Οι υποχρεώσεις του μισθωτού, διακρίνονται σε κύριες και παρεπόμενες. Οι κύριες υποχρεώσεις είναι ουσιαστικά οι αναμενόμενες, δηλαδή η παροχή της συμφωνημένης εργασίας όπως εκ της συμβάσεως ορίζεται και το αυτοπρόσωπο της παροχής εργασίας. Ωστόσο, οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του μισθωτού είναι περισσότερο εκτεταμένες και θα μπορούσαμε να πούμε πως εστιάζουν στην ορθή και σύννομη συμπεριφορά αυτού, κατά την εκτέλεση των εργασιακών καθηκόντων. Νομοθετικά, η αρχική προσέγγιση στο συγκεκριμένο ζήτημα βρίσκεται στη διάταξη του άρθρου 648 ΑΚ το οποίο αναφέρει <<Με τη σύμβαση εργασίας ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να παρέχει, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, την εργασία του στον εργοδότη και αυτός να καταβάλει το συμφωνημένο μισθό. Σύμβαση εργασίας υπάρχει και όταν ο μισθός υπολογίζεται κατά μονάδα της παρεχόμενης εργασίας ή κατ’ αποκοπήν, αρκεί ο εργαζόμενος να προσλαμβάνεται ή να απασχολείται για ορισμένο ή για αόριστο χρόνο>>.
Μάλιστα στο άρθρο 652 ΑΚ επισημαίνεται << Ο εργαζόμενος οφείλει να εκτελέσει με επιμέλεια την εργασία που ανέλαβε και ευθύνεται για τη ζημία που προξενείται στον εργοδότη από δόλο ή από αμέλειά του. Ο βαθμός της επιμέλειας, για την οποία ευθύνεται ο εργαζόμενος, κρίνεται με βάση τη σύμβαση, ενόψει της μόρφωσης ή των ειδικών γνώσεων που απαιτούνται για την εργασία, καθώς και των ικανοτήτων και των ιδιοτήτων του εργαζομένου που ο εργοδότης γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει>>. Μια ακόμη υποχρέωση του εργαζόμενου δηλώνεται στο άρθρο 659 ΑΚ το οποίο αναφέρει <<Αν παρουσιαστεί ανάγκη για εργασία πέρα από τη συμφωνημένη ή τη συνηθισμένη, ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να την παράσχει, αν είναι σε θέση να το κάνει και η άρνησή του θα ήταν αντίθετη με την καλή πίστη. Ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα για την πρόσθετη αυτή εργασία σε συμπληρωματική αμοιβή, που κανονίζεται ανάλογα με το συμφωνημένο μισθό και με τις ειδικές περιστάσεις>>.
Ο εργαζόμενος έχει την υποχρέωση παροχής εργασίας. Μάλιστα, όπως είναι λογικό αυτή είναι η κύρια και πρωταρχική υποχρέωση του μισθωτού. Ο εργαζόμενος οφείλει να εκπληρώνει την υποχρέωση του για εργασία σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης εργασίας, στο τόπο, στο χρόνο και με τον τρόπο που έχει συμφωνηθεί ή που έχει διαμορφωθεί κατά τη πρακτική που εφαρμόζεται και το ασκούμενο διευθυντικό δικαίωμα. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να παρέχει την εργασία του με επιμέλεια και σοβαρότητα, όπως απαιτούν η καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη σύμφωνα με το άρθρο 288 ΑΚ. Ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να παρέχει την εργασία του αυτοπροσώπως, εκτός αν από την ίδια τη σύμβαση προκύπτει πως είναι δυνατόν να μεταβιβάζεται η σχετική υποχρέωση σε τρίτο πρόσωπο, σύμφωνα με το άρθρο 651 ΑΚ.
Σε περίπτωση λοιπόν που δεν αναγράφεται στη σύμβαση, ο εργαζόμενος δεν επιτρέπεται να παρέχει την εργασία του με υποκατάστατο πρόσωπο, γιατί σε μια τέτοια περίπτωση θα είναι υπερήμερος οφειλέτης και δε θα μπορεί να αξιώσει τον μισθό του, ενώ γενικότερα θα έχει ευθύνη για αθέτηση της συμβατικής υποχρέωσης του.
Πέρα όμως από τις αναφερθείσες κύριες υποχρεώσεις, οι εργαζόμενοι έχουν και παρεπόμενες υποχρεώσεις. Αρχικά, ο εργαζόμενος έχει υποχρεώσεις για εξασφάλιση της παροχής, δηλαδή αυτές που αποσκοπούν στην εξασφάλιση συγκεκριμένου αποτελέσματος, το οποίο ουσιαστικά αποτελεί το σκοπό της σύμβασης. Συνήθεις τέτοιες υποχρεώσεις εξασφαλίσεως της παροχής είναι, οι υποχρεώσεις για ενημέρωση του εργοδότη για τυχόν βλάβες μηχανημάτων ή για προσωπικές καταστάσεις όπως ασθένεια που καθιστούν αδύνατη τη παροχή εργασίας του, η υποχρέωση συμμόρφωσης με ενδεχόμενο dress code, είτε για λόγους ασφαλείας, είτε για λόγους καθιέρωσης στο συγκεκριμένο κλάδο εργασίας καθώς και η υποχρέωση διαφύλαξης των προϋποθέσεων για προσήκουσα παροχή εργασίας. Επιπροσθέτως, ο εργαζόμενος έχει τις λεγόμενες υποχρεώσεις προστασίας που διακρίνονται σε, υποχρεώσεις ενέργειας και σε υποχρεώσεις παράλειψης. Οι υποχρεώσεις ενέργειας του εργαζόμενου είναι κυρίως να ενημερώνει τον εργοδότη για τυχόν περιουσιακή ζημιά σε προσωπικά ή περιουσιακά αγαθά του. Στις υποχρεώσεις παράλειψης του εργαζόμενου περιλαμβάνονται η μη καταστροφή ή βλάβη εργαλείων, εξοπλισμού ή υλικών που του παρέχει ο εργοδότης για την εκτέλεση της εργασίας, η τήρηση της υποχρέωσης εχεμύθειας στα όσα μαθαίνει κατά τη παραμονή του στην επιχείρηση καθώς και η παράλειψη πράξεων ανταγωνισμού.
Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του μισθωτού, συνδέονται με τη κύρια υποχρέωση του που είναι η παροχή της εργασίας. Συνεπώς, σε περίπτωση που ο μισθωτός παραβιάζει τις παρεπόμενες υποχρεώσεις του, τότε γίνεται λόγος για αδυναμία εκπλήρωσης ή πλημμελή εκπλήρωση της κύριας παροχής. Ως εκ τούτου επέρχονται στον μισθωτό, οι αντίστοιχες έννομες συνέπειες. Ο εργατολόγος θα σας εξηγήσει περισσότερα με εξατομικευμένη προσέγγιση.
Μάλιστα, η παράβαση παρεπόμενων υποχρεώσεων του εργαζόμενου, μπορεί να οδηγήσει στην εκκίνηση πειθαρχικής διαδικασίας σε βάρος του, στις περιπτώσεις που ο κανονισμός εργασίας προβλέπει αντίστοιχες πειθαρχικές παραβάσεις και ποινές. Σε περίπτωση που επέλθει ζημία σε βάρος του εργοδότη από τυχόν παραβίαση παρεπόμενων υποχρεώσεων του εργαζομένου, ο εργαζόμενος ενδέχεται να πρέπει να αποκαταστήσει την επελθούσα ζημία αναλογικά με τον βαθμό της υπαιτιότητας του.
Συνοψίζοντας, ο εργαζόμενος έχει κατά την εργασία του κύριες κι παρεπόμενες υποχρεώσεις, σύμφωνα με την αναφερθείσα εργατική νομοθεσία. Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του, παρά τον χαρακτηρισμό τους ως παρεπόμενες δεν είναι ήσσονος βαρύτητας, αλλά εξίσου σημαντικές με τις κύριες υποχρεώσεις που έχει. Τέλος, σε μια εργασιακή σχέση θα πρέπει αμφότερα τα μέρη να συμπεριφέρονται με κοσμιότητα και να τηρούν ευλαβικά την εργατική νομοθεσία, ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα μεταξύ τους.
