Στην ηλικία των 2-3 ετών, σύμφωνα με τον Έρικσον, το παιδί περνάει από το στάδιο της αυτονομίας ή αμφιβολίας και ντροπής. Πρόκειται για ένα στάδιο στο οποίο αναπτύσσονται οι σωματικές και ψυχικές ικανότητες και τα παιδιά αρχίζουν να κάνουν πολλά πράγματα μόνα τους. Μαθαίνουν να έχουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας, να κινούνται περισσότερο στον χώρο, να κρατούν και να αφήνουν τα αντικείμενα. Αισθάνονται περήφανα για αυτές τους τις δεξιότητες και θέλουν να καταφέρουν όλο και πιο πολλά για τον εαυτό τους.
Τα παιδιά για πρώτη φορά μπορούν να κάνουν ένα είδος επιλογής, να βιώσουν τη δύναμη της αυτόνομης βούλησής τους. Τα παιδιά παραμένουν εξαρτημένα από τους γονείς τους, αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως ξεχωριστό άτομο με δική του υπόσταση, ενώ ταυτόχρονα αρχίζουν να ανακαλύπτουν νέες δυνάμεις και να αναγνωρίζουν τα δυνατά τους σημεία. Σε περίπτωση που σε αυτό το στάδιο η ανάπτυξη δεν εξελιχθεί ομαλά το παιδί εμφανίζει απειθαρχία χωρίς ντροπή, με αποτέλεσμα να μην ακολουθεί κανόνες, να μη μπαίνει σε όρια και να μην εμφανίζει το αίσθημα της ντροπής για όσα κάνει, ή μπορεί να εμφανίσει καταναγκασμούς, επιθυμώντας τα πράγματα να γίνονται με συγκεκριμένο τρόπο, χωρίς τροποποιήσεις και χωρίς αλλαγές.
Στην ηλικία των 3-5 ετών, το παιδί περνάει από το στάδιο της πρωτοβουλίας έναντι της ενοχής, όπου οι κινητικές και νοητικές ικανότητες συνεχίζουν να βρίσκονται σε ανάπτυξη και τα παιδιά μπορούν πλέον να πετύχουν πολλά από μόνα τους. Υπάρχει έντονη επιθυμία να αναλάβουν την πρωτοβουλία σε πολλές δραστηριότητες. Το παιδί έχει ανάγκη να δεχτεί αγάπη και κατανόηση από τους γονείς, ώστε να αποκτήσει επίγνωση της επιτρεπόμενης και μη επιτρεπόμενης συμπεριφοράς. Η πρωτοβουλία μπορεί να αφορά ρεαλιστικούς και κοινωνικά επιδοκιμαζόμενους στόχους, που θα προετοιμάσουν και θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της υπευθυνότητας και της ηθικής του στην ενήλικη ζωή. Το άτομο για να έχει στόχους θα πρέπει να διακατέχεται από κουράγιο και θάρρος. Σε περίπτωση που το παιδί δεν καταφέρει να ολοκληρώσει αυτό το στάδιο μπορεί να εμφανίσει σκληρότητα και αναλγησία ή συστολή και αυτοπεριορισμό.
Στην ηλικία των 6 ετών ξεκινάει το στάδιο φιλοπονίας έναντι κατωτερότητας, όπου το παιδί στο σχολείο έρχεται σε επαφή και μαθαίνει νέες κοινωνικές δεξιότητες και έχει νέες κοινωνικές επιρροές. Η φιλοπονία είναι ένας τρόπος ώστε το παιδί να προχωράει, να εισπράττει επαίνους και να αντλεί ικανοποίηση από τα επιτεύγματά του. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία έχουν την τάση να θέλουν να ολοκληρώσουν τα έργα που αρχίζουν δείχνοντας εργατικότητα, επιμέλεια και επιμονή. Η φιλοπονία και η εργατικότητα δίνουν στο παιδί ένα αίσθημα επάρκειας, θεωρώντας ότι αξιοποιώντας τις δεξιότητες και τη νοημοσύνη του θα μπορέσει να ολοκληρώσει τα έργα του. Σε περίπτωση που το παιδί δεν καταφέρει να ολοκληρώσει αυτό το δίπολο μέχρι την ηλικία των 11 τότε μπορεί να εμφανίσει περιορισμένη επιδεξιότητα ή νωθρότητα και αδράνεια, έχοντας δώσει στον εαυτό του το μήνυμα ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει.
- Schultz, D.P. & Schultz, S.E. (2021). Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας. Αθήνα: Πεδίο.
_______________________________
- Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
Posted by Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια, MSc
