έγκυρη πληροφόρηση και η προστασία των δικαιωμάτων του. Για τους λόγους αυτούς η ΕΕ έχει θεσπίσει πέντε βασικά δικαιώματα που τους αφορούν: το δικαίωμα προστασίας της υγείας και της ασφάλειας, το δικαίωμα προστασίας των οικονομικών συμφερόντων, το δικαίωμα επανόρθωσης, το δικαίωμα ενημέρωσης, και το δικαίωμα ακρόασης.

Οι τρέχουσες προτεραιότητες καθορίζονται στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τους καταναλωτές, το οποίο έχει ως στόχο να θέσει τα συμφέροντα των καταναλωτών στο επίκεντρο των πολιτικών της ΕΕ. Ζητείται η γνώμη των ενδιαφερόμενων μερών μέσω της Ευρωπαϊκής Συμβουλευτικής Ομάδας Καταναλωτών και άλλων ομάδων εμπειρογνωμόνων. Η ΕΕ έχει αναπτύξει επίσης πολλούς φιλικούς προς τον καταναλωτή κανόνες που συναντιούνται στην καθημερινή ζωή, για παράδειγμα όσον αφορά την ασφάλεια και την σήμανση των προϊόντων, την ασφάλεια των τροφίμων, την άδικη μεταχείριση, τον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα, τα ταξίδια, την ενέργεια, τις τηλεπικοινωνίες (π.χ. η κατάργηση των χρεώσεων περιαγωγής) και την ψηφιακή αγορά. Στα ευρύτερα δικαιώματα των καταναλωτών που καλύπτονται από το δίκαιο της ΕΕ, συγκαταλέγονται η προστασία από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, όπως οι παραπλανητικές διαφημίσεις και οι καταχρηστικές συμβατικές ρήτρες, και η απαίτηση εγγυήσεων για τους καταναλωτές, που τους επιτρέπουν να επιστρέφουν αντικείμενα ή να ακυρώνουν υπηρεσίες εντός 14 ημερών από μια διαδικτυακή ή εξ αποστάσεως αγορά.  Επίσης δικαιούνται να επιστρέφουν ελαττωματικά προϊόντα ή και να απαιτούν την επισκευή τους.  Η ΕΕ έχει επίσης δημιουργήσει ένα Δίκτυο Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματα τους και για παροχή  βοήθειας για την επίλυση διαφορών στην περίπτωση διασυνοριακών συναλλαγών.

Ευάλωτοι καταναλωτές:

Η νομοθεσία της ΕΕ παρέχει ειδική προστασία στους καταναλωτές που είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι λόγω πνευματικής ή σωματικής αναπηρίας. Η νομοθεσία της ΕΕ απαγορεύει στους πωλητές να επωφελούνται από τέτοιες καταστάσεις προκειμένου να πείσουν τους καταναλωτές να αγοράσουν κάτι που δεν θα αγόραζαν υπό κανονικές συνθήκες.

Ορισμένες πρακτικές που χρησιμοποιούνται συχνά με στόχο την εκμετάλλευση των ευάλωτων καταναλωτών έχουν πλέον απαγορευτεί εντελώς. Βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ απαγορεύονται οι τεχνικές πωλήσεων που υπονομεύουν την ελευθερία επιλογής του μέσου καταναλωτή χρησιμοποιώντας πρακτικές παρενόχλησης, εκβιασμού, σωματικής βίας ή εκμεταλλευόμενες ατυχείς περιστάσεις.

Για παράδειγμα, στην Ευρώπη απαγορεύεται στους πωλητές να προσπαθούν να πείσουν τους καταναλωτές ότι δεν μπορούν να φύγουν από κάπου χωρίς να αγοράσουν κάτι.

Ομοίως, απαγορεύεται να μπουν στο σπίτι κάποιου καταναλωτή όταν προηγουμένως τους έχει ζητηθεί να φύγουν ή να μην επιστρέψουν. Άλλη απαγορευμένη πρακτική είναι η δημιουργία ψευδούς εντύπωσης ότι κάποιος καταναλωτής έχει κερδίσει κάποιο δώρο, ενώ δεν υπάρχει τέτοιο δώρο, ή ότι ο καταναλωτής πρέπει να προκαταβάλει χρήματα ή να αγοράσει κάτι προτού διεκδικήσετε το δώρο. Ομοίως, απαγορεύεται να συμπεριλαμβάνεται ανεξόφλητο τιμολόγιο σε υλικό προώθησης που δημιουργεί την εντύπωση ότι ο καταναλωτής έχει ήδη παραγγείλει κάποιο προϊόν.

Επιπλέον, η νομοθεσία της ΕΕ αναγνωρίζει τους ευάλωτους καταναλωτές ως ειδική κατηγορία στο πλαίσιο της ενεργειακής πενίας, καθώς αναφέρεται σε ανθρώπους που δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας, ιδίως για θέρμανση και ψύξη.

Περισσότερες πληροφορίες:

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Καταναλωτές, https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/G08

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Ευάλωτοι καταναλωτές https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/G16

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Καταναλωτές ενέργειας https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/G01

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Καταναλωτές που αγοράζουν έξυπνα τηλέφωνα https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/G21

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/G18

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Καταναλωτές που παίρνουν δάνεια https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/F07

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Καταναλωτές φυσικού αερίου https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/G17

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Καταναλωτές που πραγματοποιούν διασυνοριακές πληρωμές https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/F01 

• Τί κάνει η Ευρώπη για μένα: Καταναλωτές τοπικών και παραδοσιακών προϊόντων https://www.what-europe-does-for-me.eu/el/portal/2/E20

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Προστασία των καταναλωτών, https://ec.europa.eu/info/policies/consumers/consumer-protection_en

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τους καταναλωτές, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=COM%3A2012%3A0225%3AFIN
• Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Πολιτική για τους καταναλωτές: Αρχές και μέσα, http://www.europarl.europa.eu/factsheets/el/sheet/46/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CF%89%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%B1
• EPRS | Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, https://epthinktank.eu/
• Consumers International, https://www.consumersinternational.org/