ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΣ
Γεννήθηκε σαν σημερα. «Ο πρωτόκλητος και πρωτοψάλτης Κάλβος», κατά τον ποιητή μας Εμπειρίκο. «Η του Πινδάρου σύνθρονος ψυχή, ο συνέστιος των Θεών», κατά τον μεγάλο Σικελιανό, ο ανυπέρβλητος υμνωδός του 21. Γεννήθηκε σαν σήμερα, 1η Απριλίου στην Ζάκυνθο από Κερκυραίο πατέρα και Ζακυνθινή μητέρα και πέθανε μάλλον εξόριστος και λησμονημένος στις 3 Νοεμβρίου 1869, στο Λάουθ της Αγγλίας
Ο ποιητής της Δικαιοσύνης και της Αρετής. Της εναρετης τόλμης. Ο επαναστάτης, ηγετικό στέλεχος του κινήματος των Καρμπονάρων της Ιταλίας. Ο συνεργάτης του Καποδίστρια, ο συνεκδότης της Κερκυραϊκής εφημερίδας ΠΑΤΡΙΣ, της πρώτης εφημερίδας που κυκλοφορεί στα Επτάνησα μετά την καθιέρωση της ελευθεροτυπίας, (1848), εφημερίδας που υπερασπίστηκε την Καποδιστριακή πολιτική.
Ο Κάλβος υπήρξε υπερασπιστής της συνέχειας της Ελληνικής γλώσσας και του Ελληνικού πολιτισμού. Επίσης υπερασπίστηκε και την ορθοδοξία με την θαμμένη στην λήθη σημαντικότατη εργασία του «Επίκριση Θεολογική».
Στην Πατρίδα ο Κάλβος συνεργάστηκε με την επίσης μεγάλη μορφή της Εθνικής μας ιστορίας και υπερασπιστή της συνέχειας του Ελληνισμού, Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο.
Ο Καλός ο ασυμβίβαστος επικριτής της ανθρώπινης και εθνικής υποτέλειας. Χαρακτηριστικότατη η Ωδή του, «Ευχαί». Ουσιαστικά η Ωδή αυτή αποτελεί την απάντηση του Κάλβου στο Ελληνικό αίτημα για αποκλειστική προστασία της Ελλάδος από την Βρετανία.
Και τώρα εις προστασίαν μαςτα χέρια σας απλώνετε! τραβήξετέ τα οπίσω· βλέπει ο θεός και αστράπτει διά τους πανούργους.
Καλῄτερα, καλῄτερα διασκορπισμένοι οι Έλληνες να τρέχωσι τον κόσμον, με εξαπλωμένην χείρα ψωμοζητούντες·… Παρά προστάτας να ’χομεν.
Και αν ο θεός και τ’ άρματά μας λείψωσι, καλῄτερα πάλιν να χρεμετίσωσι στον Κυθαιρώνα * Τούρκων άγριαι φοράδες»
Η Συνάντηση Καποδίστρια –Κάλβου στην Ελβετία, και η συνωμοτική επαναστατική τους συνεργασία. Τον Κάλβο τον συστήνει στον Καποδίστρια στην Γενεύη ο Ιακωβάκης Ρίζος Νερουλός με τον οποίο ο Καποδίστριας συνεργάζεται για την συγγραφή μιας ελληνικής ιστορίας με έμφαση στον μεσαιωνικό Ελληνισμό και την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού. Στην πρώτη αυτή συνάντηση αναφέρεται ότι Κάλβος διαβάζει στον Καποδίστρια κάποιες από τις Ωδές του.
Όμως η επικοινωνία η συνωμοτική και επαναστατική συνεργασία των δύο ανδρών αποδεικνύεται με την απόλυτα τεκμηριωμένη και αποκαλυπτική συστατική επιστολή, που «ζήτησε (ο Καρμπονάρος) Κάλβος από τον Ι. Καποδίστρια». Επρόκειτο για συστατική επιστολή για την Ηγεσία του Καρµποναρικού κινήµατος στην Ελβετία, για τον Στρατηγό Frederic Cesar de La Harpe.
Eεπιβάλλεται σε αυτό το σημείο να παρατηρήσουμε ότι τέτοιου επιπέδου συστατικές επιστολές δεν δίνονταν σε ανθρώπους στους οποίους δεν υπάρχει θεμελιωμένη εμπιστοσύνη. Επιβάλλεται να επισημάνουμε ότι η χορήγηση αυτής της επιστολής αποτελεί ένα ύψιστης σημασίας γεγονός για την σχέση Καποδίστρια – Κάλβου και Καποδίστρια – La Harpe, αλλά και ένα εξίσου ύψιστου γεγονότος, σχετικού με την πολιτική ταυτότητα τόσο του Καποδίστρια όσο και του Τσάρου Αλέξανδρου, του οποίου ο Καποδίστριας υπήρξε Υπουργός.
Τον La Harpe έχει συστήσει στον Καποδίστρια ο Τσάρος Αλέξανδρος. Ο La Harpe υπήρξε ο αγαπημένος παιδαγωγός του Τσάρου Αλεξάνδρου. Υπήρξε η μορφή που συνέδεσε τον Τσάρο Αλέξανδρο με τους ριζοσπαστικότερους πολιτικούς κύκλους της Γαλλίας και τον προεδρο των επαναστατημένων ΗΠΑ, Τζέφερσον. Ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε συνδεθεί μαζί του από την εποχή που ανέλαβε να διευθετήσει το Ελβετικό ζήτημα .
Ο Καποδίστριας, µε ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 1824, δίνει την συστατική την επιστολή στον Κάλβο. Είναι προφανές ότι η επιστολή δίνεται στον Κάλβο αφού έχουν δημοσιευτεί οι Ωδές στη Γενεύη και αφού έχει δημοσιευτεί η μετάφρασή τους στο Παρίσι, την οποία προλογίζει ο αφοσιωμένος στον Καποδίστρια Κ. Νικολόπουλος, έκδοση η οποία, κατά τον ∆άλλα, συμβαίνει λίγους µήνες µετά την έκδοση της Γενεύης. Θεωρώ σημαντικό να επισημάνω ότι το εξώφυλλο της Παρισινής έκδοσης κοσμείται με έναν ισοσκελή σταυρό επί αντεστραμμένης ημισελήνου.
Η συστατική επιστολή δίνεται από τον Καποδίστρια παρά το γεγονός ότι τόσο οι δικές του κινήσεις όσο και οι κινήσεις του Α. Κάλβου παρακολουθούνται, και παρά το ότι οι προσπάθειες του Μέτερνιχ να συνδέσει τον Καποδίστρια µε τον Καρµποναρισµό και τα επαναστατικά κινήµατα ήταν πεισµατικές…
Απόσπασμα της Επιστολής.
«Ο κ Κάλβος που γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, σπούδασε στην Ιταλία και ταξίδεψε στην Αγγλία, βρισκόταν στη Γενεύη κατά την άφιξή µου, όπου τον προπέρσινο χειµώνα παρέδωσε τα µαθήµατα Ιταλικής λογοτεχνίας µε τα οποία αυτοί οι κύριοι, και ιδιαίτερα ο κ Sismondi, ήταν πολύ ευχαριστημένοι. Τώρα πηγαίνει στην Λωζάννη µε την ελπίδα να κάνει το ίδιο πράγµα και να κερδίσει τα προς το ζην. Μου ζήτησε µια συστατική επιστολή για Σας, Στρατηγέ µου και δεν µπορώ να του την αρνηθώ. Αρκούμενος ωστόσο σ’ αυτά τα λίγα λόγια ,θεωρώ τον κ Κάλβο έναν νέο άνθρωπο µε πολύ ταλέντο και πολλές γνώσεις και απόλυτα ικανό να τις χρησιµοποιήσει προς όφελός του από τη στιγµή που θα ξέρει να συµπεριφερθεί. Στην ηλικία του αρκεί να το θέλει. Κι ‘εγώ το ελπίζω .»
Όπως τεκμηρίωσε η κ. Α. Γεωργαντά σε άρθρο της στο Βήµα (24/6/2007), ο Ιωάννης Καποδίστριας όχι µόνο συστήνει το Α. Κάλβο στον La Harpe, αλλά φιλοξενεί, στο σπίτι του στη Γενεύη, µυστικές συναντήσεις της Καρµπονάρικης Εταιρίας, «Γαλάτες Αναµορφωτές». Κατά τις πηγές που παρουσιάζει η κ. Γεωργαντά, ο La Harpe υπήρξε ο ηγέτης των Αναμορφωτών. Από την αλληλογραφία La Harpe που είχα την ευκαιρία να ερευνήσω τεκμηριώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο La Harpe υπήρξε ηγετική μορφή του Ευρωπαϊκού Ριζοσπαστικού κινήματος.
Ανδρέας Κάλβος: ο άνθρωπος στον οποίο δεν μπόρεσε να αρνηθεί συστατική επιστολή για την ηγεσία του Ευρωπαϊκού επαναστατικού κινήματος ο Ιωάννης Καποδίστριας.
Ο άνθρωπος που έγινε ευχάριστα δεκτός από την Γαλλική επαναστατική Elite, ο άνθρωπος που γοήτευσε τον Silvio Pellico, την μεγάλη μορφή των Ιταλικών γραμμάτων, της Ιταλικής Ρομαντικής και Επαναστατικής ποίησης, δεν είναι ένας περιπλανώμενος δάσκαλος. Είναι ένας αφοσιωμένος πατριώτης και επαναστάτης ποιητής. Κατά συνέπεια επιβάλλεται μια «δεύτερη» ανάγνωση της συστατικής επιστολής Καποδίστρια για τον Κάλβο.
Ο Μέτερνιχ θεωρούσε τον La Harpe συνεργάτη των Ιταλών Καρμπονάρων, ενώ οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες τον θεωρούσαν αρχηγό των Ελβετών Καρμπονάρων. Σε ένα τέτοιο στέλεχος του Ευρωπαϊκού Επαναστατικού Κινήματος συστήνει ο Ιω. Καποδίστριας τον Κάλβο.
Η συστατική επιστολή δημιουργεί ορισμένα ερωτήματα για τις σχέσεις Καποδίστρια-Κάλβου όσο και για τις σχέσεις των δυο με το ευρωπαϊκό επαναστατικό κίνημα της εποχής.
Η εκκλησία της Αγ. Μαργαρίτας στο Κέντιγκτον, όπου ετάφη ο Κάλβος
Αν ο Κάλβος χρειαζότανε συστατική επιστολή, για τις επιδόσεις του ως δασκάλου της ιταλικής λογοτεχνίας, πηγαίνοντας να εργαστεί από την Γενεύη στην Λωζάννη, μπορούσε να τη ζητήσει από τους κοινωνικά καταξιωμένους μαθητές του, στη Γενεύη, όταν, μάλιστα, αυτοί είναι του επιπέδου και του κύρους ενός Sismondi .
Αν πρόκειται για συστατική επιστολή προς την ηγεσία της Καρμποναρίας, τίθεται το κρίσιμο ερώτημα. Χρειάζεται ο καταδικασμένος και εξορισμένος για συμμετοχή στην Ιταλική Καρμποναρία Κάλβος συστατική επιστολή για απευθυνθεί στα ανώτερα κλιμάκια της Καρμποναρίας; Η καταδίκη του και το επίπεδο των συνεργατών του στην Ιταλία, όπως ο Pellico, πρέπει να αποτελούσαν επαρκείς συστάσεις.
Πώς συμβαίνει ο Καρμπονάρος Κάλβος να χρειάζεται επιστολή από τον Καποδίστρια για να απευθυνθεί στην Καρμπονάρικη ηγεσία;
Γιατί ο Καποδίστριας δεν μπορεί να αρνηθεί στον Κάλβο την συστατική επιστολή; Ασφαλώς δεν θα τον συνιστούσε απλά και μόνο επειδή του το ζήτησε.
Προφανώς η μέσω Καποδίστρια διασύνδεση του Κάλβου με τον La Harpe δεν αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση των βιοποριστικών αναγκών του Κάλβου αλλά σε κάτι πολύ σημαντικότερο.
Το γεγονός ότι ο Κάλβος δεν χρειαζότανε να ζητήσει από τον Καποδίστρια, επαγγελματικής υφής συστατική επιστολή, αποδεικνύεται από την επιστολή που στέλνει ο επίσης καταξιωμένος Ελβετός, συγγραφέας, Carl Victor von Bonstetten παρουσιάζοντας τον Κάλβο στον επίσης Ελβετό ποιητή με την μεγάλη κοινωνική και πολιτική επιρροή Friedrich von Matthison.
Σε αυτή την επιστολή επίσης τονίζεται ότι ο Κάλβος στη Γενεύη «δεν ευρίσκεται εις οικονομικήν στεναχωρίαν».
Εφ’ όσον ο Κάλβος δεν αντιμετωπίζει βιοποριστικό πρόβλημα και αφού αποδεδειγμένα διαθέτει τις επαφές που του επιτρέπουν να δικτυωθεί κοινωνικά στην Λωζάννη η όπου αλλού στην Ελβετία, η μέσω Καποδίστρια διασύνδεσή του με τον La Harpe πρέπει να είχε αποκλειστικά και μόνον πολιτική σημασία και σκόπευση.
Κατά συνέπεια υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να διαβάζεται και να ερμηνεύεται η συστατική επιστολή αλλά και η σχέση Καποδίστρια -Κάλβου -La Harpe.
Το γεγονός ότι στις αρχές του 1825 συναντάμε τον Κάλβο στο Παρίσι, καθιστά βέβαιο ότι δεν έψαχνε δουλειά στη Γενεύη.
Με δεδομένο ότι ο Κάλβος στο Παρίσι, εντάσσεται στους κύκλους των Νικολόπουλου του Babeuf, του Buonarrotti και του εκδότη από τα 1818 της “Revue Encyclopedique”, Julien, μπορούμε με βεβαιότητα να συμπεράνουμε ότι η αναζήτηση εργασίας, από τον Κάλβο, στη Λωζάνη (μέσω Καποδίστρια και La Harpe), αποτελούσαν το παραπλανητικό προπέτασμα καπνού για τις επαφές του Κάλβου στην Ελβετία, τότε μητρόπολη του φιλελληνικού κινήματος, και στην πράξη σηματοδοτούσαν την προετοιμασία της καθόδου του στη Γαλλία και στη συνέχεια στην Ελλάδα. Σε μια Ελλάδα βυθισμένη σε αδελφοκτόνο εμφύλιο και μάλιστα με ένα ταξίδι που έχει πρώτο σταθμό την Ύδρα..
Από τις 8 Μαΐου μέχρι τις 14 Ιουνίου 1826 ο Καποδίστριας και ο Κάλβος συμπίπτουν στο Παρίσι. Ασφαλώς δεν βρίσκονται εκεί για διακοπές. Σε αυτήν την σημαντική «σύμπτωση» θα αναφερθούμε σύντομα.
• (Από τις εργασίες μου. Η ρήξη Ανδρέα Κάλβου – Ούγο Φώσκολο και ο Ιωάννης Καποδίστριας.Ουσιώδη παραλειπόμενα της Επτανησιακής και της Εθνικής μας ιστορίας.
Πάπυροι – τόµος 1, 2012 * Papyri – volume 1, 2012 www.academy.edu.gr 84 /
• 11 Κείμενα για το 21.Διακόσια χρόνια μετά. Η Σχέση Καποδίστρια Καλβου.Εκδόσεις Κασταλία Αθήνα 2022).
