Πρωτομαγιά στο Παρίσι: ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, συγκλονίστηκε από αποκαλύψεις εβδομάδες νωρίτερα ότι οι δαπάνες για συμβούλους είχαν υπερδιπλασιαστεί κατά την πρώτη του θητεία—τουλάχιστον 40 καθήκοντα ανατέθηκαν στην McKinsey, η οποία δεν είχε καταβάλει φόρο εταιρειών στη Γαλλία για δεκαετία, ολοκληρώθηκε μια έρευνα της Γερουσίας (Paola Breizh, CC-BY-2.0)
-
- NADJA SALSON
«Είναι φυσιολογικό μια διοίκηση όπως το Υπουργείο Υγείας μας να μην είναι σε θέση να εκπληρώσει μια σειρά από καθήκοντα που θα έπρεπε να εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της;» Αυτή η ερώτηση τέθηκε από έναν Γάλλο γερουσιαστή κατά τη διάρκεια των ακροάσεων σχετικά με τον ρόλο της εταιρείας συμβούλων McKinsey στην εκστρατεία εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού και ολοκληρώνει μια έρευνα από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνδικάτων Δημοσίων Υπηρεσιών για την αύξηση της μεταφοράς λειτουργιών από το κράτος στον ιδιωτικό τομέα.
Μια έκθεση από την (EPSU) και τις θυγατρικές της, που εκπονήθηκε με το Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς, εξετάζει την κλίμακα και τον αντίκτυπο της ιδιωτικοποίησης σε όλες τις μορφές της—συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, εξωτερική ανάθεση, παροχή συμβουλών—στις κρατικές διοικήσεις δώδεκα ευρωπαϊκών χωρών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υπογραμμίζει, για πρώτη φορά, την ευρωπαϊκή διάσταση του αυξανόμενου ρόλου των εταιρειών συμβούλων, οι οποίες έχουν αποκτήσει ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή στη δημόσια διοίκηση.
Η EPSU ερευνά την εμπορευματοποίηση δημόσιων υπηρεσιών —όπως οι υπηρεσίες υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών, η τοπική και περιφερειακή διοίκηση και τα κέντρα κράτησης μεταναστών— εδώ και πολύ καιρό. Αυτό μείωσε την απασχόληση και τους μισθούς, ενώ αποδυνάμωσε την παρουσία των συνδικάτων και τον κοινωνικό διάλογο, και τελικά τις υπηρεσίες προς τους πολίτες που χρηματοδοτούνται από τους φόρους τους. Στρεβλώνει το δημόσιο συμφέρον υπέρ της εταιρικής απληστίας και οι πιο χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι και οι πιο ευάλωτοι πολίτες υφίστανται τις συνέπειες.
Οι κρατικές διοικήσεις έχουν αναθέσει εδώ και καιρό «βοηθητικές» λειτουργίες, όπως η καθαριότητα, η υποδοχή και η ασφάλεια, σε εταιρείες που προσφέρουν χαμηλούς μισθούς. Αλλά στρέφονται όλο και περισσότερο σε δαπανηρούς συμβούλους για την εκτέλεση των βασικών καθηκόντων του κράτους, συμπεριλαμβανομένης της σύνταξης δημόσιων πολιτικών και νομοθετικών πρωτοβουλιών, δημοσίων συμβάσεων και σχεδίων αναδιάρθρωσης του δημόσιου τομέα… με τον τελευταίο να προτείνει περικοπές προσωπικού και να δημιουργεί έτσι την ανάγκη για περισσότερους συμβούλους.
Η χρήση εταιρειών συμβούλων συχνά περνά απαρατήρητη, διότι θεωρείται ως μεταφορά από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα που δημιουργεί επίσης θέσεις εργασίας. Αυτές οι εταιρείες —Accenture, McKinsey, PwC, EY και Deloitte, για να αναφέρουμε τις πιο γνωστές— προσφέρουν πολύ περισσότερα από συμβουλές και γίνονται «παρακυβερνήσεις», με τις δικές τους πολιτικές ατζέντες, εγείροντας ανησυχίες για τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και το κόστος του δημόσιου τομέα.
Το 2019-20, οι οργανωτικές συμβουλές για τον δημόσιο τομέα αυξήθηκαν στο 14 τοις εκατό του συνολικού κόστους τέτοιων συμβουλών στην Ευρώπη. Τα στοιχεία κυμαίνονται από 31 τοις εκατό στην Ελλάδα, έως 22 τοις εκατό στη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, 17 τοις εκατό στην Ισπανία και 9 τοις εκατό στη Γερμανία και τη Γαλλία.
Αναγκαστική χρήση
Το outsourcing δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαιότητα. Προηγούμενες εκθέσεις της EPSU κατήγγειλαν τη μείωση της απασχόλησης, για παράδειγμα, στις φορολογικές διοικήσεις ή στις επιθεωρήσεις εργασίας. Τα όρια απασχόλησης που επιβλήθηκαν σε πολλά υπουργεία και στις γενικές διευθύνσεις της επιτροπής οδήγησαν στη χρήση εταιρειών εξωτερικής ανάθεσης και συμβούλων, για να κάνουν ό,τι δεν μπορούν πλέον να κάνουν οι δημόσιες αρχές.
Η λιτότητα ήταν ένα ιδανικό έδαφος αναπαραγωγής για αυτήν την ιδιωτικοποίηση, η οποία έχει στερήσει από τον δημόσιο τομέα ζωτικής σημασίας εσωτερικές δεξιότητες και γνώσεις, ειδικά στον τομέα της ψηφιοποίησης. Αυτά τα «κενά» έχουν καλυφθεί από συμβούλους με πολύ υψηλότερο κόστος, οι οποίοι στη συνέχεια εφαρμόζουν τεχνικές «ιδιωτικού τομέα», δημιουργώντας μεγαλύτερη ζήτηση για συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η δαπάνη αυτή δεν αντικατοπτρίζεται στις δαπάνες προσωπικού. Η χρήση συμβούλων είναι επομένως ένας τρόπος παράκαμψης τυχόν δυνητικών κανόνων σχετικά με την κατάψυξη ή την κοπή προσωπικού.
Η «κουλτούρα παροχής συμβουλών» συμβάλλει επίσης στο φαινόμενο του προσωπικού να εγκαταλείπει τον δημόσιο τομέα για τον ιδιωτικό τομέα — μόνο για να επιστρέψει ως ιδιώτες σύμβουλοι. Συχνά θεωρείται ότι αυτοί οι σύμβουλοι φέρνουν τεχνογνωσία, αλλά αυτό που συμβαίνει είναι ότι αφαιρούν την τεχνογνωσία από τον δημόσιο τομέα και, παραδόξως, αυξάνουν τη γραφειοκρατία.
Δημόσιο μέλλον
Το τελευταίο μέρος της τελευταίας έκθεσης της EPSU, που βασίζεται σε συνεντεύξεις με θυγατρικές, δείχνει ότι η εσωτερική αποκατάσταση των υπηρεσιών δεν είναι φαντασία αλλά μέρος της απάντησης στην ανάκτηση του ελέγχου των δημοσίων διοικήσεων. Μέσω ισχυρής συνδικαλιστικής κινητοποίησης και ομάδων που υπερασπίζονται τις δημόσιες υπηρεσίες και τη διαφάνεια των θεσμών, είναι δυνατή η ανάκτηση των δημόσιων υπηρεσιών, όπως με τις υπηρεσίες καθαριότητας στην Ολλανδία και τις στατιστικές υπηρεσίες στη Σουηδία. Αυτό πρέπει να είναι προτεραιότητα για ολόκληρο το συνδικαλιστικό κίνημα.
Είναι επίσης σημαντικό να αγωνιστούμε για περισσότερες δημόσιες επενδύσεις για την ενίσχυση της ικανότητας των κρατών να καταπολεμούν τη φοροαποφυγή από μεγάλες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των συμβούλων (με περισσότερους φορολογικούς επιθεωρητές) και τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των εργαζομένων (με περισσότερους επιθεωρητές εργασίας) – καθώς και για τη βελτίωση υπηρεσίες προς τους πολίτες.
Τέλος, η χρήση συμβούλων θα πρέπει να είναι περιορισμένη—κάποιοι θα έλεγαν απαγορευμένη. Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια, Emily O’Reilly, κατηγόρησε το επενδυτικό ταμείο BlackRock ότι συνέταξε μια έκθεση για την τραπεζική εποπτεία για την Επιτροπή με πολύ χαμηλό κόστος – πιθανώς, για να επηρεάσει την πολιτική απόφαση του ευρωπαϊκού στελέχους που επηρεάζει περισσότερους από 500 εκατομμύρια ανθρώπους. Τέτοια παραδείγματα δείχνουν ότι αυτές οι εταιρείες συμβούλων δεν ενεργούν προς το δημόσιο συμφέρον αλλά προς το δικό τους.
Στην Αυστρία, η ομοσπονδιακή διοίκηση αποφάσισε να κάνει λιγότερο χρήση συμβούλων, καθώς μια μεγάλης κλίμακας μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα από εταιρείες συμβούλων έχει φέρει τον κλάδο σε δυσφήμηση. Στη Γαλλία, μετά το σκάνδαλο της φοροδιαφυγής McKinsey, γίνεται λόγος για μείωση της παρουσίας τους και για μη αυτόματη χρήση τους.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο δημόσιος τομέας, όταν διαθέτει κατάλληλους πόρους και ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της μεταβαλλόμενης κοινωνίας μας, είναι σε θέση να παρέχει αποτελεσματικές, ποιοτικές υπηρεσίες, δημοκρατικά ελεγχόμενες από τους εκλεγμένους εκπροσώπους μας και υπόλογο στα ελεγκτικά δικαστήρια και τους δημοσιογράφους. Οι δημόσιες υπηρεσίες μπορούν να προωθήσουν τις γνήσιες συλλογικές διαπραγματεύσεις με τα συνδικάτα και να θέτουν τους ανθρώπους –όχι τα κέρδη– και τα συμφέροντα των πολιτών σε προτεραιότητα. Αυτό είναι το δημόσιο μέλλον που πρέπει να οικοδομήσουν τα συνδικάτα.
Δεν επιτρέπεται στους συμβούλους του ιδιωτικού τομέα να αναλαμβάνουν τον δημόσιο τομέα. Αυτό ισοδυναμεί με παράδοση των κλειδιών των κρατικών διοικήσεων σε ιδιωτικές εταιρείες συμβούλων. Έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη των πολιτών στην ακεραιότητα των δημόσιων διοικήσεων όταν λαμβάνουν αποφάσεις προς το δημόσιο συμφέρον, ειδικά επειδή οι συμβούλοι εξυπηρετούν πολλούς πλοιάρχους έναντι αμοιβής.
Οι δημόσιες αρχές πρέπει να εγκαταλείψουν αυτές τις πρακτικές – διαφορετικά μπορεί να χρηματοδοτούν τη δική τους καταστροφή.
______________
*Η Nadja Salson είναι υπάλληλος πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνδικάτων Δημοσίων Υπηρεσιών.
Πηγή: socialeurope.eu
