- ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΡΥΦΤΟΣ*
Η ιστορική έρευνα μας έχει βοηθήσει στο να διαπιστώσουμε ότι σημαντικά στοιχεία για την οικονομία την, κοινωνία, την δημογραφία, την γεωγραφία αλλά και περαιτέρω βασικούς άξονες που αφορούσαν περιοχές της Ελλάδας του 19ου αιώνα, αντλούνται από κείμενα ξένων περιηγητών της εποχής. Είναι σημαντικό το γεγονός πως οι περισσότεροι περιηγητές που επισκέφτηκαν την Αθήνα του 19ου αιώνα κάνουν κάποιες μικρές αναφορές και για το βόρειο προάστιο της Αττικής την Κηφισιά. Ας δούμε λοιπόν πώς ξένοι περιηγητές του 19ου αιώνα για τους οποίους η ιστοριογραφία έχει μεριμνήσει να φέρει στο φως τις αναφορές τους, επικεντρώνονται και περιγράφουν κατά κύριο λόγο το φυσικό τοπίο της Κηφισιάς και την γεωγραφική της θέση.
Αρχικά ο Πρώσος διπλωμάτης Jakob Salomon Bartholdy το 1805 δημοσίευσε στην γερμανική γλώσσα τις περιγραφές του κατά το ταξίδι του στην Ελλάδα το 1804. Ο περιηγητής Bartholdy αναφέρει πως κατά την διαδρομή από την Αθήνα προς την Βοιωτία ή και τη Χαλκίδα, ένας ταξιδιώτης μπορεί να συναντήσει στο ενδιάμεσο μια γεμάτη περιοχή με βλάστηση και πολλά δέντρα. Η περιοχή αυτή σημειώνει ο Bartholdy είναι η Κηφισιά η οποία ξεχώριζε εκείνη την περίοδο για το αχανές με αναρίθμητα πεύκα δάσος της το οποίο ξεκινούσε από τις πηγές του ποταμού Κηφισού μέχρι τις Αχαρνές. Ο Βartholdy έκανε αναφορά για την χιλιομετρική απόσταση της Αθήνας με το συγκεκριμένο δάσος καθώς μεταξύ τους απείχε περίπου 24 χιλιόμετρα.
Το χρονικό διάστημα 1809 – 1810 ο Άγγλος ευγενής Hobhouse δίνει την μικρή περιγραφή του για την φυσική ομορφιά της «Κερβισιάς» όπως αποκαλούσε την Κηφισιά. Αναφέρει πως η Κηφισιά ήταν μια περιοχή κοντά στους πρόποδες του όρους Πεντέλη όπου φυσικό χαρακτηριστικό της ήταν η ύπαρξη της ελιάς, το πλούσιο σε νερό περιβάλλον αλλά και η πανίδα. Στην αναφορά του για την Κηφισιά επομένως ο Hobhouse μας δίνει μια εικόνα ενός φυσικού οικοσυστήματος με περιορισμένη ανθρώπινη παρέμβαση.
Ο Γάλλος περιηγητής Pouqueville μας δίνει τις δικές του πληροφορίες προεπαναστατικά από το ταξίδι του στην Αθήνα και συνάμα την περιδιάβαση του στην Κηφισιά. Αρχικά αναφέρει την χρονική διάρκεια της διαδρομής από την Αθήνα προς την Κηφισιά, η οποία διαρκούσε δυόμισι ώρες περίπου. Ο περιηγητής μας πληροφορεί πως κάποιος αντιλαμβανόταν την άφιξη του στην περιοχή της Κηφισιάς από ένα τούρκικο νεκροταφείο με επιτύμβιες στήλες (κάτω από τη σημερινή Βίλα Καζούλη στην Κηφισίας). Η περιγραφή του Pouqueville συνεχίζεται με τις αναφορές του στο πλούσιο σε νερό υπέδαφος της Κηφισιάς λόγω της ροής του ποταμού Κηφισού, στον πύργο στην περιοχή του Κοκκιναρά της Κηφισιάς αλλά και στις υποθέσεις για θαμμένους μη αξιοποιήσιμους θησαυρούς στην περιοχή (πρόκειται για αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά μνημεία όπως τα ταφικά ευρήματα, τα οποία την περίοδο της επανάστασης δεν ήταν δυνατόν ούτε να διαφυλαχτούν ούτε να αναδειχθούν). Χαρακτηριστικό του Pouqueville ήταν να συνδέει στις περιγραφές του για την εκάστοτε περιοχή που επισκέπτονταν με κειμενικά στοιχεία της αρχαιότητας. Έτσι και στην περίπτωση της Κηφισιάς ο Pouqueville παραλληλίζει το αρχαίο ιστορικόν παρελθόν της σχετικά με την αναφορά του για τα γεμάτα χλωρίδα παρτέρια που σχημάτιζε ο ποταμός Κηφισός από την εποχή του Ηρώδη του Αττικού.
Τέλος κατά την βασιλεία του Όθωνα ο Γερμανός αρχαιολόγος Λουδοβίος Ρός δίνει μια γεωγραφική άποψη για την τοποθεσία της Κηφισιάς αναφέροντας ότι βρισκόταν πιο κοντά στο βουνό της Πεντέλης, ενώ δυτικά της υπήρχαν τα όρη Πάρνηθα και Αιγάλεω. Ο Ρός κατά την περιήγηση του στην Κηφισιά κάνει παρόμοιες αναφορές με τους προηγούμενους περιηγητές, τονίζοντας ιδιαίτερα τον φυσικό πλούτο, την χλωρίδα και την πανίδα της, συμπεραίνοντας έτσι την ομορφιά της περιοχής σε σχέση με άλλους τόπους της Αττικής την οποία πράγματι διατηρεί μέχρι και σήμερα!
*Ο Χρήστος Στρυφτός είναι Ιστορικός
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Πούκεβιλ Φραγκίσκος, Ταξίδι στην Ελλάδα. Αττική – Κόρινθος, ΤΟΛΙΔΗ, Αθήνα 1995
- Ρός Λουδοβίκος, «Αναμνήσεις και ανακοινώσεις από την Ελλάδα (1832-1833)» ,εκδ: ΤΟΛΙΔΗ, Αθήνα 1976
- Hobhaouse C.J., “A Journey through Albania and other provinces of Turkey in Europe and Asia to Constantinople duringthw years 1809 and 1810”, prnted for James Cawthorn, London 1813
- Bartholdy J.l.S., Ταξιδιωτικές εντυπώσεις από την Ελλάδα, 1803-1804, ΕΚΑΤΗ, Αθήνα 1993
