- Του Νίκου Τσούλια
Μέχρι πρόσφατα εκείνοι που κυρίως ασκούσαν κριτική στο εκπαιδευτικό σύστημα σε ό,τι αφορούσε τα προβλήματα ήταν οι εκπρόσωποι των κοινωνικών φορέων με στόχο πάντα την προώθηση των ζητημάτων της δημόσιας εκπαίδευσης. Τώρα η εικόνα φαίνεται να αντιστρέφεται.
Οι πολιτικά αρμόδιοι είναι αυτοί που όχι μόνο δεν ασκούν απλώς μια κριτική, αλλά υιοθετούν μια κατεδαφιστική αντίληψη και πρακτική για το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα (ως να μην έχουν καμιά ευθύνη γι’ αυτή την κακή εξέλιξη, αν όντως είναι τέτοια!) και ανακαλύπτουν ως λύση των σύνθετων προβλημάτων της παιδείας τις ιδιωτικοποιήσεις.
Ερμηνεία γι’ αυτή τη στάση των πολιτικών την έχει δώσει πολύ νωρίτερα ο Μπουρντιέ τονίζοντας πως «η καταστροφολογία αποτελεί δικαιολογία για κάθε είδους συντηρητισμό». Θέτω κάποια ερωτήματα για τους πολιτικούς διαμορφωτές των γενικευμένων ιδιωτικοποιήσεων. Οι ερωτήσεις μου είναι ρητορικές, γιατί αυτοί οι πολιτικοί είναι απλοί μεσολαβητές, δεν λειτουργούν ως αυτόνομα πολιτικά υποκείμενα και ως εκ τούτου οι όποιες απαντήσεις τους δεν έχουν καμιά σημασία.
1) Εάν η κύρια επιλογή στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής είναι οι προτεραιότητες της αγοράς με τις ιδιωτικοποιήσεις, τότε ποιο είναι το νόημα της συγκρότησης της σφαίρας της πολιτικής;
2) Εάν το κράτος αποδομεί την κοινωνική του διάσταση (όψη που διαμόρφωσε με κόπους δεκαετιών – βεβαίως και από τη συντηρητική παράταξη) και τον αναδιανεμητικό του ρόλο, τότε για ποιο λόγο μπορεί να υπάρχει; μόνο για τους θεσμούς της επιβολής και της καταστολής;
3) Όταν ανακαλύπτεται από τους πολιτικούς η λογική της αγοράς ως η λυδία λίθος για την επίλυση των προβλημάτων και επιχειρηματολογούν υπέρ της, μήπως στρέφουν τα πυρά κατά του εαυτού τους χωρίς να το κατανοούν;
4) Όταν μιλάνε για «ανταγωνισμό», την υπέρτατη / «αγία αξία» της αγοράς, τι εννοούν; ποιος, για παράδειγμα, θα λύνει καλύτερα τα αντίστοιχα προβλήματα και προς όφελος των πολιτών; ή ποιος θα παίρνει τα περισσότερα χρήματα από τους εργαζόμενους;
5) Όταν μιλάμε για «ανταγωνισμό» και για κανόνες της ελεύθερης αγοράς, τον υπηρετούν τα διάφορα καρτέλ (πρόσφατα αυτό της ενέργειας) ή μήπως συνασπίζονται για την από κοινού λεηλασία της κοινωνίας;
6) Εάν η παγκοσμιοποίηση είναι το ρεύμα, που κινεί τις βασικές κατευθύνσεις της οικονομίας και της πολιτικής, τότε οι πολιτικοί αυτοί με τι ακριβώς εντρυφούν; Να μας εξηγούν και να μας εξειδικεύουν ή και να μας επιβάλλουν αυτές τις κατευθύνσεις ή να αρθρώνουν το δικό τους αυτόνομο λόγο, που βεβαίως θα λαμβάνει υπόψη του και τις διεθνείς εξελίξεις;
7) Υπάρχει εθνική διάσταση στην άσκηση της πολιτικής; ή μήπως εξαντλείται στα επιφαινόμενα και στα δευτερεύοντα ζητήματα;
8) Επειδή αυτή την περίοδο υποφέρουν οι λέξεις και τα νοήματά τους από τους βερμπαλισμούς και τις μεγαλοστομίες (κάθε αντιδραστική αλλαγή ονομάζεται «μεταρρύθμιση» (sic), μήπως ο δημαγωγικός λόγος έχει αποικιοποιεί οριστικά τη σκέψη τους και επινοείται μια «κατασκευασμένη πραγματικότητα» που δεν έχει καμιά σχέση με τους πολίτες και τη χώρα;
9) Από πού απορρέει ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι καλύτερος από τον δημόσιο; Για παράδειγμα, μπορεί να συγκριθεί η ποιότητα της κρατικής τηλεόρασης με την ιδιωτική; Επιπλέον, τώρα που η ΔΕΗ έγινε ιδιωτική, σε τι ακριβώς βελτιώθηκε;
10) Ό,τι φέρνει η «εποχή» (στην περίπτωση μας, το επιχειρηματικό κεφάλαιο) σημαίνει ότι είναι πρόοδος; Υπήρξε ποτέ γραμμική αντίληψη για την ιστορία; Είναι λουδίτες όσοι μιλούν για δικαιοσύνη, για ισότητα, για δημόσια αγαθά, για κοινωνικές προτεραιότητες και αλληλεγγύη;
Εάν η πολιτική δεν έχει έστω σχετική αυτονομία από τις επιταγές της αγοράς και εγκαταλείπει ακόμα και το βασικό πυρήνα της: της συγκρότησης του κράτους δικαίου και του κράτους πρόνοιας, εάν ο πολιτικός λόγος γίνεται όλο και πιο συμβολικός χωρίς υλικό αντίκρισμα (πρόσφατες αναφορές περί δήθεν… αυξήσεων σε μισθούς), χρειάζεται να αποκατασταθεί ο γλωσσικός κώδικας.
Χρειάζεται η ενίσχυση της κριτικής σκέψης για να αποδομείται ο κίβδηλος πολιτικός λόγος «άμα τη εκφορά του». Χρειάζεται μορφωτικό ρεύμα για να αμφισβητήσει τη φενακισμένη πολιτική και κυρίως για να δημιουργήσει τον καμβά των σύγχρονων αναγκών και των ουσιαστικών επιλογών.
