- Του Νίκου Τσούλια
Οι απαρχές του πάντα ήταν ένα μυστήριο για τον παιδόκοσμο του μικρού χωριού μου. Ίσως γιατί ερχόταν από ένα σημείο του ορίζοντα που προκαλούσε κάποιο είδος φόβου. Έβγαινε μέσα από το μοναδικό πυκνό δάσος της περιοχής. Χάρασσε βαθιά τη γη και έδινε την εντύπωση ότι προερχόταν από κάποιο σκοτεινό μέρος και πάντως πιστεύαμε ότι όχι μόνο είναι άγνωστο το ξεκίνημά του αλλά και ότι ήταν κάτι το μυστηριώδες και γι’ αυτό αποφεύγαμε να αναφερόμαστε σ’ αυτό.
Δεν ήταν το μοναδικό λαγκάδι μας, αλλά ήταν το πιο σημαντικό αφού αυτό πότιζε τα περισσότερα μποστάνια και διασταυρωνόταν με το δημόσιο δρόμο και ως εκ τούτου είχε και μεγάλη κίνηση. Ιδιαίτερα στο σημείο συνάντησης δημοσιάς και λαγκαδιού υπήρχε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μικρών και μεγάλων, αφού εκεί κοντά ήταν ο σταθμός των λεωφορείων, το λιοτριβιό, ο αλευρόμυλος και το ονομαστό μας τούρκικο γιοφύρι αλλά και γιατί ήταν στη δική μας γειτονιά και αποτελούσε το μεγάλο αντίπαλο στην πλατεία που είχαν τα παιδιά που ζούσαν μέσα στο χωριό.
Ερχόταν από τη Μπούκα, εκεί στο τέλος του δάσους και ακολουθούσε την πιο πολύπλοκη διαδρομή, λες και ήθελε να περνάει μέσα από όλες τις περιουσίες των κατοίκων, λες και ήθελε να καθυστερήσει την εκβολή του και το τέλος της καμαρωτής παρουσίας του στο μεγάλο ποτάμι κάπου μακριά έξω από το χωριό μας. Ξεχώριζε η πορεία του, την έβλεπες μέσα από τις συστάδες των δέντρων και των εξοχικών σπιτιών που είχαν βαλθεί να παρακολουθούν το ταξίδι του νερού του με ιερή προσήλωση. Όπου περνούσε το λαγκάδι εκεί είχε μεγάλη ανθρώπινη παρουσία, εκεί θέριευε η βλάστηση της φύσης, εκεί αύξαναν των πουλιών τα φτερουγίσματα.
Σαν έφτανε στα πολύ γνωστά μας μέρη γινόταν του … χεριού μας. Εκεί ήτανε οι κρυψώνες στα ατέλειωτα παιχνίδια μας, εκεί μέσα βρίσκαμε καβούρια, εκεί μέσα στις καλαμιές τους προφυλασσόμαστε όταν μας κυνηγούσαν οι μεγάλοι στις εφόδους που κάναμε στα οπωροφόρα δέντρα τους. Εκεί βρίσκαμε νερό καθαρό από τις πηγές στις σκαμμένες λακκούβες που ήταν φτιαγμένες στις όχθες του. Εκεί στις απότομες στροφές του που σχηματίζονταν μικρές λιμνούλες μαθαίναμε το πρώτο μας κολύμπι ανάμεσα στα βατράχια και με το φόβο μήπως πέσουμε πάνω σε κανένα νερόφιδο. Τότε το λαγκάδι κουβαλούσε πολύ νερό, διαμοιραζόταν με τον μεγάλο “μπότη” στα μποστάνια του χωριού μας και δεν σταματούσε καθόλου τη ροή του ούτε τα καλοκαίρια. Το λαγκάδι ήταν πηγή ζωής για ανθρώπους και για ζώα, για παιδιά και για χωράφια. «Είναι ο Νείλος μας», λέγαμε σαν μάθαμε ότι ο Νείλος κάπου εκεί στην Αίγυπτο είναι η πηγή ζωής για όλη τη χώρα.
Σήμερα το λαγκάδι μας είναι ρημαγμένο, ρημαγμένο από φύση και απ’ ανθρώπους, έχει γίνει ξερολάγκαδο. Τα δάση έχουν κατακαεί, οι βροχές δεν είναι ατέλειωτες, όπως ήταν κάποτε, και το καλοκαίρι μόνο η κοίτη του θυμίζει το πέρασμά του. Αλλά να ήταν μόνο η έλλειψη νερού…
Το πέρασμα του λαγκαδιού δεν είναι μια γιορτή του πράσινου και της ζωής. Το δάσος των πηγών του έχει κατακαεί και ξεσκέπασε όλη την αχλή και την αίγλη της μυστικότητάς του. Τα περισσότερα εξοχικά είναι έρημα με τους τοίχους τους να κρέμονται απ’ εδώ και απ’ εκεί και τις στέγες τους να γίνονται ρήμαγμα στου καιρού τις μανίες. Όσο πλησιάζει στα μέρη μας το τοπίο γύρω του είναι ρημαγμένο και αυτό. Τα απαλλοτριωμένα χωράφια, τα εξωλίμνια, εκεί που άλλοτε ήταν σταφίδες και αμπέλια και περιβόλια, τώρα είναι σκέτοι βοσκότοποι, γεμάτοι θάμνους και αγκάθια και όσο το λαγκάδι πλησιάζει τη λίμνη τόσο γίνεται μια καρικατούρα. Οι ελικώσεις και οι στροφές του έχουν ομαλοποιηθεί. Κινείται σε όλο και πιο ευθείες γραμμές. Είναι χωμένο από τις λάσπες που κουβαλάει ο βυθός όταν κάθε φορά η λίμνη ανεβάζει τα νερά της. Αλλού τα ρείκια το έχουν περικυκλώσει και δεν το αφήνουν να πάρει ανάσα στου ήλιου τα παιχνίδια.
Εκεί που κάποτε βλάσταιναν ποικιλίες και ποικιλίες δέντρων τώρα είναι μόνο ρείκια, ρείκια παντού, ρείκια θριαμβευτές της συμφοράς που έφερε το φράγμα του ποταμού και εξαφάνισε περιουσίες και έπνιξε το λαγκάδι μας πριν αυτό ολοκληρώσει το ταξίδι του που έκανε αιώνες και αιώνες, το ταξίδι του που κουβαλούσε για χρόνια πολλά γενιών και γενιών μνήμες και νοσταλγίες των ηλικιωμένων παππούδων που έλεγαν ιστορίες για τα παλιά ξεχερσώματα των χωραφιών, για τη δωρεά του νερού, για τις νεράιδες του λαγκαδιού, που αφορούσε σχέδια των μεγάλων για το πώς θα επεκτείνουν τα κανάλια στα χωράφια τους με το νερό του λαγκαδιού, που έτρεφε όνειρα και φαντασιώσεις των μικρών για το πότε θα φύγουν από το χωριό τους για να πάνε για μια καλύτερη ζωή στην Αθήνα και να γυρνάνε τα καλοκαίρια στο λαγκάδι τους ξεχνώντας ότι με το δικό τους φευγιό και με τον ερχομό του νερού της λίμνης θα άλλαζαν τα πάντα, θα ερήμωναν τα πάντα και μαζί και ο μικρός «Νείλος τους»…
