- Ελευθέριος Τζιόλας
Αποχαιρετούμε, σήμερα, έναν σπουδαίο άνδρα της Θεσσαλονίκης, μια σημαντική προσωπικότητα της Μακεδονίας, έναν Έλληνα πρωτεργάτη, με πνευματικό ανάστημα, αδιαμφισβήτητο κύρος και πολύμορφη προσφορά!
Αποχαιρετούμε τον Απόστολο Παπαγιαννόπουλο της Θεσσαλονίκης, τον Αρχιτέκτονα της, τον Ιστορικό της, τον Συγγραφέα, τον Οραματιστή.
Από το 1958, έφηβος 19 ετών, ερχόμενος από την μετεμφυλιακή Καρδίτσα στην Πολυτεχνική Σχολή Θεσσαλονίκης, στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων, μέχρι και την τελευταία του πνοή δέθηκε πολύπλευρα με ό,τι συνέθεσε στο διάβα αυτών των χρόνων τη Θεσσαλονίκη, με κάθε στοιχείο του αστικού της χώρου, με κάθε επέμβαση και δράση στο ιστορικό, πολεοδομικό, μνημειακό, πολιτισμικό, και κοινωνικό περιβάλλον της.
Δεν αποτελεί υπερβολή να πω ότι ήταν -και ιστορικά εξακολουθεί να είναι- ο σημαντικότερος και ο πιο παραγωγικός Διευθυντής στις Τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Θεσσαλονίκης για τα τελευταία 50 χρόνια, τιμώντας και την κομβική θέση ευθύνης του αλλά εξυψώνοντας και την ιδιότητα και τον ρόλο του ως Αρχιτέκτονας Μηχανικός.
Χωρίς την θυσιαστική συμμετοχή, χωρίς την καθοριστική συμβολή και την τεκμηριωμένη στήριξη του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου που πάντα είχαμε -που πάντα κάθε Δημοτική, κάθε Δημοκρατική Αρχή είχε, η νέα μορφή της Άνω Πόλης, του Επταπυργίου και των Βυζαντινών Τειχών όπως σταδιακά αναδείχθηκαν μέχρι τα τέλη της 10ετίας του ’90 δεν θα υπήρχε, οι μεγάλες διανοίξεις των εσωτερικών Λεωφόρων -της Νέας Εγνατίας και της Ιασωνίδου- μετά και τον καταστροφικό σεισμό του 1978 δεν είναι βέβαιο πότε και πως θα πραγματοποιούνταν, ο χώρος αυτός εδώ, όπου σήμερα, βρισκόμαστε για την εξόδιο ακολουθία του δεν θα είχε αυτή την ευπρέπεια και αυτόν τον σχεδιασμό, το Σιντριβάνι στο κέντρο της Πόλης δεν θα υπήρχε, η Βίλα Μπιάνκα είναι άγνωστο σε ποια κατάσταση θα βρισκόταν, η πρώην πλατεία Δικαστηρίων -η Αρχαία Ρωμαϊκή Αγορά- θα μπορούσε ακόμα να είναι ένας άμορφος χώρος, χωρίς ταυτότητα, ο άξονας του αρχαίου Συγκροτήματος του Γαλέριου δεν θα είχε προχωρήσει και αναδειχθεί, ακόμα και οι Εργατικές Κατοικίες στην Ευκαρπία θα βάλτωναν στα πολεοδομικά αδιέξοδα, αν τότε, το 2002, από τη θέση μου του Υφυπουργού Εργασίας δεν προσέτρεχα και δεν είχα την αποτελεσματική του υποστήριξη …
Μάρτιος 1979, Δημαρχείο Θεσσαλονίκης (Ελ. Βενιζέλου-Καραβάν Σαράι, Γραφείο Δημάρχου): Ελευθέριος Τζιόλας (Δημοτικός Σύμβουλος, υπεύθυνος συντονιστής της Πλειοψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου), Αθανάσιος Γιαννούσης (Πρόεδρος Δημ. Συμβουλίου), Μιχάλης Παπαδόπουλος (Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, εκλεγμένος επικεφαλής της Παράταξης ”ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ”), Απόστολος Παπαγιαννόπουλος (τότε Προϊστάμενος Αρχιτεκτονικού και Πολεοδομίας) -μια σπάνια φωτογραφία, δείγμα επιβεβαίωσης της στενής, εμπνευσμένης, δημιουργικής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα (στο Δήμο Θεσσαλονίκης και στην Κοινωνία)
Ας σεβασθώ, όμως, το χρόνο σας και την οδύνη σας κι ας σταθώ στον τομέα αυτό μέχρις εδώ…
Ο Απόστολος Παπαγιαννόπουλος τιμούσε τους δασκάλους του, καθώς και τους μεγάλους δασκάλους του Τόπου. Όταν μιλούσε για αυτούς -και ιδιαίτερα για κείνους με τους οποίους είχε συνεργασθεί, και ήταν αυτοί πολλοί- εκείνο το σπινθηροβόλο βλέμμα του χαμήλωνε σε ένδειξη ενός σεβασμού που είναι βαθύς και διαρκεί. Γνώριζε την αποστολή του, την ευθύνη του και δεν παρέκκλινε. Το έβλεπες, όταν αναφερόταν στο Νίκο Μουτσόπουλο, το Μίμη Φατούρο, το Μανώλη Ανδρόνικο, τον Αριστόβουλο Μάνεση, το Γιάννη Χασιώτη, τον Χρήστο Τσολάκη, το Γιώργο Χουρμουζιάδη, το Γιώργο Βαφόπουλο, τον Κωστή Μοσκώφ.
Ιστορικός με πυκνή και λεπτομερή έρευνα, παθιασμένος με την Αρετή, την Αλήθεια και τα υψηλά ανθρώπινα Ιδανικά, αφήνει πίσω του, μας κληρονομεί πλούσιο και αξιόλογο έργο. Θεωρώ κορυφαία ορισμένα από αυτά, που μου έκανε την τιμή και να παρουσιάσω: πολύ ψηλά στην εκτίμησή μου, το τρίτομο έργο του –«ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ …εν θερμώ», όπως και το συλλογικό έργο που επιμελήθηκε και το οποίο παρά τη σκοταδιστική καταδίωξη του από τη δημοτική αρχή της περιόδου 1987 -1989 αποτελεί μια μοναδική έκδοση-παρακαταθήκη για την πόλη, μιλάω για το βιβλίο: «Θεσσαλονίκη -2300 χρόνια», επίσης, τα έργα του: «Μνημεία της Θεσσαλονίκης», «Ιστορία της Θεσσαλονίκης», «Ρωσαγγλογάλος -οι δυνάστες του Ελληνικού Λαού» και, τέλος, το πιο πρόσφατο του Νοεμβρίου 2023, έργο ζωής, όπως μου εκμυστηρευόταν: «Κατοχή 1941- 1944», μέσα απ΄το οποίο θεμελιώνονται και υψώνονται ως απαράγραπτη διεκδίκηση, ως ελληνική και ουμανιστική απαίτηση οι πολεμικές αποζημιώσεις της Πατρίδας μας από τη Γερμανία.
Η ευαισθησία, όμως, η γλαφυρότητα, η γλωσσική ποιότητα και το σπάνιο αφηγηματικό ταλέντο του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου, πολύ λίγο γνωστό θα μπορούσα να πω, στο πλατύτερο κοινό, αναδεικνύονται και σε κατακλύζουν στα ιστορικά του μυθιστορήματα για κρίσιμες εποχές και άγνωστους, πλην όμως, συγκλονιστικούς πρωταγωνιστές. Τέτοια είναι τα υπέροχα βιβλία του: «Το ‘πέρασμα’ του Λαιμού», «Άγιον Όρος: επιχείρηση Αντώνιος Μπουλάτοβιτς», «Η Επιστροφή».
Ο Απόστολος Παπαγιαννόπουλος δίπλα και μαζί με τον Παύλο Ζάννα -σε ρόλο πρωτεργάτη ο Παύλος- και το Νίκο Μπακόλα της Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας «ΤΕΧΝΗ» αποτέλεσαν τις κινητήριες, ιδρυτικές δυνάμεις για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου στη Θεσσαλονίκης αρχικά το 1960 και εν συνεχεία το 1966, και αργότερα από το 1998 έως το 2003 επικεφαλής του Μουσείου Κινηματογράφου, ως Πρόεδρος. Η μακρόχρονη συμμετοχή του στη Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ -Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς και η συμμετοχή του στη Διεθνή Ένωση Αρχιτεκτόνων και στο Ελληνικό Τμήμα της UNESCO για την Προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς και των Μνημείων βεβαίωνε για το ισχυρό κύρος και την αναγνώρισή του σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Κύρος με το οποίο ενίσχυε καταλυτικά τους Οργανισμούς και τις Επιτροπές όπου συμμετείχε, όπως ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης, το Κέντρο Ιστορίας της Θεσσαλονίκης, η Επιτροπή Πολιτισμού του Συμβουλίου του Απόδημου Ελληνισμού.
Με δεκάδες άρθρα του, αλλά και σκίτσα, σε τοπικές και πανελλαδικής κυκλοφορίας εφημερίδες. Με εισηγήσεις του σε εθνικά, περιφερειακά και διεθνή συνέδρια παρουσιάζοντας καλομελετημένες θέσεις και δίνοντας λειτουργικές λύσεις και πρωτότυπες λύσεις.
Με σταθερή, εμβριθή και πολλαπλά χρήσιμη αρθρογραφία στο δικό του blog και στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Δίαυλος» για θέματα υψηλής προτεραιότητας και σημασίας, όπως το ‘Μακεδονικό Ζήτημα’, τον τουρκικό επεκτατισμό, την ελληνική εθνική ταυτότητα, τις κοινωνικές ανισότητες, τον αθηνοκεντρικό συγκεντρωτισμό, την περιβαλλοντική κρίση, τη φθίνουσα πορεία και τα αιτούμενα της Περιφέρειας και της Θεσσαλονίκης. Κείμενα που διακρίνονται για τη συγκροτημένη Πατριωτική του συνείδηση και το αίσθημα Κοινωνικής αποστολής του. Όρθιος και μαχόμενος.
Ο Απόστολος Παπαγιαννόπουλος ήταν ένας πραγματικός Δημοκράτης από τα δύσκολα νιάτα του μέχρι και την τελευταία του ώρα, ένας ξεχωριστός δοτικός Άνθρωπος ήθους, σοφίας και πρακτικής πρωτοπορίας.
Καρδιακός, επιστήθιος Φίλος μου και Συναγωνιστής, με δημιουργική-συνεργατική-αλληλέγγυα διαδρομή 45 ετών…
Ο Απόστολος Παπαγιαννόπουλος υπερασπιζόταν τις φιλίες του και τις επιλογές του.
Ανοιχτός πάντα, πρόθυμος να βοηθήσει, συνεπής σε ό,τι αναλάμβανε.
Ευθύς, διαλεκτικός, έντιμος κι οξυδερκής.
Κριτικός όταν και όπου έπρεπε, καυστικός για τα κλειστά κυκλώματα και τα στενά ιδιοτελή συμφέροντα, έντονα σκληρός απέναντι στο αθηνοκεντρικό υδροκέφαλο σύστημα εξουσίας, ειρωνικός για τα μεγάλα κούφια λόγια και τις εγωϊστικές συμπεριφορές, απορριπτικός για τους αλαζόνες και τους υποκριτές.
Άνθρωπος πολυδιάστατος, πολυδιαβασμένος, με ενδιαφέροντα και συνεισφορές για την παράδοση, τις τέχνες, τη λαϊκή δημιουργία, ακόμα και τις νέες τεχνολογίες. Κοντά στη νέα γενιά, – τον μεγάλο του καημό -, συνεχώς, με ανοιχτούς και ουσιώδεις διαύλους επικοινωνίας, με υποστήριξη και ενθάρρυνση σε κάθε πρωτοβουλία για την αναγέννηση και την ανανέωση.
Ακέραιος και ανιδιοτελής. Συνεπής με τις αξίες του.
Διαπαιδαγώγησε μ΄αυτές τα δύο του άξια παιδιά, τον Κωνσταντίνο και το Δημήτρη και αποτελούσε ζωντανό υπόδειγμα για όλους μας.
Η Θεσσαλονίκη οφείλει -και οφείλει πολλά -στον Απόστολο Παπαγιαννόπουλο, όσο κι αν εκείνος, μέσα στη σεμνότητα και το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης και πατριωτικής συνεισφοράς που τον διακατείχε, δεν το παραδέχονταν…
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, τον οποίο επί 35 έτη υπηρέτησε με πνεύμα θυσίας και με όλη τη δύναμη της ψυχής και της επιστήμης του, πρέπει και οφείλει να του αποδώσει τις ελάχιστες τιμές με ονοματοθεσία σε οδό ή σε πλατεία, με προτομή, με τιμητική αφιερωματική έκδοση και δημόσια οργανωμένη εκδήλωση.
Έρχεται, τώρα, η ύστατη ώρα!…
Ας κάνουμε μια γενναία προσπάθεια, -ξεκινώντας από την οικογένειά του και μένα τον ίδιο-, ας μην βυθισθούμε στην απώλεια αυτού που αγαπήσαμε και τιμούμε. Είναι επώδυνο, το ξέρω… Αλλά, ας αναλογιστούμε εκείνο που κερδίσαμε από την παρουσία του, τη μεστή διαδρομή και τη δράση του. Το ήθος του, τις ιδέες του, τον αγώνα του, το παράδειγμά του.
Χαίρε, Απόστολε, της τιμιότητας, της προσφοράς, της ελπίδας και της δικαιοσύνης!
Χαίρε, Απόστολε, της Θεσσαλονίκης, της Μακεδονίας, της Λευτεριάς και της Ελλάδας!
Καλό αντάμωμα με όλους τους δικούς μας που αγωνίσθηκαν, έπεσαν και έφυγαν για τα μεγάλα ανθρώπινα Ιδανικά.
Το παράδειγμά σου ανέσπερο Φως!
Καλό ταξίδι, Φίλε!…
Θα σε θυμούμαστε πάντα!
Θεσσαλονίκη, 8 Φεβρουαρίου 2024
