15. [Αυθαδείας[1]] Αυθάδεια – Αυθάδης / Φίλαυτος
Αυθάδεια είναι το να λες πρόστυχα λόγια πάντα.
Αυθάδης είν’ ο άνθρωπος που λέει τη “λεζάντα”,
αν ρωτηθεί για κάποιονε: «Πού είναι και τι κάνει;»
«Μη με σκοτίζεις, φίλε μου.» -*[Θαρρώ αυτό σου φτάνει.]*-
Και αν εσύ, ανθρωπινά, θα τόνε χαιρετήσεις,
δικό του αντιχαιρετισμό ποτέ μην καρτερήσεις.
Όταν πάει στην αγορά κάτι για να πουλήσει,
δεν λέει στους αγοραστές «αυτό πόσο κοστίζει»,
μα τους ρωτάει αναιδώς «με πόσα τα προσφέρουν».
Όσ’ τον τιμούνε στις γιορτές και δώρα θα του φέρουν,
τους αποκρίνεται ευθύς, πως δεν του κάνουν χάρη·
θ’ ανταποδώσει και αυτός και δώρα θα τους πάρει.
Δεν συγχωρεί ποτέ αυτόν, που άθελα τον αγγίξει,
τον σπρώχνει βίαια· κι όποιονε από λάθος τον πατήσει.
Αν φίλος τον παρακαλεί, σε έρανο[2] να συνδράμει,
αρνείται πρώτα, κι ύστερα χέρι στην τσέπει βάνει,
προσφέρει κάποια χρήματα, αλλά παραπονιέται,
ότι και τούτα θα χαθούν -*[κι αυτό δεν συγχωριέται.]*-
Εάν εκεί που περπατά σκοντάψει και χτυπήσει,
στην πέτρα είναι ικανός κατάρες να εκστομίσει.
Ποτέ δεν έχει υπομονή κάποιον να περιμένει,
πέρα απ’ την ώρα που όρισαν· φεύγει κι αλλού πηγαίνει…
Αρνείται άσματα να πει, ποιήματα ν’ απαγγείλει,
όταν πάει στα συμπόσια[3] και τρώει εκεί και πίνει,
κι ακόμα, μια στροφή χορού[4] δεν πρόκειται να σύρει,
ή στων θεών το ιερό ν’ ανάψει ένα καντήλι·
γιατί αυτός στη ζήση του καντήλια δεν ανάβει,
και ούτε καν προσεύχεται -*[σ’ άγιο δεν φέρνει λάδι!]*-
Απόδοση, μετάφραση, ερμηνεία: ΓΙΩΡΓΗΣ ΕΞΑΡΧΟΣ
[1] «Κατὰ τὸν Ἀριστοτέλη ἀντίθετος τῆς αὐθαδείας εἶναι ἡ ἀρέσκεια, ἡ δὲ μεσότης τούτων εἶναι ἡ σεμνότης δηλ. ἡ ἀξία, ἡ σταθερότης ποὺ χαρακτη-ρίζει τὸν πραγματικὸν ἄνθρωπον “σεμνότης δὲ μεσότης αὐθαδείας καὶ ἀρεσκείας” (Ἠθικ. Εὐδ. Γ,7,1233 β 34). Αὐθάδης (αὐτὸς-ἥδομαι) εἶναι λοιπὸν ὁ αὐτάρεσκος, ὁ τὸν ἑαυτόν του μόνον ἐκτιμῶν καὶ περιφρονῶν τοὺς ἄλλους· “ὅ τε γὰρ αὐθάδης τοιοῦτός ἐστιν οἷος μηθενὶ ἐντυχεῖν μηδὲ διαλεγῆναι” (Μεγ. Ἠθικὰ Α 26, 1192 β 30). Ὁ ὁρισμὸς ἐδῶ εἶναι ἐλλιπής, διότι ἡ τραχύτης τοῦ αὐθάδους ἐκδηλοῦται ὄχι μόνον διὰ λόγων ἀλλὰ καὶ πράξεων, ὡς φαίνεται εἰς τὰ παραδείγματα· διὰ τοῦτο ὀρθῶς εἰς τὸ κείμε-νον μετὰ τὸ ἐν λόγοις ἐπρόσθεσεν ὁ Herwerden <καὶ πράξεσι>.» (Σημ. Ε. Δαυΐδ, 1940).
[2] Πρόκειται για έρανο που γινόταν για φίλο δυστυχούντα.
[3] Τα συμπόσια, των αρχαίων Ελλήνων, τελούνταν με κανονισμούς και εθιμοτυπία: διοργανώνονταν σε αίθουσα της οικίας «ανδρών», και οι καλεσμένοι στηριζόμενοι στο αριστερό χέρι ξάπλωναν στα ανάκλιντρα· Στην αρχή οι υπηρέτες έφερναν νερό για το πλύσιμο των χεριών και το συμπόσιο άρχιζε με σπονδή προς τον θεό Διόνυσο – θεό του κρασιού. Το συμπόσιο είχε δύο μέρη: α) το «δείπνον ή σύνδειπνον», στο οποίο οι συμποσιαστές έπαιρναν σύντομο και λιτό δείπνο· «o πότος», που έδωσε και το όνομα στο συμπόσιο. Γίνονταν συζητήσεις σχετικές με διάφορα θέματα, πλειστάκις όμως υπήρχε η μουσική, τα πνευματικά παιχνίδια, (γρίφοι ή αινίγματα), παιχνίδια επιδεξιότητας. Γυναίκες δεν έπαιρναν μέρος σε αυτές τις συνάξεις πέρα από τραγουδίστριες, χορεύτριες ή εταίρες, που διασκέδαζαν τους παρευρισκόμενους. Ο «συμποσιάρχης», ηγούμενος σε στρατιά από «κεραστές» και «οινοχόους», επέβλεπε για το νέρωμα του κρασιού, και για την ποσότητα που θα έπινε ο κάθε συμ-πότης ανάλογα με την κατάστασή του. Φαίνεται πώς ήταν σημαντική υπόθεση η αποφυγή μέθης και η διατήρηση πολιτισμένης ατμόσφαιρας. Στην αρχή έπιναν «άκρατον οίνον» (ανέρωτο κρασί), μα διαπίστωσαν ότι πίνοντας «κεκραμένον οίνον» (νερωμένο κρασί) μπορούσαν να αποφύγουν τις δυσάρεστες συνέπειες του «άκρατου οίνου».
[4] «Οἱ μετέχοντες εἰς τὰ συμπόσια ὤφειλον κατὰ τὴν συνήθειαν νὰ τραγουδή-σουν, νὰ ἀπαγγείλουν στίχους ποιητῶν ἢ ἄλλας ῥήσεις, νὰ χορεύσουν· ὁ αὐθάδης ἀρνούμενος νὰ λάβη εἰς ταῦτα μέρος δεικνύει ὅτι στερεῖται καὶ κοινωνικῆς ἀγωγῆς.» (Σημ. Ε. Δαυΐδ, 1940).
