Ο James Chadwick κέρδισε το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψη του νετρονίου
Η ταινία Oppenheimer έχει αναπόφευκτα πυροδοτήσει το ενδιαφέρον για ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα επεισόδια της σύγχρονης ιστορίας – τη γέννηση ενός πυρηνικού όπλου που εξαπέλυσε πρωτοφανή καταστροφή.
Ενώ η ταινία επικεντρώνεται στον επώνυμο Αμερικανό φυσικό που ηγείται των συμμαχικών προσπαθειών για την κατασκευή της ατομικής βόμβας, στην ομάδα συμμετείχε επίσης ο Βρετανός νομπελίστας James Chadwick.
Ωστόσο, λίγα είναι γνωστά για τον Chadwick σε σύγκριση με τους συνομηλίκους του, των οποίων τα ονόματα διαβάζονται σαν who’s who των σχολικών μαθημάτων επιστήμης.
Ο ντροπαλός αλλά ατσάλινος επιστήμονας πιστώνεται με την ανακάλυψη του νετρονίου, πριν συνεχίσει να ηγείται του βρετανικού αποσπάσματος στο Σχέδιο Μανχάταν, που δημιουργήθηκε για την κατασκευή της ατομικής βόμβας.
Καθώς ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος πλησίαζε στο τέλος του, αμερικανικά βομβαρδιστικά θα έριχναν τις συσκευές πάνω από τις ιαπωνικές πόλεις της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, σκοτώνοντας ακαριαία περισσότερους από 100.000 ανθρώπους.
Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους, ο Chadwick ήταν ο μόνος μη Αμερικανός με πρόσβαση σε όλα τα εργοστάσια έρευνας και παραγωγής του ομίλου, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Παραδέχτηκε ότι η «μόνη θεραπεία» του όταν συνειδητοποίησε ότι το αναπόφευκτο της πυρηνικής βόμβας ήταν να πάρει υπνωτικά χάπια, κάτι που κατέληξε να κάνει κάθε βράδυ για περισσότερα από 28 χρόνια.
Πριν από τη θητεία του στο Los Alamos, η καριέρα του Chadwick είχε αναπτυχθεί στο Μάντσεστερ, που συχνά περιγράφεται ως η γενέτειρα της πυρηνικής φυσικής.
Η πόλη είχε γίνει κόμβος επιστήμης και μηχανικής από την έναρξη της Βιομηχανικής Επανάστασης στα μέσα του 18ου αιώνα.
Αλλά η καταγωγή του Chadwick 20 μίλια μακριά δεν έδειξε ποτέ τι θα επιτύχει αργότερα.
«Δεν προερχόταν από κάποιο πλούσιο υπόβαθρο», λέει ο Δρ James Sumner, ιστορικός της τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.
«Σίγουρα δεν προερχόταν από παραδοσιακό ακαδημαϊκό υπόβαθρο».
Γεννημένος στο χωριό Bollington του Cheshire το 1891, ο ίδιος ο Chadwick περιέγραψε την οικογένειά του ως φτωχή, με τον πατέρα του να αποτυγχάνει να δημιουργήσει μια επιχείρηση στο Μάντσεστερ.
Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης αργότερα στη ζωή του, παραδέχτηκε ότι έχασε την επαφή με έναν μικρότερο αδελφό, προσθέτοντας: «Φοβάμαι ότι δεν έχω ένα υπέροχο οικογενειακό συναίσθημα».
«Δεν έπαιρνε το σχολείο πολύ στα σοβαρά» και θυμάται ότι μια μέρα έπαιζε truant με τον φίλο του – τον γιο του διευθυντή – «για να πάει να φωλιάσει πουλιά».
«Έχω μια αρκετά ζωντανή ανάμνηση ότι με ξυλοκόπησαν πολύ αυστηρά γι’ αυτό».
Παρά αυτό το όχι και τόσο ελπιδοφόρο ξεκίνημα, αργότερα μετακόμισε σε ένα σχολείο στο Μάντσεστερ, όπου επωφελήθηκε από την «εξαιρετικά καλή» διδασκαλία και κέρδισε πανεπιστημιακή υποτροφία.
«Το Μάντσεστερ τότε, όπως και τώρα, είναι πράγματι μια πολύ προοδευτική πόλη», θυμάται ο Chadwick, λέγοντας ότι ήθελε να σπουδάσει μαθηματικά χωρίς «καμία πρόθεση να διαβάσει φυσική».
Αλλά ένα μπέρδεμα, το οποίο περιελάμβανε το να κάθεσαι σε λάθος πάγκο συνεντεύξεων και να είσαι «πολύ ντροπαλός» για να ζητήσεις αλλαγή θέματος, οδήγησε ακούσια σε μια επιτυχημένη καριέρα στη φυσική.
Σπούδασε υπό τον καθηγητή Ernest Rutherford, τον βραβευμένο με Νόμπελ Νεοζηλανδό, του οποίου το μοντέλο του ατόμου εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε σχολεία παγκοσμίως.
«Δεν αφήνεις τους προπτυχιακούς φοιτητές να πλησιάσουν το μνημειώδες, εν μέρει επειδή οι καθηγητές θέλουν όλη τη σχετική δόξα για τον εαυτό τους», λέει ο Δρ Sumner.
«Εκείνη την εποχή, υπήρχαν πολύ λιγότεροι φυσικοί και υπήρχε περισσότερη δόξα να κυκλοφορήσει, έτσι ώστε άνθρωποι όπως ο Chadwick να μπορούν να κάνουν τη διαφορά πολύ νωρίς».
Το Μάντσεστερ προσέλκυε σταθερά επιστημονικό κύρος αφού ο John Dalton πρωτοστάτησε στις μελέτες στην ατομική θεωρία και την αχρωματοψία, ενώ ο συμφοιτητής του James Joule έγινε γνωστό όνομα μετά το έργο του στην εξοικονόμηση ενέργειας.
«Μόλις έχεις ένα μεγάλο όνομα εκεί, όλοι οι άλλοι μπαίνουν και κάνουν περισσότερες ανακαλύψεις», λέει ο Δρ William Bodel, ο οποίος ερευνά την πυρηνική τεχνολογία στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.
Άλλοι που πέρασαν από το πανεπιστήμιο περιελάμβαναν τον J.J. Thomson – ο οποίος πιστώνεται με την ανακάλυψη του ηλεκτρονίου – τον κβαντικό φυσικό Neils Bohr και τον Hans Geiger, συν-εφευρέτη του μετρητή ακτινοβολίας.
«Ο Chadwick ήταν ένας από τους πολλούς που έκαναν πρωτοποριακή έρευνα», λέει ο Δρ Sumner.
«Δημοσιεύει πρωτοποριακές ανακαλύψεις στην καυτή νέα επιστήμη της ατομικής φυσικής και τότε ήταν που η καριέρα του απογειώθηκε».
Συνάντησε τον Άλμπερτ Αϊνστάιν περιστασιακά σε ένα εργαστήριο του Βερολίνου, όπου ο Τσάντγουικ έκανε έρευνα με τον Γκάιγκερ.
Αλλά μετά το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, φυλακίστηκε σε ένα στρατόπεδο όταν όλοι οι Άγγλοι φυλακίστηκαν. Κατάφερε να συνεχίσει τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα, κάνοντας μαγνήτη καθώς οι Γερμανοί αξιωματικοί – τους οποίους περιέγραψε ως «εξαιρετικά επιεικείς» – έκαναν τα στραβά μάτια.
Επιστρέφοντας στο Μάντσεστερ, πολύ αποδυναμωμένος και φτωχότερος μετά τον πόλεμο, του προσφέρθηκε δουλειά από τον Rutherford και το ζευγάρι σύντομα πήρε ευκαιρίες στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.
Η ζωή του υπέστη άλλη μια αλλαγή το 1925, όταν παντρεύτηκε την Aileen Stewart-Brown στο Λίβερπουλ και δύο χρόνια αργότερα, το ζευγάρι απέκτησε δίδυμες κόρες.
Καθώς η επιστήμη της φυσικής συνέχισε να αναπτύσσεται, ο Chadwick απέδειξε την ύπαρξη του νετρονίου στις αρχές της δεκαετίας του 1930 μετά από κάποια θεωρητικά – ή «αρκετά ανόητα» όπως το ονόμασε – πειράματα, μετά από χρόνια που πίστευε ότι ήταν ένα κύριο συστατικό του πυρήνα.
«Όταν έκανα τα πειράματα, όπως έκανα συνεχώς, γίνονταν σε περίεργες στιγμές και μερικές φορές όταν κανείς δεν ήταν κοντά», είπε.
Ωστόσο, ο Δρ Bodel περιγράφει την ανακάλυψη ως «αρκετά θεμελιώδη για να διδάξει σε μαθητές».
«Πριν από αυτόν, ήταν γνωστό ότι υπήρχε ένα επιπλέον σωματίδιο, αλλά ήταν δύσκολο να ανιχνευθεί».
Ο Τσάντγουικ είπε ότι «δεν είχε περάσει από το μυαλό μου» ότι η ανακάλυψη θα του χάριζε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1935, αλλά, με τον τυπικά συνοπτικό τρόπο του, είπε ότι ήταν «φυσικά, εξαιρετικά ευχαριστημένος».
Το βραβείο ήρθε σε ένα χωρισμό των δρόμων με τον μέντορά του Rutherford, καθώς διέφεραν σχετικά με τον νέο εξοπλισμό για να προωθήσουν την έρευνά τους.
Ο Chadwick δέχτηκε την προσφορά ως πρόεδρος της φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, λέγοντας ότι ήθελε επίσης «περισσότερη επαφή με άλλους ανθρώπους με διαφορετικά ενδιαφέροντα».
Μετά το ξέσπασμα ενός άλλου παγκόσμιου πολέμου, η εμπειρία του τον οδήγησε να ενταχθεί σε μια βρετανική ομάδα εργασίας για να μελετήσει τη δυνατότητα ανάπτυξης ενός πυρηνικού όπλου.
Μια καταστροφική κληρονομιά
- Οι ΗΠΑ κήρυξαν τον πόλεμο στην Ιαπωνία αφού η τελευταία βομβάρδισε μια αμερικανική ναυτική βάση στο Περλ Χάρμπορ της Χαβάης τον Δεκέμβριο του 1941, μετά από μια δεκαετία επιδείνωσης των σχέσεων
- Τέσσερις ημέρες αργότερα, η ναζιστική Γερμανία και η Ιταλία κήρυξαν τον πόλεμο στις ΗΠΑ – δύο χρόνια μετά την έναρξη του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου
- Μερικούς μήνες πριν από την έναρξη της σύγκρουσης το 1939, οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν την ανακάλυψη της πυρηνικής σχάσης, όπου ο πυρήνας διασπάται ενώ απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας
- Έγιναν προσπάθειες να χρησιμοποιηθεί η δύναμή του για στρατιωτικούς σκοπούς, με αποκορύφωμα τις «εκρήξεις ατομικών βομβών» πάνω από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι στις 6 και 9 Αυγούστου 1945 αντίστοιχα
- Στις 10 Αυγούστου, η Ιαπωνία προσφέρθηκε να παραδοθεί, τερματίζοντας έτσι έξι χρόνια πολέμου
Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Britannica
Το 1943, ο Chadwick ταξίδεψε ως επικεφαλής της βρετανικής αποστολής στο Los Alamos στις ΗΠΑ, όπου οι επιστήμονες ανέπτυσσαν την πρώτη ατομική βόμβα.
Αλλά αισθάνθηκε «πολύ πιο αναγκαία στην Ουάσιγκτον για να κρατήσει επαφή με τους ανθρώπους μας εκεί και να δει τι συμβαίνει σε διάφορα μέρη».
Συνεργάστηκε στενά με τον επικεφαλής του προγράμματος αντιστράτηγο Leslie Groves, τον οποίο υποδύθηκε στην ταινία ο Matt Damon, και μιλούσε σπάνια για τον διευθυντή εργαστηρίου Oppenheimer ή “Oppie” όπως τον αποκαλούσε.
Ωστόσο, υπήρχαν ανησυχίες ότι «άλλες χώρες θα αναλάβουν την επιχείρηση», σύμφωνα με τον Chadwick.
«Ήμουν αρκετά σίγουρος, βλέπετε, ότι οι Ρώσοι δεν θα μπορούσαν να είναι πολύ πίσω στο να γνωρίζουν για το έργο».
Ο Τσάντγουικ πίστευε ότι η βρετανική συμμετοχή ήταν «χρήσιμη», παρόλο που «ίσως δεν είχαμε πολλές συνεισφορές να κάνουμε».
Οι εκρήξεις πάνω από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι σκότωσαν περισσότερους από 100.000 ανθρώπους, με περισσότερους να πεθαίνουν από την πρόσκρουση μέχρι το τέλος του 1945.
«Άλλαξε εντελώς τον τρόπο λειτουργίας μας», λέει ο Δρ Bodel. «Ο κόσμος δεν ήταν ο ίδιος μετά τη βόμβα της Χιροσίμα. Δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε τη συμβολή τους».
Παρά την ενόχληση του Chadwick για τις καταστροφικές επιπτώσεις, συνέχισε να ασκεί πιέσεις ώστε το Ηνωμένο Βασίλειο να έχει το δικό του πυρηνικό οπλοστάσιο μετά τον πόλεμο.
«Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η βόμβα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί. Και δεν αισθάνομαι καμία ενοχή που συμμετείχα στην παραγωγή του. Γιατί να το κάνω; Πολύ χειρότερα πράγματα συνέβησαν από αυτό – ίσως όχι πολλά», είπε.
Πρόσθετη έρευνα από την Isobel Fry
Πηγή: www.bbc.com
