Το μνημείο της Ροτόντα, ο ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου, έχει μια βαθιά και πολύ πλούσια ιστορία. Πρόκειται για ένα από τα μακραίωνα μνημεία της Θεσσαλονίκης που φέρει επάνω του σημεία του ρωμαϊκού, του χριστιανικού και του μουσουλμανικού στοιχείου. Η λατρευτική χρήση του στην διάρκεια των αιώνων, από την εθνική, την χριστιανική και την οθωμανική θρησκεία, το κράτησε ζωντανό. Οι επεμβάσεις που γινόταν κάθε φορά είχαν σχέσημε την ιστορία. Η διάνοιξη του κτιρίου ώστε να δημιουργηθεί χώρος για το ιερό και η κατάργηση της πύλης που χρησιμοποιούνταν από την εθνική θρησκεία, η λειτουργία του ως μητροπολιτικός ναός της Θεσσαλονίκης μέχρι το 1520 και ακολούθως μετά το 1590 η μετατροπή του σε τζαμί, που έφερε νέες αλλαγές εντός και εκτός με την δημιουργία μιναρέ, είναι τα απτά τεκμήρια της ιστορίας. Πρόκειται για ένα ζωντανό μνημείο που περιγράφει ζωντανά όσα τα βιβλία της ιστορίας περιγράφουν με λέξεις.
Ο ναός, και ο άδειος γεμάτος αντηχήσεις χώρος του, είναι πλούσιος σε περιγραφές της τέχνης. Ο ναός γίνεται χριστιανικός στα τέλη του 4ου αιώνα επί Θεοδοσίου, ενώ τα ψηφιδωτά χτίζονται στις αρχές του 5ου αιώνα. Στο τρίτο διάζωμα του θόλου εικονίζονται μάρτυρες της εποχής του Διοκλητιανού δεόμενοι, με επιγραφές με το όνομά τους και την ιδιότητά τους – άμεσες πηγές της ιστορίας που δεν σηκώνουν παραχάραξη. Οι μάρτυρες εικονίζονται εμπρός από διώροφα πολυτελή οικοδομήματα που συμβολίζουν την Άνω Ιερουσαλήμ και ανάμεσά τους υπάρχουν παγώνια, που συμβολίζουν την αθανασία. Οι συμβολισμοί και η αγιογράφηση αυτή περιγράφουν μια πρώτη απόδοση της «Δευτέρας Παρουσίας» σε πρώιμη εικονογραφική περίοδο. Στο κέντρο εικονίζεται μέσα σε «Δόξα» ο Χριστός. Οι μορφές θυμίζουν την ελληνιστική τέχνη και οι μελέτες έχουν συνδέσει αυτά τα ψηφιδωτά με εκείνα της Ραβένας.
Στα χρόνια αμέσως μετά την εικονομαχία, οι ναοί αρχίζουν να αποκτούν συγκεκριμένο εικονογραφικό πρόγραμμα με θεολογία και συμβολισμό. Το μνημείο όμως αυτό στην ανατολική του αψίδα, στην κόγχη του ιερού, έχει την «Ανάληψη», στην θέση όπου τοποθετείται η Πλατυτέρα. Στην εικονογράφηση της ανάληψης παρουσιάζεται και ο Απόστολος Παύλος, που δεν ήταν με φυσική παρουσία παρών στην Ανάληψη αλλά με την χρήση της βυζαντινής ζωγραφικής τοποθετείται εκεί. Η Θεσσαλονίκη άλλωστε είναι αποστολική εκκλησία, ιδρυμένη από τον Απόστολο Παύλο. Δίπλα στον Απόστολο Παύλο εικονίζεται ο Απόστολος Ανδρέας. Στο κέντρο βρίσκεται η Παναγία δεόμενη, και δεξιά και αριστερά της, χοροί των αποστόλων σε ομάδες των έξι.
Το μνημείο άντεξε στους αιώνες, σε μια πολύ σεισμογενή περιοχή, φτιαγμένο με μεγάλη μαεστρία, με πλίνθους και πέτρες και τεράστια παράθυρα που εκτονώνουν την πίεση και τις αλλαγές του εδάφους. Σήμερα δεσπόζει στην άνοδο της οδού Δημητρίου Γούναρη, και μια φορά τον μήνα τελείται εκεί η Θεία Λειτουργία όπως και στην εορτή του Αγίου Γεωργίου.
Το τελευταίο διάστημα το μνημείο δείχνει να βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση. Η γρήγορη περιδιάβαση της ιστορίας, το δέος των όγκων, της ηχητικής και της τέχνης που άντεξαν τόσους αιώνες σκιάζονται από αράχνες που ξεχωρίζουν στα παράθυρα, και υγρασία και ζωντανά φυτά που έχουν φυτρώσει στην σκεπή του ναού. Η αρχαιολογική υπηρεσία δηλώνει πως δεν έχει πόρους για να προστατεύσει το μνημείο.
Είναι φυσικό να νιώθει κανείς ανησυχία όταν βλέπει παραμέληση σε ένα μνημείο. Η πιθανή απώλεια ή η μη αναστρέψιμη υποβάθμιση των ιστορικών και πολιτιστικών θησαυρών μπορεί να είναι οδυνηρή. Η υποβάθμισή τους μοιάζει με απώλεια συλλογικής μνήμης και ταυτότητας και αυτό είναι θλιβερό. Ακολούθως, η απογοήτευση μπορεί να εγείρει ερωτήματα σχετικά με τις προτεραιότητες που τίθενται στην πολιτιστική κληρονομιά και την ευθύνη των αρμοδίων αρχών να διασφαλίσουν την προστασία τους. Ένα αίσθημα αδικίας ή ασέβειας που γεννάται ενδόμυχα μπορεί να γίνει υγιές κίνητρο για δράση.
Η διατήρηση των μνημείων είναι μια συνεχής προσπάθεια που απαιτεί μακροπρόθεσμη δέσμευση και ενεργό συμμετοχή από άτομα, κοινότητες και ιδρύματα. Εκπληρώνοντας τα καθήκοντά μας και εργαζόμενοι συλλογικά για τη διατήρησή τους, μπορούμε να διαφυλάξουμε αυτούς τους πολιτιστικούς θησαυρούς για τους εκτιμήσουν οι μελλοντικές γενιές. Από την επίσκεψη ανά τακτά χρονικά διαστήματα, την αναφορά σε αυτά και την έκδηλη αγάπη για το πολιτιστικό και ιστορικό τους φορτίο, μέχρι την αναζήτηση πολιτικών που προασπίζονται την διατήρησή τους, έχουμε πολλούς τρόπους να γίνουμε εφευρετικοί για να τα διατηρήσουμε. Έχουμε ευθύνη για τις πρασινάδες που φύτρωσαν στην στέγη της Ροτόντα, σαν να είναι το δικό μας σπίτι και πρέπει να κάνουμε κάτι γι΄ αυτό.
Πηγή: www.pemptousia.gr
