Ο Janov στο βιβλίο του περιγράφει μια θεραπεία που στηρίζεται πάνω στην κραυγή. Η κραυγή αποτελεί μια φυσιολογική έκφραση του ατόμου, που υπάρχει σε πολλές διαφορετικές στιγμές: η κραυγή της γέννησης, του θανάτου, της χαράς, της λύπης, της απειλής, της απόγνωσης. Η κραυγή αποτελεί θεραπευτικό μέσο και χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας.
Ο Janov υποστηρίζει ότι το παιδί, επειδή δεν μπορεί να ικανοποιήσει όλες του τις πρωταρχικές ανάγκες, τοποθετεί ανάμεσα σε αυτές και στο Εγώ του μια διάσταση, το χάσμα. Όταν δεν υπάρχει ικανοποίηση των αναγκών του, τότε δεν υπάρχει και αίσθηση αυτών των αναγκών. Αλλά η έλλειψη της ικανοποίησης αναγκάζει το παιδί να κλείνεται όλο και περισσότερο στον εαυτό του και αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι σχέσεις του με τους άλλους να γίνονται εξωπραγματικές. Αυτό το χάσμα ανάμεσα στον εαυτό και στις ανικανοποίητες ανάγκες ακολουθεί το άτομο και στην ενήλικη ζωή, με αποτέλεσμα οι σχέσεις του να είναι νευρωτικές, καθώς δεν στηρίζονται στις πραγματικές ανάγκες του, τις οποίες δεν αισθάνεται πια.
«Ο Janov θεωρεί ότι οι συγκινήσεις είναι μια μηχανική ή κιναισθητική ενέργεια, η οποία δημιουργεί μια πίεση, μια κίνηση από μέσα προς τα έξω. Επειδή, όμως, η νεύρωση δεν επιτρέπει την έκφραση της κίνησης, η πρωτογενής θεραπεία, όπως αποκαλεί τη θεωρία του ο Janov, βοηθά το άτομο να το κάνει. Ο Ράιχ λέει πως, όταν υπάρχει μέσα μας ένα συναίσθημα, μια ενόρμηση, που βγαίνει προς τα έξω ενεργειακά, συναντάει σε πρώτη φάση τη ματαίωση, εξ αιτίας της οποίας ακολουθεί η θωράκιση –κι έτσι δεν έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί προς τα έξω. Η ενέργεια αυτής της ενόρμησης συσσωρεύεται –προπαντός στην περίπτωση του μαζοχισμού- κι έτσι έχουμε μια κατάσταση τόσο φορτισμένη, ώστε το άτομο αναζητά οτιδήποτε που θα του επιτρέψει να εκφορτιστεί» (σελ. 112).
Σύμφωνα με τον Ράιχ, η νεύρωση αναπαράγεται κυρίως από τον καταπιεστικό τρόπο με τον οποίο οι περισσότερες οικογένειες ανατρέφουν τα παιδιά τους, ο οποίος έχει σκοπό να τα προσαρμόσει σε ένα άδικο κοινωνικό σύστημα και όχι να τα κάνει ελεύθερους, ζωντανούς ανθρώπους. Ο Ράιχ δίνει μεγάλη έμφαση σε δομές που θα μπορέσουν να προλάβουν τη νεύρωση και να ακυρώσουν όσο γίνεται τις βλαπτικές επιδράσεις της κοινωνικής ιδεολογίας. Ο ίδιος ασχολείται με την αντιμετώπιση της φυσικής υπόστασης του σώματος του ασθενούς. Η συνολική σωματική στάση του αναλυόμενου έχει ένα συγκεκριμένο ασυνείδητο νόημα, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον πυρήνα της νεύρωσής του. Ο Ράιχ διαπίστωσε πως ένα συγκεκριμένο σύμπτωμα ή διαταραχή της προσωπικότητας αποτελεί έκφραση μιας γενικότερης δομής. Η θεραπεία της διαταραχής ή του συμπτώματος μπορεί να επέλθει όταν διαφοροποιηθεί αυτή η δομή, εφόσον την προσεγγίσουμε ως δυναμικό σωματοψυχικό σύνολο.
«Ο χαρακτήρας του Ράιχ είναι ένα σύνολο από στερεότυπες συμπεριφορές και από εσωτερικούς μηχανισμούς διευθέτησης- τακτοποίησης των παρορμήσεων του ατόμου και των αμυνών ενάντιά τους. Ο χαρακτήρας, άρα, αποτελείται από εκείνες τις μόνιμες στάσεις δια μέσου των οποίων το Εγώ συμφιλιώνει τις αναπόφευκτες εσωτερικές συγκρούσεις μεταξύ αυτών των εσωτερικών ψυχικών δομών και των απαιτήσεων του περιβάλλοντος. Ακριβώς, επειδή αυτοί οι τρόποι προσαρμογής έχουν έναν ορισμένο βαθμό επιτυχίας και είναι χρόνιοι, υπάρχει μια σημαντική αντίσταση στο να αλλάξουν. Πιο συγκεκριμένα, αυτοί επιστρατεύτηκαν εξαιτίας μιας έντονης εξωτερικής απειλής, την οποία και προσπαθούν να μειώσουν. Ακριβώς, για αυτό είναι πολύ ανθεκτικοί στην προσπάθεια αλλαγής τους» (σελ. 38-39).
Wilhelm Reich
Ο χαρακτήρας με βάση τον Ράιχ αποτελεί ένα απαραίτητο δέρμα που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο άτομο και τον εξωτερικό κόσμο και ονομάζεται ψυχοσωματική θωράκιση. Προκαλεί και παθολογία όταν γίνεται τόσο άκαμπτη, ώστε να περιορίζει σημαντικά την ψυχική κινητικότητα, άρα την ικανοποίηση των αναγκών και την προσαρμογή. Τότε εμφανίζονται συμπτώματα ή εμφανίζεται δυσφορία που περιορίζει το άτομο στη λειτουργία του στον εξωτερικό κόσμο (σελ. 40).
- Πηγή: Λουμπράνο- Κωτούλα & Κόμη. 2006. Η ομάδα, το σώμα και η ψυχοθεραπεία. Η ομαδική σωματική ψυχοθεραπεία: Θεωρίες, δυναμική και πρακτική. Εκδόσεις Θυμάρι.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Posted by Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc
