Η Μάρια Βισουάβα Άννα Σιμπόρσκα (Maria Wisława Anna Szymborska) (2 Ιουλίου 1923 – 1 Φεβρουαρίου 2012) ήταν Πολωνή ποιήτρια, δοκιμιογράφος, μεταφράστρια. Τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1996. Γεννήθηκε στο Πρόβεντ (τώρα μέρος του Κούρνικ) και έζησε στην Κρακοβία μέχρι το τέλος της ζωής της. Στην Πολωνία, τα βιβλία της Σιμπόρσκα έχουν φτάσει σε πωλήσεις τους εξέχοντες πεζογράφους, αν και έγραψε σε ένα ποίημα, το «Σε μερικούς αρέσει η ποίηση» (“Niektórzy lubią poezję”), ότι «ίσως» σε δύο στους χίλιους ανθρώπους αρέσει η ποίηση.
Η Σιμπόρσκα τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1996 «για την ποίηση που με ειρωνική ακρίβεια επιτρέπει στο ιστορικό και βιολογικό πλαίσιο να έρθουν στο φως σε κομμάτια της ανθρώπινης πραγματικότητας». Ως αποτέλεσμα έγινε ευρύτερα γνωστή διεθνώς. Το έργο της έχει μεταφραστεί στα αγγλικά και σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, καθώς και στα αραβικά, εβραϊκά, ιαπωνικά, περσικά και κινέζικα.
Περιτριγυρισμένη από φίλους και συγγενείς, η Σιμπόρσκα πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα ειρηνικά στον ύπνο της στο σπίτι της στην Κρακοβία το 2012, σε ηλικία 88 ετών. Δούλευε πάνω σε νέα ποίηση τη στιγμή του θανάτου της, αλλά δεν μπόρεσε να κανονίσει τα τελευταία της ποιήματα για δημοσίευση με τον τρόπο που ήθελε. Η τελευταία της ποίηση δημοσιεύτηκε αργότερα το 2012.[13] Το 2013, καθιερώθηκε το Βραβείο Βισουάβα Σιμπόρσκα προς τιμήν της κληρονομιάς της.
Η Σιμπόρσκα χρησιμοποιούσε συχνά λογοτεχνικά εργαλεία όπως η ειρωνική ακρίβεια, το παράδοξο, η αντίφαση και η υποτίμηση για να φωτίσει φιλοσοφικά θέματα και εμμονές. Πολλά από τα ποιήματά της παρουσιάζουν τον πόλεμο και την τρομοκρατία. Έγραφε από ασυνήθιστες οπτικές απόψεις, όπως μια γάτα στο πρόσφατα άδειο διαμέρισμα του νεκρού ιδιοκτήτη της. Η φήμη της βασίζεται σε ένα σχετικά μικρό έργο, λιγότερα από 350 ποιήματα. Όταν ρωτήθηκε γιατί είχε δημοσιεύσει τόσα λίγα ποιήματα, είπε: «Έχω έναν κάδο απορριμμάτων στο σπίτι μου».
Λαϊκή κουλτούρα
Το ποίημα της Σιμπόρσκα «Τίποτα δύο φορές» μελοποιήθηκε από τον Άντζεϊ Μουνκόφσκι και ερμήνευσε ο Γούτσια Πρους το 1965. Η διασκευή της ροκ τραγουδίστριας, Κόρα, στο «Τίποτα δύο φορές» έγινε επιτυχία το 1994. Το ποίημα της Σιμπόρσκα «Buffo» μελοποιήθηκε από την Μπαρμπάρα Ζακσέφσκα-Νικιπόρτσικ το 1985. Το ποίημα «Έρωτας με την πρώτη ματιά» χρησιμοποιήθηκε στην ταινία Turn Left, Turn Right, με πρωταγωνιστές τους Τακέσι Κανεσίρο και Τζίτζι Λεούνγκ. Η ταινία του Κσίστοφ Κιεσλόφσκι, Τρία χρώματα: Η Κόκκινη ταινία, είναι εμπνευσμένη επίσης από το «Έρωτας με την πρώτη ματιά». Τα τελευταία της χρόνια, η Σιμπόρσκα συνεργάστηκε με τον Πολωνό τρομπετίστα της τζαζ, Τόμας Στάνκο, ο οποίος αφιέρωσε το δίσκο του Wisława (ECM, 2013) στη μνήμη της, αντλώντας έμπνευση από τη συνεργασία τους και την ποίησή της. Το ποίημα της Σιμπόρσκα «Άνθρωποι στη γέφυρα» έγινε ταινία από την Μπεάτα Πόζνιακ. Προβλήθηκε παγκοσμίως και σε φεστιβάλ κινηματογράφου του Νέου Δελχί. Ως βράβευση, προβλήθηκε άλλες 36 φορές σε 18 πόλεις της Ινδίας.
Σημαντικά έργα
- 1952: Dlatego żyjemy («Γι’ αυτό ζούμε»)
- 1954: Pytania zadawane sobie («Ρωτώντας τον εαυτό σου»)
- 1957: Wołanie do Yeti
- 1962: Sól («Αλάτι»)
- 1966: 101 wierszy («101 ποιήματα»)
- 1967: Sto pociech («Κανένα τέλος στη διασκέδαση»)
- 1967: Poezje wybrane («Επιλεγμένη ποίηση»)
- 1969: Wszelki wypadek
- 1976: Wielka liczba («Ένας μεγάλος αριθμός»)
- 1986: Ludzie na moście («Άνθρωποι στη γέφυρα»)
- 1989: Poezje: Poems, δίγλωσση πολωνική-αγγλική έκδοση
- 1992: Lektury nadobowiązkowe («Προαιρετική ανάγνωση»)
- 1993: Koniec i początek («Τέλος και αρχή»)
- 1996: Widok z ziarnkiem piasku («Θέα με κόκκο άμμου»)
- 1997: Sto wierszy – sto pociech (»100 ποιήματα – 100 χαρές»)
- 2002: Chwila («Στιγμή»)
- 2003: Rymowanki dla dużych dzieci («Παιδικές ρίμες για μεγαλύτερα παιδιά»)
- 2005: Dwukropek («Ανω κάτω τελεία»)
- 2009: Tutaj («Εδώ»)
- 2012: Wystarczy («Αρκετά»)
- 2013: Błysk rewolwru (Λάμψη ενός περίστροφου»)
Βραβεία και τιμές
Η Βισουάβα Σιμπόρσκα και ο Πρόεδρος της Πολωνίας, Μπρονίσουαφ Κομορόφσκι, στην τελετή απονομής του Τάγματος του Λευκού Αετού τον Ιανουάριο του 2011.
- 1954: Βραβείο Λογοτεχνίας της Πόλης της Κρακοβίας
- 1963: Βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού της Πολωνίας
- 1974: Σταυρός του Ιππότη του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας
- 1990: Βραβείο Κοστσιέλσκι
- 1991: Βραβείο Γκαίτε
- 1995: Βραβείο Χέρντερ
- 1995: Επίτιμο Πτυχίο του Πανεπιστημίου του Πόζναν «Άνταμ Μιτσκιέβιτς»
- 1996: Βραβείο Πολωνικού PEN Club
- 1996: Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας
- 1996: Πρόσωπο της Χρονιάς από το Wprost
- 1997: Επίτιμος Κάτοικος της Βασιλικής Πρωτεύουσας της Κρακοβίας
- 2005: Χρυσό Μετάλλιο για Αξία στον Πολιτισμό – Gloria Artis
- 2011: Τάγμα του Λευκού Αετού
