Ερωτηθείς από το CNN τον περασμένο μήνα εάν ανησυχεί για τις ρωσικές απόπειρες δολοφονίας εναντίον του, ο Ουκρανός πρόεδρος είπε ότι δεν έχει την πολυτέλεια. «Αν το σκεφτόμουν όλη την ώρα, θα έπρεπε να απομονωθώ, όπως κάνει τώρα ο Πούτιν, που δεν φεύγει από το καταφύγιό του», απάντησε ο Ζελένσκι.
Όμως, ενώ ο Ζελένσκι δεν θα ήθελε να ασχοληθεί με ένα τέτοιο σενάριο, είναι μια πιθανότητα και δεν μπορεί να αγνοηθεί από τους υποστηρικτές του τόσο εντός όσο και εκτός Ουκρανίας. Από τότε που απέρριψε την προσφορά των ΗΠΑ να φύγουν από την Ουκρανία στις πρώτες μέρες της ρωσικής εισβολής με το περίφημο «Χρειάζομαι πυρομαχικά, όχι μέσα διαφυγής», ο Ζελένσκι έπαιξε βασικό ρόλο στη συγκέντρωση διεθνούς βοήθειας για τη χώρα του, γι’ αυτό και εισήλθε. το στόχαστρο Ρώσων βουλευτών και υπερεθνικιστών στρατιωτικών μπλόγκερ.
Απόπειρες δολοφονίας του Ζελένσκι
Μέσα σε εβδομάδες από την έναρξη του πολέμου, ο σύμβουλός του, Μιχαήλο Ποντολιάκ, αποκάλυψε ότι είχαν αποτρέψει τουλάχιστον 12 απόπειρες δολοφονίας του Ουκρανού προέδρου από ομάδες Ρώσων πρακτόρων και σαμποτέρ, συμπεριλαμβανομένων Τσετσένων και μισθοφόρων της ομάδας Wagner του Γεβγκένι Πριγκόζιν.
Ο ίδιος ο Ζελένσκι φέρεται να είπε σε τηλεδιάσκεψη με τους Ευρωπαίους ομολόγους του λίγο μετά την εισβολή ότι ίσως ήταν η τελευταία φορά που θα τον έβλεπαν ζωντανό.
Και μπορεί, σύμφωνα με το Politico, να φαίνεται ότι είναι πολύ μικρότερος κίνδυνος από ό,τι ήταν τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, αλλά κανείς στην ουκρανική κυβέρνηση ή το κοινοβούλιο δεν αμφισβητεί την ύπαρξή του. Άλλωστε, τον Μάρτιο ακούστηκαν νέες φωνές στη Ρωσία που ζητούσαν τη δολοφονία του Ζελένσκι μετά την εισβολή Ρώσων σαμποτέρ υποστηριζόμενων από το Κίεβο, κατά του Πούτιν σε δύο ρωσικά χωριά στην περιοχή Μπριάνσκ, με τον Ρώσο βουλευτή Μιχαήλ Ντελιάγκιν να δηλώνει ότι «η άμεση εξόντωση του Ζελένσκι». είναι «η μόνη φυσιολογική απάντηση» στο περιστατικό.
Ένα πέπλο μυστικότητας καλύπτει τα ταξίδια του Ζελένσκι στο εξωτερικό
Λόγω αυτής της απειλής για τη ζωή του –και δεδομένης της ικανότητας των Ρώσων πρακτόρων να εκτελούν αποστολές δολοφονίας, από τον Αλεξάντερ Λιτβιβένκο έως τον Σεργκέι Σκριπάλ στη Βρετανία– τα ταξίδια του Ζελένσκι στο εξωτερικό σχεδιάζονται με άκρα μυστικότητα, εξ ου και η οργή που προκλήθηκε στο Κίεβο από τη διαρροή τον περασμένο Φεβρουάριο, πληροφοριών σχετικά με την προγραμματισμένη επίσκεψή του στις Βρυξέλλες τρία 24ωρα νωρίτερα.
Λόγω των υψηλών διακυβευμάτων, δεν είναι περίεργο που οι Ουκρανοί αξιωματούχοι αρνούνται να συζητήσουν –και ειδικά δημόσια– τι θα συμβεί εάν τα σχέδια για τη δολοφονία του Ζελένσκι επιτύχουν.
Το σχέδιο διαδοχής
Όμως, όπως αναφέρει το δημοσίευμα, υπάρχει σχέδιο για ένα τέτοιο αναπόφευκτο σενάριο, όπως αποδεικνύεται από δηλώσεις Ουκρανών αξιωματούχων, βουλευτών και αναλυτών, καθώς και από τη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν πέρυσι στο CBS ότι «οι Ουκρανοί έχουν σχέδια – για τα οποία δεν θα μιλήσω, ούτε θα αναφερθώ σε λεπτομέρειες – που διασφαλίζουν αυτό που θα ονομάζαμε «συνέχεια της διακυβέρνησης» με τον ένα ή τον άλλο τρόπο».
Η διαδικασία διαδοχής του Ζελένσκι είναι ξεκάθαρη, σύμφωνα με το ουκρανικό Σύνταγμα: «Όταν ο πρόεδρος δεν είναι σε θέση να εκτελέσει τα καθήκοντά του, αναλαμβάνει καθήκοντα ο πρόεδρος του Verkhovna Rada [κοινοβουλίου] της Ουκρανίας», λέει ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Μικόλα Κνιαζίτσκι. «Ως εκ τούτου δεν θα υπάρξει κενό».
Ο πρόεδρος του Ουκρανικού κοινοβουλίου, Ρουσλάν Στέφαντσουκ, που είναι μέλος του κόμματος «Υπηρέτης του Λαού» του Ζελένσκι, δεν απολαμβάνει ιδιαίτερης αποδοχής στις δημοσκοπήσεις, ούτε είναι δημοφιλής μεταξύ των βουλευτών της αντιπολίτευσης, «αλλά δεν νομίζω ότι έχει σημασία», σημειώνει ο Άντριαν Καρατνίτσκι του Eurasia Center του Atlantic Council, αφού «υπάρχει μια ισχυρή ηγετική ομάδα και νομίζω ότι θα βλέπαμε μια συλλογική διακυβέρνηση».
Το σχήμα αυτό πιθανότατα θα αποτελείται από τον Στέφαντσουκ ως επικεφαλής, μαζί με τον Αντρίι Γέρμακ, επικεφαλής του γραφείου του Ουκρανού προέδρου, τον υπουργό Εξωτερικών, Ντμίτρο Κουλέμπα και τον υπουργό Άμυνας, Ολέξιι Ρεζνίκοφ, ενώ ο Βαλέρι Ζαλούζνι θα παρέμενε κορυφαίος στρατηγός της χώρας.
Ο Καρατνίτσκι είπε επίσης ότι θα ήθελε να δει σε κάποιον ρόλο την τηλεοπτική περσόνα, Σερχίι Πρίτουλα, που διευθύνει σημαντικές φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες και απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της ουκρανικής κοινής γνώμης.
«Η χώρα έχει φθάσει σε ένα επίπεδο πολύ ουσιαστικής αλληλεγγύης και εθνική ενότητα, οπότε αν συνέβαινε κάτι τρομερό στον Ζελένσκι, δεν θα είχε τόσο αποφασιστική επίπτωση όσο θα πίστευε κανείς», πρόσθεσε ο Καρατνίσκι.
«Οι δολοφονίες ουδέποτε άλλαξαν την ιστορία του κόσμου»
Όσοι τυχόν απεργάζονται σκοτεινά σχέδια για τον Ζελένσκι στο Κρεμλίνο, καλά θα έκαναν να διαβάσουν μια εργασία που έγραψαν για το Εθνικό Γραφείο Οικονομικής Έρευνας των ΗΠΑ οι ακαδημαϊκοί Μπέντζαμιν Τζόουνς και Μπέντζαμιν Όλκεν αναφορικά με τις επιπτώσεις στους θεσμούς και την εξέλιξη πολέμων οι 59 δολοφονίες εθνικών ηγετών από το 1875 μέχρι το 2004: «Οι δολοφονίες αυταρχικών ηγετών επιφέρουν ουσιαστικές αλλαγές στους θεσμούς της χώρας, ενώ οι δολοφονίες δημοκρατών όχι», συμπέραναν.
Αλλά και ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Ντισραέλι είχε δηλώσει λίγες εβδομάδες μετά τη δολοφονία του Αμερικανού προέδρου Αβραάμ Λίνκολν ότι «μια δολοφονία ουδέποτε άλλαξε την ιστορία του κόσμου». Και πράγματι, η δολοφονία αυτή είχε μικρή επίπτωση στην ανατροπή μεταρρυθμίσεων που είχε προωθήσει η κυβέρνηση Λίνκολν.
Στην περίπτωση της Ουκρανίας, μολονότι μια δολοφονία του Ζελένσκι θα αποτελούσε ψυχολογικό σοκ, ο Καρατνίτσκι σημειώνει ότι ο πόλεμος που εξαπέλυσε ο Πούτιν, μεταμόρφωσε τη χώρα σφυρηλατώντας μια ισχυρή αίσθηση πατριωτισμού, διαμορφώνοντας «ισχυρούς θεσμούς», ενώ η κοινή γνώμη είναι πλέον ενωμένη αναφορικά με τους στόχους της. «Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι οι βασικοί παράγοντες στη μάχη της Ουκρανίας έναντι της ρωσικής επιθετικότητας είναι η ανθεκτικότητα των ενόπλων δυνάμεων, οι διοικητικές ικανότητες της ηγεσίας της και οι νίκες στα μέτωπα. Αυτό είναι που έχει τη μεγαλύτερη σημασία αναφορικά με την πολιτικό σταθερότητα της Ουκρανίας», συμπληρώνει ο βουλευτής της αντιπολίτευσης, Κνιαζίτσκι.
Η στάση των συμμάχων της Ουκρανίας
Αν υπάρχει αδύναμος κρίκος στο σενάριο δολοφονίας του Ζελένσκι, αυτός εντοπίζεται στους συμμάχους της Ουκρανίας, όχι στην ίδια, αφού οι Ουκρανοί έχουν μια πιο ισορροπημένη άποψη για τον πρόεδρό τους, τα ατού – όπως η εξαιρετική ηγεσία του εν καιρώ πολέμου – και τις αδυναμίες του – όπως ότι δεν προετοιμάστηκε αρκούντως για μια εισβολή που θεωρούσε απίθανη.
Τα δυτικά, ως επί το πλείστον, ΜΜΕ μιλούν ακόμη για τον χαρισματικό Ζελένσκι και τη ρητορική του δεινότητα που κέρδισε τη συμπάθεια της κοινής γνώμης από την Ουάσιγκτον μέχρι το Λονδίνο, τις Βρυξέλλες και τη Βαρσοβία. Μια δολοφονία του θα προκαλούσε έκπληξη στους ίδιους αυτούς ανθρώπους και αβεβαιότητα για τα επόμενα βήματα και πιθανώς θα αύξανε την πίεση για διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς στο Κίεβο.
Αλλά ο πόλεμος δεν αφορά μόνον στον Ζελένσκι και στην Ουκρανία ελάχιστοι αμφιβάλλουν ότι εξίσου άξιοι ηγέτες θα μπορούσαν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. Για τον επιχειρηματία Γιάροσλαβ Αζνιούκ το σενάριο μιας δολοφονίας του Ζελένσκι εντάσσεται στο «βασίλειο της εναλλακτικής ιστορίας», αλλά ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, η Ουκρανία δεν θα γονάτιζε. «Ο Ζελένσκι παίζει καλά τον ηγετικό του ρόλο σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς», λέει. «Ωστόσο, η στάση της απόλυτης πλειοψηφίας των Ουκρανών είναι ότι δεν θα παρατήσουμε ποτέ, ουδέποτε θα υποταχθούμε στη Ρωσία».
