Ο Φελίξ ντε λα Κρουά ντι Ταμπλ (πλήρες όνομα Jean-Marie-Félix de la Croix du Temple· Λορίς, 18 Ιουλίου 1823 – Χερβούργο, 4 Νοεμβρίου 1890), συνηθέστερα αναφερόμενος -χάριν συντομίας- απλώς ως Φελίξ ντι Ταμπλ, ήταν Γάλλος αξιωματικός του ναυτικού και εφευρέτης, ο οποίος καταγόταν από παλιά Νορμανδική οικογένεια. Κατασκεύασε μερικές από τις πρώτες ιπτάμενες μηχανές ενώ του πιστώνεται η πρώτη επιτυχής πτήση μηχανοκίνητου αεροσκάφους οποιουδήποτε είδους, χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο αεροπλάνο, το 1857. Επίσης, θεωρείται από μερικούς ως ο πρώτος άνθρωπος που πέταξε με το Monoplane του το 1874, 29 χρόνια πριν την πτήση που πραγματοποίησαν οι αδελφοί Ράιτ (1903). Ήταν σύγχρονος του Ζαν-Μαρί Λε Μπρι, ενός ακόμη Γάλλου πρωτοπόρου της αεροπορίας που δραστηριοποιούνταν στην ίδια περιοχή της Γαλλίας
Στρατιωτικός βίος
Ο Φελίξ ντυ Ταμπλ εισήλθε στη Γαλλική Ναυτική Ακαδημία (École Navale) το 1838. Συμμετείχε στις περισσότερες συγκρούσεις κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας, και ειδικότερα στον Κριμαϊκό Πόλεμο, τη γαλλική εισβολή στην Ιταλία κατά της Αυστρίας, και τη γαλλική εισβολή στο Μεξικό.
Σε ηλικία 41 ετών, επέστρεψε στη Γαλλία, έγινε πλοίαρχος (Capitaine de Frégate), και εισήλθε στη Στρατιά του Λίγηρα (Armée de la Loire). Όντας επαναστάτης υπό τον Κόμη ντε Σαμπόρ, και νομιμόφρων (υπέρμετρα φιλοβασιλικός), αναγκάστηκε να αποχωρήσει από το ναυτικό το 1876.
Ιπτάμενη μηχανή
Ο Φελίξ ντυ Ταμπλ πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχημένη πτήση ενός μηχανοκίνητου αεροσκάφους οποιουδήποτε είδους, ενός μοντέλου αεροσκάφους που κατάφερε να απογειωθεί με τη δική του ισχύ, το 1857. Ωστόσο, υπάρχουν αντικρουόμενοι ισχυρισμοί για την πρώτη «υποβοηθούμενη» πτήση, με τα πειράματα του Τζον Στρινγκφέλοου το 1848.
Ο Φελίξ ντυ Ταμπλ κατοχύρωσε τα σχέδια για την ιπτάμενη μηχανή του το 1857, στα οποία περιλαμβανόταν ανασυρόμενο σύστημα προσγείωσης, έλικας, κινητήρας ισχύος 6 αλόγων, και διεδρικός σχεδιασμός πτερύγων, με τίτλο « Locomotion aérienne par imitation du vol des oiseaux » («Εναέρια μετακίνηση μέσω της απομίμησης του πετάγματος των πτηνών»). Κατασκεύασε αρκετά μεγάλα μοντέλα μαζί με τον αδελφό του Λουί. Ένα από αυτά, με βάρος 700 γραμμαρίων, είχε τη δυνατότητα να πετάξει, χρησιμοποιώντας αρχικά ωρολογιακό μηχανισμό ως κινητήρα, και έπειτα μία μικρή ατμομηχανή. Τα δύο αδέλφια κατάφεραν να κατασκευάσουν μοντέλα που πετούσαν με τη δική τους ισχύ σε μικρή απόσταση και προσγειωνόταν με ασφάλεια.
Καθώς προσπάθησαν να κατασκευάσουν μία μηχανή με τη δυνατότητα μεταφοράς ενός ανθρώπου, συνειδητοποίησαν ότι οι ατμομηχανές δεν είχαν την απαραίτητη ισχύ και ήταν πολύ βαριές. Το 1867 σχεδίασαν έναν πρωτότυπο κινητήρα «θερμού αέρα», ο οποίος δεν αποδείχθηκε ικανοποιητικός. Επίσης, πειραματίστηκαν με τα νέα μοντέλα κινητήρων εσωτερικής καύσης που αναπτύχθηκαν από τον Ετιέν Λενουάρ, αλλά ούτε αυτοί δεν είχαν την απαραίτητη ισχύ.
Ο Ντι Ταμπλ συνέχισε την έρευνά του και τελικά κατάφερε να δημιουργήσει μια πολύ συμπαγή ατμομηχανή κυκλοφορίας υψηλής ταχύτητας, για την οποία υπέβαλε αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις 28 Απριλίου 1876. Ο κινητήρας χρησιμοποίησε πολύ μικρούς σωλήνες τοποθετημένους έτσι «ώστε να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή επιφάνεια επαφής με τον λιγότερο δυνατό όγκο.»
- «Όταν ξεκίνησε να πειραματίζεται σε μεγάλη κλίμακα, με τη βοήθεια του αδελφού του Μ. Λουί ντυ Ταμπλ, κατέστη εμφανής η ανεπάρκεια όλων των κινητήρων που είχαν κατασκευαστεί μέχρι τότε. Πρώτα προσπάθησαν με τη χρήση ατμού σε πολύ υψηλές πιέσεις, έπειτα με έναν κινητήρα θερμού αέρα, και τελικά κατασκεύασαν και κατοχύρωσαν με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, το 1876 έναν πολύ ελαφρύ ατμολέβητα που ζύγιζε από 39 έως 44 λίβρες. Είχε πολλές πολύ λεπτές σωληνώσεις διαμέτρου λιγότερης του 1/8 της ίντσας, μέσω των οποίων το νερό κυκλοφόρησε πολύ γρήγορα και εμφανιζόταν ως ατμός.» Οκτάβ Σανούτ, Aeroplanes : Part III, Αύγουστος 1892
Το “Monoplane”
Το 1874, τα δύο αδέλφια κατασκεύασαν το Monoplane, ένα μεγάλο αεροπλάνο από αλουμίνιο στη Βρέστη της Γαλλίας, με άνοιγμα πτερύγων 13 μέτρων και βάρος μόνο 80 κιλά (χωρίς τον κυβερνήτη). Πραγματοποιήθηκαν αρκετές δοκιμές, και έγινε γενικά αποδεκτό πως κατάφερε να απογειωθεί με τη δική του ισχύ, μετά από άλμα σε ράμπα σκι. Αιωρήθηκε για μικρή περίοδο και επέστρεψε στο έδαφος με ασφάλεια, όντας πιθανόν η πρώτη επιτυχής μηχανοκίνητη πτήση στην ιστορία, αναλόγως με τον ορισμό που δίνει ο καθένας — μιας και η πτήση ήταν χρονικά σύντομη και σε μικρή απόσταση.
Το αεροπλάνο εκτέθηκε στη Διεθνή Έκθεση του 1878 (Exposition Universelle) του Παρισιού.
Ατμομηχανή υψηλής κυκλοφορίας
Ο κινητήρας του αεροπλάνου ήταν ένας πολύ συμπαγής, υψηλής ταχύτητας ατμολέβητας, ο λέβητας Du Temple, για τον οποίο ο Φελίξ ντυ Ταμπλ υπέβαλε αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις 28 Απριλίου 1876. Ο κινητήρας είχε πολύ μικρούς σωλήνες τοποθετημένους μαζί «ώστε να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή επιφάνεια επαφής με τον λιγότερο δυνατό όγκο.»
Η αρχική ατμομηχανή που είχε αναπτυχθεί από τον Φελίξ ντυ Ταμπλ διατέθηκε εμπορικά από εταιρεία που ίδρυσε ο ίδιος στο Σερμπούρ, την εταιρεία «Générateur Du Temple S.A.», και είχε σημαντική επιτυχία. Το μοντέλο υιοθετήθηκε από το Γαλλικό Ναυτικό για την προώθηση των πρώτων γαλλικών τορπιλοβόλων:
- «Οι αξιωματικοί και οι μηχανικοί έχουν πλέον διατυπώσει τη γνώμη τους σχετικά με τον ατμομηχανή του Ντυ Ταμπλ. Όλοι διακηρύσσουν την υπεροχή των χαρακτηριστικών της… οι παραγγελίες έρχονται σωρηδόν από τα εμπορικά μας λιμάνια και από τη γαλλική κυβέρνηση.” Revue Maritime 1888 (L’opinion est faite aujourd’hui sur la chaudière Du Temple parmi les officiers et les ingénieurs. Tout le monde proclame ses qualités supérieures… les commandes affluent de nos ports de commerce et de la part du gouvernement français.).
Βιομηχανικό κληροδότημα
Μετά τον θάνατο του Ντυ Ταμπλ το 1890, οι απόγονοι του ανέλαβαν τη διοίκηση της εταιρείας. Η « Générateur Du Temple S.A. », απέκτησε την εταιρεία Lesénéchal το 1905, και μέχρι το 1918 είχε αρκετές χιλιάδες εργαζομένους όταν απορροφήθηκε από την εταιρεία ναυπηγικής Société Normande de Construction Navale.
Από το 1871 μέχρι το 1876 ο Ντυ Ταμπλ ήταν αντιπρόσωπος του Ιλ-ε-Βιλαίν (Ille-et-Vilaine) της Βρετάνης στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Υπήρξε ένθερμος βασιλόφρων και πιστός καθολικός και ανήκε στην κοινοβουλευτική ομάδα των Νομιμοφρόνων.
Ρητό
Γενικά, τα πτηνά, ειδικά τα μεγαλύτερα, απογειώνονται και πετούν μόνο εξαιτίας μίας αποκτηθείσας ταχύτητας: η ταχύτητα που είναι απαραίτητη για την απογείωση επιτυγχάνεται είτε με το τρέξιμο στο έδαφος ή στο νερό ή με το άλμα από υψηλά σημεία. Μόλις φτάσουν σε ένα συγκεκριμένο ύψος που τους επιτρέπει να πετάξουν οριζοντίως και να προχωρήσουν μόνο με το φτερούγισμα των φτερών, αποκτούν ταχύτητα, απλώνουν τα φτερά και την ουρά τους έτσι ώστε να σχηματίζεται όσο το δυνατόν πιο επίπεδη επιφάνεια και έτσι κινούνται προς τα εμπρός χωρίς ορατή κίνηση των πτερυγίων και χωρίς σημαντική πτώση
— Φελίξ ντυ Ταμπλ,
