17 Σεπτεμβρίου γιορτάζουν…

Η Αγία Σοφία και οι τρεις θυγατέρες της Πίστη, Ελπίδα και Αγάπη μαρτύρησαν στα χρόνια του αυτοκράτορα Αδριανού (117 – 138 μ.Χ.). Οι τρεις θυγατέρες της Αγίας Σοφίας, πήραν τα ονόματα τους από το χωρίο της Καινής Διαθήκης: «νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη.» ( Α’ Κορινθίους. 13:13).
Η Αγία Σοφία, τίμια και θεοσεβής γυναίκα, γρήγορα χήρεψε και με τις τρεις κόρες της ήλθε στη Ρώμη. Εκεί καταγγέλθηκαν ως φημισμένες χριστιανές. Τότε ο αυτοκράτορας πληροφορήθηκε ότι οι τέσσερις γυναίκες ήταν χριστιανές και διέταξε να τις συλλάβουν.
Αφού απομόνωσαν τη μητέρα, άρχισαν να ανακρίνουν τις κόρες. Πρώτη παρουσιάστηκε στο βασιλιά η δωδεκάχρονη Πίστη. Με δελεαστικούς λόγους ο Ανδριανός προσπάθησε να πείσει την Πίστη να αρνηθεί το Χριστό και θα της χορηγούσε τα πάντα, για να ζήσει ευτυχισμένη ζωή, αλλά αντιμετώπισε το άκαμπτο φρόνημα της νεαρής. Τα λόγια της Αγίας Γραφής αποτέλεσαν δυναμική απάντηση της Πίστης: «ἐν πίστει ζῶ τῇ τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀγαπήσαντός με καὶ παραδόντος ἑαυτὸν ὑπὲρ ἐμοῦ» (Γαλ. 2: 20) δηλαδή «ζω εμπνεόμενη από την πίστη μου στον Χριστό, που με αγάπησε και έδωσε τον εαυτό Του για τη σωτηρία μου». Τότε, μετά από βασανιστήρια, την αποκεφάλισαν.
Επίσης με τα λόγια της Αγίας Γραφής απάντησε και η δεκάχρονη Ελπίδα, όταν τη ρώτησαν αν αξίζει να υποβληθεί σε τέτοια βασανιστήρια: «ἠλπίκαμεν ἐπὶ Θεῷ ζῶντι, ὅς ἐστι σωτὴρ πάντων ἀνθρώπων, μάλιστα πιστῶν» (Α΄ Τιμοθ. 4:10). Δηλαδή, «ναι, διότι έχουμε στηρίξει τις ελπίδες μας στον ζωντανό Θεό, που είναι σωτήρ όλων των ανθρώπων, και ιδιαίτερα των πιστών». Αμέσως τότε και αυτή αποκεφαλίστηκε.

Αλλά δεν υστέρησε σε απάντηση και η εννιάχρονη Αγάπη. Είπε ότι η ύπαρξή της είναι στραμμένη «εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καὶ εἰς τὴν ὑπομονὴν τοῦ Χριστοῦ» (Β’ Θεσσαλ. 3: 5). Βέβαια δεν άργησαν να αποκεφαλίσουν και αυτή.
Περήφανη για τα παιδιά της η Σοφία, ενταφίασε με τιμές τις κόρες της και παρέμεινε για τρεις μέρες στους τάφους τους, παρακαλώντας το Θεό να την πάρει κοντά του. Ο Θεός άκουσε την προσευχή της και η Σοφία παρέδωσε το πνεύμα της δίπλα στους τάφους των παιδιών της.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Σοφία ἐκθρέψασα, κατὰ τὴν κλῆσιν σεμνή, τᾶς τρεῖς θυγατέρας σου, ταύτας προσάγεις Χριστῷ, ἀθλήσεως σκάμασιν ὅθεν τῆς ἄνω δόξης, σὺν αὐταὶς κοινωνοῦσα, πρέσβευε τῷ Σωτήρι, καλλιμάρτυς Σοφία, δοῦναι τοὶς σὲ τιμώσι, χάριν καὶ ἔλεος.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Χαίρει ἔχουσα ἡ Ἐκκλησία, σὲ καὶ τέκνα σου καύχημα θεῖον, καὶ γηθοσύνως εὐφημεῖ σε κραυγάζουσα. Σύ μου ὑπάρχεις τὸ καύχημα, καὶ τῶν σῶν τέκνων τὰ πάντιμα λείψανα, μάρτυρες ἔνδοξοι, Σοφία, Πίστις, Ἐλπὶς καὶ Ἀγάπη, Χριστῷ τῷ Θεῷ πρεσβεύσατε σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον(Κατέβασμα)
Ὡς ἐλαία κατάκαρπος ἀνεβλάστησας ἐν ταῖς αὐλαῖς τοῦ Κυρίου, Σοφία μάρτυς σεμνὴ καὶ προσήγαγες Χριστῷ καρπὸν ἡδύτατον τοὺς τῆς νηδύος σου βλαστούς, δι’ ἀγώνων εὐαγῶν, Ἀγάπην τε καὶ Ἐλπίδα σὺν τῇ θεόφρονι Πίστει· μεθ’ ὧν δυσώπει ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
᾿Εν ταῖς μάρτυσι λάμπεις Σοφία ἔνδοξε, καὶ στεφάνοις τῆς νίκης περι­κοσμεῖσαι λαμπροῖς· δι᾿ ὃ ἐν ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς εὐφημοῦμέν σε, ὅτι θυγάτρια σεμνὰ τῷ μαρτυρίῳ ὁδηγεῖς, ᾿Αγάπην Πίστιν ᾿Ελπίδα· μεθ᾿ ὧν μὴ παύσῃ πρεσβεύειν, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κοντάκιον
Ἦχος α’. Χορὸς ἀγγελικὸς.
Σοφίας τῆς σεμνῆς, ἱερώτατοι κλάδοι, ἡ Πίστις καὶ Ἐλπίς, καὶ Ἀγάπη δειχθεῖσαι, σοφίαν ἀπεμώραναν, τῶν Ἑλλήνων ἐν χάριτι, καὶ ἀθλήσασαι, καὶ νικηφόροι φανεῖσαι, στέφος ἄφθαρτον, παρὰ τοῦ πάντων Δεσπότου, Χριστοῦ ἀνεδήσαντο.

Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
Τὰς ψυχὰς δεσμευθεῖσαι πόθω Χριστοῦ, τῶν φθαρτῶν καὶ προσκαίρων τὴν καλλονήν, ἐν λήθῃ παρεδραμετε, ὡς τοῦ Λόγου μαθήτριαι, ἀσκητικῶς τὸ πρῶτον, τὰ πάθη νεκρώσασαι, καὶ ἀλγειναὶς βασάνοις, στερρῶς ἐναθλήσασαι, ὅθεν ὁ Δεσπότης, τῆς διπλῆς μαρτυρίας, στεφάνους ἐδωρήσατο, καὶ νυμφῶνος ἠξίωσε, Παμμακάριστοι Μάρτυρες, πρεσβεύσατε Χριστῷ τῶ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοὶς ἑορτάζουσι πόθω, τὴν ἁγίαν μνήμην ὑμῶν.

Ὁ Οἶκος
Ὅτε εἰς πάντα τὰ πέρατα, τὸ ἀθέμιτον ἐξελήλυθε πρόσταγμα, θύειν εἰδώλοις καὶ σπένδεσθαι, καὶ βωμοὺς δαιμόνων, καὶ ναοὺς εὐτρεπίζεσθαι, πρὸς ἀνθρώπων ἀπώλειαν, τότε αἱ πανεύφημοι καὶ καλλιπάρθενοι, ὡς ἀστέρες ἐξέλαμψαν, ζόφον ἀθεϊας καὶ ἀγνωσίας ἐλαύνουσαι, καὶ φέγγος εὐσεβείας ἐν ταῖς καρδίαις τῶν πιστῶν ὑπανάπτουσαι, τρανῶς ἀνεβόων, Θεὸς μέγιστός ἐστιν ὁ σταυρωθεὶς βουλήματι, καὶ ἀναστὰς τριήμερος, ἐν ὧ καὶ καυχώμεθα, ὅθεν καὶ ἐπαξίως, στέφος ἄφθαρτον παρὰ Χριστοῦ ἀνεδήσαντο.

Η Αγία Αγαθόκλεια, με τη μεγάλη της υπομονή στο μαρτύριο, στόλισε και αυτή τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού. Αν και από τη γέννησή της δούλα, έλαμψε δια Ιησού Χριστού ελεύθερη στην ψυχή.
Ο κύριος της, που ονομαζόταν Νικόλαος, είχε γίνει χριστιανός και φερόταν προς την Αγαθόκλεια με πολλή φιλανθρωπία και αγαθότητα. Αλλά η κυρία της, Παυλίνα, γυναίκα σκληρόκαρδη, επέμενε στην ειδωλολατρία. Και όπως ήταν θυμώδης και μέθυσος βασάνιζε πολλές φορές την Αγαθόκλεια και προσπαθούσε με πείσμα να την επαναφέρει στη θρησκεία των ειδώλων. Επί οκτώ χρόνια έτσι, η ταλαίπωρη και συγχρόνως μακάρια δούλα, υπέφερε καθημερινή ζωή μαρτυρίου. Την έβριζε, τη χτυπούσε, κένταγε με πιρούνια το σώμα της και την πλήγωνε με αλύπητο μαστίγωμα. Και επειδή όλα αυτά δεν νικούσαν τη γνώμη της ευσεβέστατης χριστιανής, κάποια μέρα, άναψε φωτιά και την έσπρωξε μέσα σ’ αυτή. Έτσι η Αγαθόκλεια λυτρώθηκε από την άσεβη και κακούργο ειδωλολάτρισσα κυρία της, και αποδήμησε στα μακάρια και ελεύθερα σκηνώματα των δικαίων. Σημείωση: Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι η Αγία Αγαθόκλεια ήταν κόρη του Νικόλαου.

Οι Άγιοι Μάξιμος, Θεόδοτος και Ασκληπιοδότη καταγόταν από την Μαρκιανούπολη της Θράκης και μαρτύρησαν με σκληρό τρόπο, επειδή ομολόγησαν τον Χριστό. Στην αρχή τους μαστίγωσαν, κατόπιν τους έκοψαν τα χέρια και τα πόδια, τους φυλάκισαν και στο τέλος τους αποκεφάλισαν.

Η Αγία Λούκια ήταν πλούσια Ρωμαία κατά την εποχή των βασιλέων Διοκλητιανού (284 – 304 μ.Χ.) και Μαξιμιανού (286 – 305 μ.Χ.). Μετά 36 χρόνια χηρείας και σε ηλικία 75 χρονών, προδόθηκε από τον ειδωλολάτρη γιο της Ευτρόπιο, στον Διοκλητιανό, ότι πιστεύει στον Χριστό. Τότε η Αγία συνελήφθη και κλείστηκε στη φυλακή. Εκεί υπέστη σκληρά βασανιστήρια, αλλά με τη χάρη του Θεού παρέμεινε αβλαβής και περιφερόταν στην πόλη για να αποδοκιμάσει μ’ αυτό τον τρόπο την μικρότητα των βασανιστών της. Το είδε αυτό ο Γερμινιανός (ή Γεμινιανός), πίστεψε στον Χριστό και μαζί με την Λούκια παρουσιάστηκε στον βασιλιά, ομολογώντας τον Χριστό. Η Λούκια υιοθέτησε τον Γερμινιανό, τον βάπτισε και αφοί απαλλάχτηκαν από τους βασανιστές τους, έφυγαν στο Ταυρομένιο της Σικελίας. Αλλά εκεί, λόγω διωγμού, η Λούκια τράβηξε για τα βουνά, όπου απεβίωσε ειρηνικά. Ο δε Γερμινιανός συνελήφθη και αποκεφαλίστηκε.

Η Αγία Θεοδότη έζησε στα χρόνια του βασιλιά Αλέξανδρου Σεβήρου (222 μ.Χ.), όταν διοικητής στην Καππαδοκία είχε σταλεί ο Σιμπλίκιος. Η Θεοδότη ήταν από τον Εύξεινο Πόντο, χριστιανή πλουσία, αλλ’ ακόμα ασύγκριτα πλουσιότερη στην ευσέβεια και στα έργα φιλανθρωπίας. Καταγγέλθηκε στον Σιμπλίκιο, ότι με προσωπικές της ενέργειες, αλλά και με χρηματικά βοηθήματα της, προσηλυτίζει ειδωλολάτρες στον χριστιανισμό. Αμέσως τότε τη συνέλαβαν και τη βασάνισαν με φρικτό τρόπο. Αλλά με θαυματουργικό τρόπο οι πληγές της έκλεισαν και η πόρτα της φυλακής άνοιξε αυτόματα. Έτσι διασώθηκε και από το βραστό νερό και από άλλα θανατηφόρα βασανιστήρια. Τελικά την αποκεφάλισαν και έτσι ένδοξα έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου. Σημείωση: Πρόκειται μάλλον περί της ιδίας Αγίας, που εορτάζει μαζί με τον Άγιο Σωκράτη την 21η Οκτωβρίου).

Οι Άγιοι Πηλέας και Νείλος κατάγονταν από την Αίγυπτο. Παρουσιάστηκαν με θάρρος σαν Χριστιανοί, μαζί με τον Πατερμούθιο, τον Ηλία και 100 άλλους χριστιανούς (βλέπε 17 Σεπτεμβρίου), στον ειδωλολάτρη βασιλιά. Υπέστησαν φρικτά μαρτύρια, τους έβγαλαν το δεξί μάτι και στο τέλος τους έκαψαν ζωντανούς.

Οι Άγιοι Πατερμούθιος και Ηλίας οι ένδοξοι μαρτύρησαν δια πυρός μαζί με τους Αγίους Πηλέα και Νείλο (βλέπε 17 Σεπτεμβρίου).

Πρόκειται για τους Μάρτυρες που μαρτύρησαν μαζί με τους Πηλέα και Νείλο (βλέπε 17 Σεπτεμβρίου).

Ο Άγιος Ηρακλείδης γεννήθηκε στη Λαμπαδού (ή Λαμπαδιστό,) ένα χωριό κοντά στο σημερινό Μιτσερό, κι ήταν γιος ειδωλολάτρη ιερέα του Ιεροκλέα. Ο ιερέας διακρινόταν για τα φιλόξενα αισθήματα του και γι’ αυτό δεν δίστασε να φιλοξενήσει τον Παύλο και τον Βαρνάβα και τον Μάρκο, όταν αυτοί βρέθηκαν στο έδαφος της Κύπρου. Τότε είλκυσαν στον Χριστό τον γιο του Ηρακλείδη και αυτός στη συνέχεια έφερε στον Χριστό τους γονείς του.
Τον Ηρακλείδη ο Παύλος διόρισε επίσκοπο Ταμασίων της Κύπρου. Εργάστηκε με πολύ ζήλο, έχοντας συνεργάτη του τον Μύρωνα. Μπόρεσαν και οι δύο να φέρουν κοντά στον Χριστό πολλούς ειδωλολάτρες. Οι επιτυχίες τους όμως αυτές, προκάλεσαν τη μανία των απίστων. Και έτσι κάποια μέρα, όρμησαν οπλισμένοι επάνω τους και αφού τους θανάτωσαν, στη συνέχεια τους έριξαν στη φωτιά. Και έτσι έλαβαν το αμαράντινο στεφάνι του μαρτυρίου.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τὴν ποίμνην ἐποίμανας, τὴν τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, καὶ θείων, μακάριε, ναμάτων πάντων ψυχᾶς πλουσίως κατήρδευσος, ὅθεν τῶν Σὲ τιμώντων ὁ χορὸς ἀναμέλπει, ὕμνους Σοὶ καὶ γεραίρει, τὴν ἁγίαν Σου μνήμην ἱκέτευε οὒν ἀεὶ ὑπὲρ ἠμῶν, ἱεράρχα Ἠρακλείδιε.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
(Ποίημα τοῦ Μάκ. Ἄρχ. Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου).
Μέγαν εὔρατο τῶν Ταμασέων, πόλις κήρυκα καὶ ποιμενάρχην, τῆς ἐκκλησίας Χριστοῦ καὶ διδάσκαλον. Τῶν γὰρ εἰδώλων τὴν πλάνην κατήργησας, φῶς ἀληθείας κηρύξας τοὶς ἔθνεσιν. Ὅθεν, ἅγιε ἱεράρχα Ἠρακλείδιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν Ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Η μνήμη του Οσίου Αναστασίου δεν αναφέρεται σε κανένα Συναξαριστή. Μόνασε στην Κύπρο μαζί με άλλους 300 (Άγιοι Αλαμανοί), επί βασιλείας Αλεξίου και Ιωάννου Κομνηνών (12ος αιώνας μ.Χ). Απεβίωσε ειρηνικά.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’.
Τῆς ἐρήμου πολίτης καὶ ἐν σώματι ἄγγελος καὶ θαυματουργὸς ἀνεδείχθης, Θεοφόρε πατὴρ ἠμῶν Ἀναστάσιε. νηστεία, ἀγρυπνία, προσευχή, οὐράνια χαρίσματα λαβῶν, θεραπεύεις τοὺς νοσοῦντας, καὶ τᾶς ψυχᾶς τῶν πίστει προστρεχόντων σοί. Δόξα τῷ δεδωκότι σοὶ ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργούντι διὰ σοῦ πάσιν ἰάματα.

Η μνήμη του αναφέρεται επιγραμματικά στο «Μικρόν Ευχολόγιον ή Αγιασματάριον» έκδοση «Αποστολικής Διακονίας» 1956 μ.Χ., χωρίς άλλες πληροφορίες. Πουθενά άλλου δεν αναφέρεται η μνήμη του. Ίσως συγχέεται με τον άγιο Αυξίβιο (17 Φεβρουαρίου).

Ο Άγιος Ιωακείμ ο Πάνυ, πρώτος Πατριάρχης Αλεξανδρείας μετά την τουρκική κατάκτηση της Αιγύπτου (1517 μ.Χ.) όταν ο Σουλτάνος Σελίμ Α΄ νίκησε τους Μαμελούκους και απέσπασε από εκείνους την κυριότητα της Αιγύπτου και την χαλιφεία, γεννήθηκε στην Αθήνα τό έτος 1448 μ.Χ. και εμόνασε στην Ιερά Μονή του Σινά και στη Λαύρα του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου, στην Παλαιστίνη.
Ανήλθε στον παλαίφατο και Αποστολικό Θρόνον του Αγίου Μάρκου τον Αύγουστο του έτους 1487 μ.Χ.
Ανηλώθη στην αναδιοργάνωση του Πατριαρχείου με οξύνοια και πρακτικό πνεύμα. Έλαβε μέρος στην Σύνοδο των Ιεροσολύμων (1526 μ.Χ.), στην οποία συζητήθη και επελύθη το λεγόμενο Σιναϊτικό Ζήτημα. Ανεζήτησε και εξασφάλισε οικονομική στήριξη για τον χειμαζόμενο Πατριαρχικό Θρόνο Του από τον τσάρο Βασίλειο Δ΄.
Αντεστάθη σθεναρώς προς τις κρούσεις, κυρίως, του Ενετού Αρχιεπισκόπου Κρήτης Πάτρου Λάνδου, ώστε να συναινέσει στην ένωση των Εκκλησιών και να συμμετάσχει, κατά το έτος 1562 μ.Χ., στην Ρωμαιοκαθολική Σύνοδο του Τριδέντου.
Η στάση του μάλιστα αυτή ενίσχυσε, ακόμη περισσότερο, την εντύπωση του Χριστεπωνύμου πληρώματος της Εκκλησίας περί της αγιότητός του και της εμμονής του στα πάτρια και τα παραδεδομένα. Διασώζονται διηγήσεις, από χρονικογράφους της εποχής, περί θαυμαστών σημείων τα οποία ο Άγιος Πατριάρχης επετέλεσε δια της πίστεώς του.Εκοιμήθη σε βαθύτατο γήρας, το έτος 1567 μ.Χ., άγων το 117ο έτος της επιγείου ζωής του, πατριαρχεύσας ογδόντα έτη.
Η ιερά Ακολουθία του Αγίου Ιωακείμ του Πάνυ, συνετέθη από τον Σεβ.Μητροπολίτη Ρόδου κ.Κύριλλο, υμνογράφο, και εξεδόθη το έτος 2009 μ.Χ., προνοία της ΑΘΜ του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β’, εις μνημόσυνον του αοιδίμου Προκατόχου Του, Πατριάρχου Πέτρου Ζ’, επί της πατριαρχίας του οποίου ενεγράφη το όνομα του Αγίου Ιωακείμ στις αγιολογικές δέλτους της Εκκλησίας, δι’ επισήμου Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως αγιοκατατάξεως (17η Σεπτεμβρίου 2002 μ.Χ.).
Η τιμία κάρα του Αγίου Ιωακείμ, ευρίσκεται τεθησαυρισμένη στην Ιερά Μονή Οσίου Σάββα.