«Η μητρική αγάπη είναι ιερή και ακατάλυτη. Για αυτό και στα παραμύθια η μητρική επιθετικότητα και ο φθόνος μετατίθεται στις μητριές. Η έννοια της πραγματικής μητέρας διχάζεται: η ‘καλή’ μητέρα έχει πεθάνει, η ‘κακιά’ ενσαρκώνεται στη μητριά ή στη μάγισσα. Η προσπάθεια, βεβαίως, να προβληθεί το μητρικό μίσος σαν πιθανή ψυχολογική κατάσταση σημαίνει αμφισβήτηση της θέσης και του ρόλου της μητέρας και επομένως ενός μέρους των ηθών. Είναι φανερό ότι τέτοιου είδους αμφισβητήσεις προκαλούν άγχος απέναντι στην αλλαγή, στο άγνωστο» (σελ. 307).
Το μητρικό μίσος εκφράζεται συνήθως από παιδιά που δέχθηκαν τη μητρική κακοποίηση από μητέρες με ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητάς τους και διαταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον. Το μίσος που νιώθει η μητέρα για το παιδί της δεν γίνεται αποδεκτό συνειδητά από τη μητέρα, η οποία πιστεύει στην ‘ιερότητα’ της μητρικής της αγάπης.
«Ο Stoegel, στο έργο του ‘La femme frigide’, αναφέρει την περίπτωση μιας γυναίκας που λάτρευε τα παιδιά της, αλλά υπέφερε από την έμμονη ιδέα ότι μπορούσε να τους κάνει κακό. Έκρυβε όλα τα μαχαίρια από φόβο μην τα τραυματίσει σε κάποια κρίση τρέλας. Μια άλλη φοβόταν μην πετάξει το παιδί της από το παράθυρο και δεν στεκόταν ποτέ μπροστά στο παράθυρο όταν το κρατούσε στην αγκαλιά της. Άλλες μητέρες έχουν φοβερές φαντασιώσεις που αντιστοιχούν κατά ένα μέρος σε απωθημένες επιθυμίες: βλέπουν τα παιδιά τους χτυπημένα από αυτοκίνητο, τραυματισμένα από κάποιο τούβλο που τους έπεσε στο κεφάλι, δαγκωμένα από κάποιο λυσσασμένο σκυλί, τρέμουν και την παραμικρή αρρώστια, κάθε μικροαδιαθεσία τις κάνει να χάνουν την ψυχική τους ισορροπία» (σελ. 307).
«Για την Helene Deutsch η συγκάλυψη αυτή του μίσους γίνεται με παρόμοιες εκδηλώσεις στοργής εκ μέρους της μητέρας: ‘’Ορισμένες φορές, η συγκινησιακή σχέση της μητέρας με το έμβρυο που φέρει μέσα της είναι γεμάτη άγριες δολοφονικές τάσεις, οι οποίες διατηρούνται στο ασυνείδητο, ενώ η μητέρα συνειδητά περιμένει το παιδί της με αγάπη. Εκεί που υπάρχει αγάπη, υπάρχει και μίσος. Αν νιώθετε μητρική αγάπη, μήπως έχετε νιώσει και μητρικό μίσος;’’ Αυτή η αμφιθυμική στάση αγάπης- μίσους στη μητρική συμπεριφορά υποστηρίχθηκε και από τον Φρόυντ έχει σχέση με την προσωπική ιστορία κάθε γυναίκας και κυρίως με τον τρόπο που αγαπήθηκε από τους δικούς της γονείς, ιδιαίτερα από τη μητέρα της. Η έλλειψη λοιπόν μητρικής αγάπης στην παιδική ηλικία μπορεί να προκαλέσει αυξημένη επιθετικότητα εκ μέρους της μέλλουσας μητέρας η οποία θα προσπαθήσει κατά κάποιον τρόπο να εκδικηθεί πάνω στο ίδιο της το παιδί. Όση αγάπη πήραμε από τους γονείς μας, τόση αγάπη μπορούμε να προσφέρουμε στα δικά μας παιδιά» (σελ. 307-308).
Ένας παράγοντας που συμβάλλει στη δημιουργία της μητρικής επιθετικότητας είναι η απογοήτευση που βιώνει η μητέρα όταν μετά τη γέννηση του πραγματικού παιδιού της αυτό δεν ανταποκρίνεται προς το παιδί- πρότυπο που είχε στη φαντασία της, όταν αυτό δεν πληροί τις προσδοκίες της. Μια μητέρα δεν είναι κακή, μπορεί να γίνει, αν δεν μπορέσει να εκπληρώσει τις επιθυμίες της. «Το αίτιο λοιπόν του να εξελιχθεί μια μητέρα σε καλή ή κακή βρίσκεται αφενός στις σχέσεις αυτής της μητέρας με τη δική της μητέρα και με τον σύντροφό της και αφετέρου ‘στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος’ του παιδιού της» (σελ. 311).
- Πηγή: Ρήγα και Μπεχράκης. 1991. Μαρία Τ.. Ιστορία ζωής, ψυχοβιογραφική προσέγγιση. Εκδόσεις Δέσποινα Δ. Μαυρομμάτη.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Posted by Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc
