Η ανάγκη να ανήκουμε αποτελεί ένα βασικό πεδίο στις διαπροσωπικές σχέσεις. Μελετώντας τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν, εμφανίζεται ένας παράγοντας που δείχνει ότι τα πράγματα μπορεί να πάνε στραβά: η κοινωνική ανηδονία. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό που περιλαμβάνει μια έντονη αδιαφορία για τη διαπροσωπική επαφή. Η κοινωνική ανηδονία συναντάται περισσότερο ως έννοια στη μελέτη της σχιζοτυπίας και των διαταραχών του φάσματος της ψύχωσης. Η σχιζοειδής και η σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας συνδέονται με την κοινωνική ανηδονία.
Η κοινωνική ανηδονία περιγράφει τη γνήσια και βαθιά κοινωνική αδιαφορία, όχι απλώς την ντροπαλότητα, την εσωστρέφεια ή το κοινωνικό άγχος. Τα άτομα με υψηλή κοινωνική ανηδονία έχουν σταθερά φτωχότερη λειτουργικότητα, συμπεριλαμβανομένου υψηλότερου κινδύνου για την ανάπτυξη των διαταραχών του φάσματος της ψύχωσης.
Η ανάγκη για δημιουργία στενών, διαρκών και σημαντικών σχέσεων με άλλους ανθρώπους είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Επομένως, η ανθρώπινη συμμετοχή αποτελεί ένα καλό σημείο εκκίνησης για τη μελέτη της προσωπικότητας και των διαπροσωπικών σχέσεων. Η ανάγκη του ανήκειν συνδέεται με χαμηλά επίπεδα κοινωνικής ανηδονίας. Τα άτομα με υψηλή κοινωνική ανηδονία δεν ενδιαφέρονται για την κοινωνική επαφή,
Η κοινωνική ανηδονία σε πολύ υψηλό βαθμό συνδέεται με το φάσμα της ψύχωσης και κυρίως με τα σχιζότυπα χαρακτηριστικά που φέρει το άτομο. Τα άτομα με σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας και γενικότερα τα άτομα με σχιζοτυπία εμφανίζουν περίεργες πεποιθήσεις και ασυνήθιστες αντιληπτικές εμπειρίες, αλλά και ένα επίπεδο συναίσθημα, εξαθλίωση της γνώσης και μειωμένο ενδιαφέρον για τον κόσμο. Στο τελευταίο χαρακτηριστικό περιλαμβάνεται η κοινωνική ανηδονία, η οποία δεν αφορά την απόλαυση μοναχικών δραστηριοτήτων, ούτε την εσωστρέφεια ή την περιστασιακή προτίμηση του ατόμου να μένει μόνο του στο πλαίσιο υγιών κοινωνικών συμφερόντων. Ο όρος κοινωνική ανηδονία περιγράφει την έντονη αδιαφορία για την κοινωνική επαφή, την κοινωνική απόσυρση και τη μειωμένη ευχαρίστηση κατά τη διάρκεια κοινωνικών καταστάσεων.
Η κοινωνική ανηδονία αποτελεί ένα κεντρικό χαρακτηριστικό της σχιζοτυπίας και μπορεί να επιδεινώσει την κλινική πορεία των σχιζότυπων εμποδίζοντάς τους να λάβουν τα προστατευτικά οφέλη της κοινωνικής επαφής. Η κοινωνική ανηδονία δεν είναι η μόνη μορφή ελλείμματος σε κοινωνικό επίπεδο που χαρακτηρίζει τη σχιζοτυπία και την ψύχωση. Το κοινωνικό άγχος αναφέρεται συχνά σε σχιζότυπους και σχετίζεται με ύποπτες πεποιθήσεις και παρανοϊκές αυταπάτες. Παρά το γεγονός ότι η κοινωνική ανηδονία και το κοινωνικό άγχος οδηγούν σε μειωμένη κοινωνική λειτουργικότητα, φαίνεται ότι προκύπτουν από διαφορετικά μονοπάτια. Η κοινωνική ανηδονία στην κατάθλιψη εμφανίζεται μόνο κατά την οξεία φάση του επεισοδίου, ενώ στη σχιζοτυπία είναι πιο χαρακτηριστική και διαρκής κατάσταση.
Οι κοινωνικά αγχωμένοι άνθρωποι έχουν μια έμφυτη ανάγκη να ανήκουν, αλλά η πεποίθηση που φέρουν ότι οι άλλοι άνθρωποι είναι απειλητικοί και επικριτικοί ανατρέπει τη φυσική έκφραση αυτής της ανάγκης. Τα κοινωνικά αγχωμένα άτομα έχουν στενούς φίλους, στενές σχέσεις και ουσιαστικές αλληλεπιδράσεις με άλλους. Το άτομο δηλαδή με κοινωνικό άγχος επιθυμεί την αλληλεπίδραση, αλλά λόγω άγχους τη φοβάται και εν τέλει την αποφεύγει. Τα άτομα με υψηλή κοινωνική ανηδονία δεν έχουν μια εσωτερική δύναμη που τους ωθεί προς στενή επαφή με άλλους ανθρώπους. Τα άτομα με υψηλά επίπεδα κοινωνικής ανηδονίας εμφανίζουν μια γνήσια κοινωνική αδιαφορία για την καθημερινή τους ζωή.
- Πηγή: Silvia, P.J., & Kwapil, T.R. (2011). Aberrant asociality: How individual differences in social anhedonia illuminate the need to belong. Journal of Personality, 79, 1315-1332.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Posted by Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc
