3. [Αδολεσχίας] Φλυαρία – Φλύαρος
Φλυαρία είναι –λέω– η πολύλογη ομιλία·
μ’ αστόχαστη – ανόητη· τη λεν κι αδολεσχία[1].
Μπορεί να κάτσει ο φλύαρος στο πλάι ενός αγνώστου,
και να του λέει τα σπιτικά –λες κι είναι ο άνθρωπός του–,
και πρώτα τη γυναίκα του σ’ αυτόν εγκωμιάζει,
μετά του λέει τα όνειρα που βλέπει, όταν βραδιάζει.
Μετά του λέει για φαγητά που έχει αυτός στα δείπνα,
ένα προς ένα εκθέτοντας, τι τρώει αυτός τη νύχτα.
Κι όσο η κουβέντα προχωρά, του λέει για τους συγχρόνους
πως είναι πονηρότεροι, απ’ τους παλιούς ανθρώπους·
ότι πουλιούνται πάμφθηνα στην αγορά τα στάρια,
κι ότι ο τόπος γέμισε από ξένων ποδάρια,
πως είναι καλοτάξιδη η θάλασσα[2] – και ίσια,
μετά από τα Βάκχια – ήτοι τα Διονύσια[3],
και πως αν βρέξει ο θεός, ο κάμπος θα ευτυχήσει,
κι ο αγρότης τον κάθε αγρό θα τον καλλιεργήσει·
πως είν’ αφόρητη η ζωή, πάρα πολύ η ρημάδα,
πώς έστησε ο Δάμιππος[4] την πιο τρανή λαμπάδα[5],
πόσοι είναι οι κίονες εις του Ωδείου[6] το κτίσμα.
Χτες –λέει– έκαν’ εμετό[7], γι’ αυτό ρωτά με πείσμα:
«Τι μέρα είναι σήμερα; Ποιου χρόνου και ποιού μήνα;»
Λέει πως τα μυστήρια, εκεί στην Ελευσίνα,
πάντοτε τα γιορτάζουνε τον μήνα Βοηδρομιώνα[8],
αλλ’ όμως τ’ Απατούρια τον μήνα Πυανοψιώνα[9],
τα Διονύσια στους αγρούς τον μήνα Ποσειδεώνα[10].
Όποιος αυτόν ανέχεται –ναι– θα τον υπομένει·
δεν το κουνά από δίπλα του, ούτε αλλού πηγαίνει.
Όποιος ανθρώπους σαν κι αυτόν γνωρίσει, να τους διώξει,
ή να πάρει τα μάτια του, τρέχοντας να γλυτώσει[11],
εάν δεν θέλει πυρετό, ντράβαλα στο κεφάλι,
γιατί απ’ αυτούς δεν έμαθε κανείς το τι να κάνει,
ούτε πότ’ είναι ο καιρός για σχόλη και αργία,
και πότε χρόνος για δουλειά, για πράξεις κι εργασία.
Απόδοση, μετάφραση, ερμηνεία: ΓΙΩΡΓΗΣ ΕΞΑΡΧΟΣ
[1] «Ὁ Ἀριστοτέλης περὶ τοῦ χαρακτῆρος τούτου λέγει· “ἀδολέσχους λέγομεν τοὺς φιλομύθους καὶ διηγητικοὺς καὶ περὶ τῶν τυχόντων κατατρίβοντας την ἡμέραν” (Ἠθικ Νικ. Γ’ 10,2)· ὁ Θεόφραστος διακρίνει τέσσαρα εἴδη φλυαρίας, τὴν ἀδολεσχίαν, τὴν λαλιάν, τὴν λογοποιΐαν καὶ τὴν κακολογίαν· ὁ ἀδολέσχης ἢ ἀδόλεσχος λέγει ὅ,τι τύχη καὶ ἀσυνάρτητα, ὁ λάλος νομίζει ὅτι εἶναι γνώστης ὅλων καὶ ὁμιλεῖ πολλά, ἀλλὰ μὲ κάποιον συνειρμόν, ὁ λογοποιὸς πλάττει καὶ διαδίδει ψευδεῖς εἰδήσεις καὶ ὁ κακολόγος ἀγαπᾷ νὰ κακολογῇ ὅλους. Ὁ Πλούταρχος εἰς τὸ ἔργον του “περὶ ἀδολεσχίας” ὀνομάζει ἀδολέσχους ὅλους τοὺς φλυάρους.» (Σημ. Εμμ. Δαυΐδ, 1940).
[2] Τον χειμώνα τα θαλασσινά ταξίδια διακόπτονταν, και άρχιζαν πάλι από τα τέλη Φεβρουαρίου.
[3] Οι γιορτές προς τιμή του Διόνυσου ή Βάκχου στην Αθήνα ήταν πολλές, με επισημότερες τα μεγάλα Διονύσια ή Βάκχια (τὰ ἐν ἄστει) τον μήνα Ελαφηρολιώνα (Μάρτη – Απρίλη), τα μικρά Διονύσια (τὰ κατ’ ἀγροὺς) τον μήνα Ποσιδεώνα (Δεκέμβρη – Γενάρη)· μετά τα μεγάλα Διονύσια υπήρχε ναυτική ατέλεια και οι Αθηναίοι έκαναν μεγάλα ταξίδια, από τις αρχές Απρίλη έως τέλη Σεπτέμβρη, δηλ. με σημερινούς όρους ήταν η τουριστική περίοδός τους, που είχε οικονομικές ελαφρύνσεις, όχι επιβα-ρύνσεις, όπως επιβάλλουν οι σημερινοί φωστήρες της πολιτικής.
[4] Αθηναίος, που συμμετείχε στη γιορτή των Ελευσινίων.
[5] «Τὰ Ἐλευσίνια Μυστήρια ἐτελοῦντο πρὸς τιμὴν τῆς Δήμητρος κατὰ τὸν μῆνα Βοηδρομιῶνα (Σεπτ. – Ὀκτωβρ.) καὶ διήρκουν ἐννέα ἡμέρας· κατὰ τὴν πέμπτην ἡμέραν ἄνδρες καὶ γυναῖκες ἤναπτον τὴν νύκτα πρὸ τῶν θυρῶν λαμπάδας εἰς ἀνάμνησιν τῆς Δήμητρος, ἡ ὁποία κατὰ τὴν μυθολογίαν ἤναψε λαμπάδα ἀπὸ τὴν Αἴτναν πρὸς ἀναζήτησιν τῆς θυγατρός της Περσεφόνης ποὺ ἥρπασεν ὁ Πλούτων.» (Σημ. Εμμ. Δαυΐδ, 1940).
[6] Το Ωδείο κτίστηκε στα χρόνια του Περικλή, ως απομίμηση της σκηνής του Ξέρξη, με μυτερή κορυφή στηριγμένη σε πολλές κολώνες, και ο Πλούταρχος το ονόμαζε «πολύεδρον καί πολύστυλον».
[7] Οι αρχαίοι έπαιρναν «εμετικά», για προφύλαξη από τις εποχικές αλ-λαγές, κάτι που ακόμα γίνεται στην ελληνική επαρχία (ἀφαιμάξεις).
[8] Βοηδρομιών, αντιστοιχεί με μέσα Σεπτέμβρη έως μέσα Οκτώβρη.
[9] Απατούρια, γιορτή προς τιμή της Αθηνάς και του Ήφαιστου, κατά τον μήνα Πυανοψιώνα (Οκτ. – Νοεμ.), γιορτή οικογενειακή, με ανταλλαγή επισκέψεων· «διἥρκουν δὲ τρεῖς ἡμέρας ἐκ τῶν ὁποίων ἡ τρίτη ὠνομάζετο κουρεῶτις, διότι κατ’ αὐτὴν οἱ πολῖται ἔκοπτον τὴν κόμην τῶν υἱῶν των, ἐὰν εἰσήρχοντο εἰς τὴν ἐφηβικὴν ἡλικίαν, καὶ ἀφιέρωνον αὐτὴν εἴς τινα θεὸν ἢ ἥρωα.» (Σημ. Εμμ. Δαυΐδ, 1940).
[10] Ποσειδεών, είναι ο μήνας στα μέσα Δεκέμβρη έως τα μέσα Γενάρη.
[11] Στη Σπάρτη έδιωξαν τον Κηφισοφώντα, για τον λόγο ότι ισχυριζόταν ότι μπορεί να μιλάει μια ολόκληρη μέρα για όποιο θέμα τού ζητούσαν.
