O Τόμας Κρόμγουελ, 1ος Κόμης του Έσσεξ (Thomas Cromwell, 1485 – 28 Ιουλίου 1540) ήταν Άγγλος νομομαθής, δικαστικός, δικηγόρος και πολιτικός, που διετέλεσε επικεφαλής υπουργός του βασιλιά Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας (1532-1540). Ο Κρόμγουελ υπήρξε από τους ισχυρότερους υποστηρικτές της αγγλικής Μεταρρύθμισης. Βοήθησε στην ακύρωση του γάμου του βασιλέα με την βασίλισσα Αικατερίνη της Αραγονίας, ώστε ο Ερρίκος Η΄ να παντρευτεί νόμιμα την Άννα Μπολέιν. Ο Ερρίκος απέτυχε να λάβει την έγκριση του Πάπα για την ακύρωση του γάμου το 1534. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε το αίτημα του βασιλέα να είναι υπέρτατη κεφαλή της εκκλησίας, παρέχοντάς του έτσι την εξουσία να ακυρώσει τον γάμο του. Στη συνέχεια ο Κρόμγουελ σχεδίασε ευαγγελική και ρεφορμιστική πορεία για την Εκκλησία της Αγγλίας από τις μοναδικές θέσεις του επίσημου διοικητικού αναπληρωτή (vicegerent) και του γενικού εφημέριου: 658, υποσημείωση 2.
Κατά την διάρκεια της ανόδου του στην εξουσία ο Κρόμγουελ έκανε πολλούς εχθρούς, συμπεριλαμβανομένης της πρώην συμμάχου του Άννας Μπολέυν, καθώς έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πτώση της. Αργότερα εξέπεσε της δύναμής του, μετά τη διευθέτηση του γάμου του βασιλιά με την Γερμανίδα πριγκίπισσα Άννα της Κλέβης. Ο Κρόμγουελ ήλπιζε ότι ο γάμος θα δώσει νέα πνοή στην αγγλική Μεταρρύθμιση, αλλά ο Ερρίκος βρήκε τη νέα νύφη του μη ελκυστική και η υπόθεση υπήρξε καταστροφική για τον Κρόμγουελ, καταλήγοντας σε ακύρωση έξι μήνες αργότερα. Ο Κρόμγουελ, κατόπιν αφαίρεσης των πολιτικών του δικαιωμάτων, εκτελέστηκε για προδοσία και αίρεση στον Πύργο του Λονδίνου, στις 28 Ιουλίου 1540. Ο βασιλέας αργότερα εξέφρασε τη λύπη του για την απώλεια του επικεφαλής υπουργού του.
Μέχρι την δεκαετία του 1950, οι ιστορικοί μείωναν τον ρόλο του Κρόμγουελ, αποκαλώντας τον δογματικό. Ωστόσο ο Geoffrey Elton τον χαρακτήρισε κεντρικό πρόσωπο στην επανάσταση των Τυδόρ στο The Tudor Revolution (1953). Ο Elton περιγράφει τον Κρόμγουελ ως ιδιοφυΐα, που διαχειρίστηκε τη ρήξη με τη Ρώμη και προώθησε νόμους και διοικητικές εντολές, οι οποίες αναδιαμόρφωσαν τη μεταρρυθμιστική Αγγλία. Γράφει επίσης, ότι Κρόμγουελ ήταν υπεύθυνος για τη μετάφραση της βασιλικής εξουσίας σε κοινοβουλευτικούς όρους, δημιουργώντας ισχυρά νέα κυβερνητικά όργανα που ανέλαβαν τη διαχείριση των εκκλησιαστικών γαιών. Επίσης, φέρεται ως υπεύθυνος για την αφαίρεση των μεσαιωνικών χαρακτηριστικών της κεντρικής κυβέρνησης.
Μεταγενέστεροι ιστορικοί συμφώνησαν με τον Elton ως προς τη σημασία του Κρόμγουελ, αν και όχι με τους ισχυρισμούς του για «επανάσταση». Ο Leithead (2004) έγραψε: «Ενάντια σε σημαντική αντιπολίτευση εξασφάλισε την αποδοχή των νέων εξουσιών του βασιλέα, δημιούργησε ενωμένο και εύκολα κυβερνήσιμο βασίλειο και παρείχε στο στέμμα, τουλάχιστον προσωρινά, σημαντικά διαχειριστικά όργανα.
Βιβλιογραφία
- Bernard, G. W. (October 1998). «Elton’s Cromwell». History: the Journal of the Historical Association 83 (272): 587–607. doi:. ISSN 1468-229X. at Wiley Online Library
- Coby, J. Patrick (2009). Thomas Cromwell: Machiavellian Statecraft and the English Reformation. Lanham: Lexington Books. ISBN 0739134035.
- Hutchinson, Robert (2008). Thomas Cromwell: The Rise and Fall of Henry VIII’s Most Notorious Minister. London: Phoenix. ISBN 978-0-7538-2361-3.
- Kenyon, John Philipps (1983). The History Men: The Historical Profession in England Since the Renaissance. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 0297780816.
- Leithead, Howard (Ιανουαρίου 2008) [First Published 2004]. Cromwell, Thomas, Earl of Essex (b. in or before 1485, d. 1540). doi:10.1093/ref:odnb/6769. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2017.
- Logan, F. D. (July 1988). “Thomas Cromwell and the Vicegerency in Spirituals: A Revisitation”. The English Historical Review. Oxford University Press. 103 (408): 658–67. JSTOR 572696
