Η Τουρκία δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένα καθεστώς «Μετριοπαθούς Απολυταρχίας», αλλιώς «Δεσποτισμού» (όπως αναφέρεται στην «Επετηρίδα του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Ασφάλειας της ΕΕ (ΙΑΕΕ) (Year Book of European Security -2023). Η αξιολόγηση του τουρκικού καθεστώτος γίνεται επί τη βάσει κριτηρίων, στο πλαίσιο του λεγόμενου δείκτη μετασχηματισμού των κρατών. Σύμφωνα με τον δείκτη μετασχηματισμού, η Τουρκία βρίσκεται στην προτελευταία κατηγορία δημοκρατικότητας (Μέτρια ή Μετριοπαθής Απολυταρχία).
Κατηγορίες και δείκτης δημοκρατικότητας
Οι κατηγορίες δημοκρατικότητας έχουν ως εξής:
- Δημοκρατία σε εδραίωση
- Ελλειμματική ή προβληματική δημοκρατία
- Εξαιρετικά ελλειμματική ή προβληματική δημοκρατία
- Μέτρια ή Μετριοπαθής απολυταρχία
- Σκληροπυρηνική απολυταρχία
Τα κύρια κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για τον δείκτη δημοκρατικότητας είναι: 1. Πολιτειακό σύστημα. 2. Πολιτική συμμετοχή. 3. Κανόνες δικαίου. 4. Σταθεροποίηση δημοκρατικών θεσμών. 5. Πολιτική και κοινωνική ένταξη. Η Τουρκία, με μέγιστη βαθμολογία το 10, παίρνει 4.8. Δηλαδή μένει ανεξεταστέα.
Η διολίσθηση
Στην Επετηρίδα της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας της ΕΕ προστίθενται τα εξής:
- Η δημοκρατία στην Τουρκία διολισθαίνει.
- Η ενταξιακή διαδικασία έχει διακοπεί ουσιαστικά από το 2018. Παρόλ’ αυτά ο τουρκικός λαός εξακολουθεί να ευνοεί τις στενότερες σχέσεις με την ΕΕ και την ενταξιακή πορεία της χώρας, παρά το υφιστάμενο αδιέξοδο.
- Η στάση της Άγκυρας στην κρίση της Ουκρανίας αποδυναμώνει τις κυρώσεις που επιβάλλει η ΕΕ στη Ρωσία, αλλά ο διαμεσολαβητικός της ρόλος στην κρίση με τη Ρωσία εγκρίνεται από το 43%των Ευρωπαίων. Επί τούτου, θα πρέπει να επισημανθεί ότι, αυτόν τον ρόλο, όπως πολλάκις είχαμε αναφέρει από αυτές τις στήλες, θα ήταν δυνατό να τον είχε διαδραματίσει η κυπριακή Κυβέρνηση, λόγω των καλών σχέσεων, που διέθετε με τη Μόσχα, ειδικώς όταν στην Προεδρία τής ΕΕ βρισκόταν η Γαλλία.
- Η ευθυγράμμιση της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας με τα ευρωπαϊκά και δυτικά επίπεδα είναι της τάξης του 7%. Συμβαίνει, δε, αυτό, όπως τονίζεται στην έκθεση, λόγω της πολεμικής στάσης της χώρας στη Συρία και στο Ιράκ. Δηλαδή εμφανίζεται η Τουρκία ως πρωταθλήτρια στις εισβολές.
Κουβέντα… για την Κύπρο
Σημαντικό είναι ότι, από τη μελέτη αυτή, καμιά αναφορά δεν γίνεται στην τουρκική απειλή σε βάρος της Κύπρου και στην κατοχή ως ζητήματος συναφούς με την ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική, που αφορά γενικά στην ΕΕ και ειδικότερα στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Το γεγονός αυτό οφείλεται προφανώς στην αδυναμία άσκησης επαρκούς στρατιωτικής διπλωματίας, μια ευθύνη που βαραίνει και το Υπουργείο Άμυνας, αλλά και το Εξωτερικών. Διότι τα ζητήματα αυτά θα έπρεπε να παρακολουθούνται και να γίνεται σχετική ενημέρωση, είτε στους Θεσμούς είτε σε Οργανισμούς που ανήκουν και λειτουργούν για λογαριασμό της ΕΕ. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ενημέρωση δεν πρέπει να γίνεται και αλλού.
Απούσα η κατοχή από έκθεση του ΙΑΕΕ
Πώς συνδέεται η τελωνειακή ένωση με το Κυπριακό
Αποδυνάμωση κυρώσεων μεν, αποδοχή μεσολαβητικού ρόλου της Άγκυρας δε
Άριστα στον δείκτη ισχύος
Μπορεί μεν η Τουρκία να χαρακτηρίζεται ως «απολυταρχικό» και «δεσποτικό», στην ουσία, κράτος, όμως διαθέτει ισχύ και δη στρατιωτική, καθώς και σημαντική γεωπολιτική θέση, την οποία χρησιμοποιεί για να διαδραματίζει καθοριστικό διεθνή ρόλο. Στους τομείς της στρατιωτικής ισχύος και της σύνδεσής της με τη διπλωματία και τη διεκδίκηση του εθνικού συμφέροντος αγγίζει, θα μπορούσε να πει κάποιος, το άριστα. Θεωρεί εαυτήν: 1. Ως περιφερειακή δύναμη παγκοσμίων διαστάσεων, με ενισχυμένη την πολεμικής της βιομηχανία. 2. Ως σημαντικό δρώντα για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της ΕΕ, η οποία, καθώς και τα κράτη μέλη της αναφέρονται σε αναθέρμανση της παγωμένης ενταξιακής διαδικασίας της Άγκυρας μέσω της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης και της απελευθέρωσης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες. Μάλιστα, η Τουρκία δεν έχει πει ποτέ ότι εγκαταλείπει τον στόχο τής πλήρους ένταξης. Το αντίθετο συμβαίνει. Απόδειξη τούτου είναι οι δηλώσεις του Τούρκου Μόνιμου Αντιπροσώπου στην ΕΕ, Faruk Kaymakcı (Φαρούκ Καϊμακτσί), που τόνισε τα εξής: «Η Τουρκία είναι η πιο πολύτιμη χώρα για ένταξη στην ΕΕ. Η ΕΕ δεν έχει όραμα αν δεν το εξετάσει αυτό», και πρόσθεσε ότι οι αξιωματούχοι της χώρα του και της ΕΕ θα έχουν σημαντικές συναντήσεις τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, με την «πιθανότητα αναζωπύρωσης των ενταξιακών διαδικασιών να είναι ανοικτή». Δείγμα των επαφών αυτών είναι η παρουσία του Προέδρου Ερντογάν στις Βρυξέλλες στις 25 και 26 Οκτωβρίου, για τη συμμετοχή του σε Παγκόσμιο Φόρουμ που τελεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν.
Τουρκικές αξιώσεις και Κυπριακό
Πέραν τούτων, ο Τούρκος πρέσβης επισήμανε ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν, σε ομιλία του την περασμένη Κυριακή, αναφέρθηκε σε υπόσχεση της ΕΕ, που δόθηκε το 2016, για συμφωνία επί των μεταναστών, η οποία, κατά την τουρκική αντίληψη, συνδέεται με την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες που επισκέπτονται τις χώρες της ΕΕ. Ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος ισχυρίστηκε ότι υπάρχει αρνητικό και μεροληπτικό κλίμα σε βάρος της χώρα του στην ΕΕ και προειδοποίησε, αν δεν απείλησε, υπογραμμίζοντας τα ακόλουθα: «Αν δεν το ανατρέψουν [εννοεί οι Ευρωπαίοι εταίροι το αρνητικό κλίμα], θα χάσουν εντελώς το δικαίωμα να περιμένουν οτιδήποτε από εμάς πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά ή στρατιωτικά». Αφήνει πίσω του τη δημοκρατία και προβάλλει τα συμφέροντα και δη τη στρατιωτική ισχύ, αφού η Τουρκία είναι η δεύτερη μετά τις ΗΠΑ δύναμη στο ΝΑΤΟ, το οποίο είναι εκ των πραγμάτων συνδεδεμένο με το σύστημα ασφάλειας της ΕΕ και την ανάσχεση της ρωσικής απειλής κυρίως στη Μαύρη Θάλασσα. Πάντως, στην εξίσωσή του, έβαλε και τον ελλαδοτουρκικό διάλογο και το θετικό κλίμα που δημιουργείται. Αφενός χρησιμοποιεί την Αθήνα ως εργαλείο για τη διεκδίκηση των αξιώσεών του εντός της ΕΕ και αφετέρου για την αγορά και τον εκσυγχρονισμό των F-16 από τις ΗΠΑ. Το Κυπριακό δεν θεωρεί ότι μπορεί να εμπλέκεται στην τουρκική ενταξιακή διαδικασία, διότι, κατά τον πάγιο τουρκικό ισχυρισμό, οι Ελληνοκύπριοι έχασαν την ευκαιρία για λύση στο Σχέδιο Ανάν. Ειδικώς τώρα, μετά το Κραν Μοντανά, η θέση του Τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας είναι ότι η λύση του Κυπριακού θα εξευρεθεί στη βάση των δυο κρατών και της ισότιμης κυριαρχίας, καθώς και ότι ο ΟΗΕ θα πρέπει να υπογράψει χωριστή συμφωνία για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ με το ψευδοκράτος. Αυτή η προσπάθεια επιδιώκει την εξουδετέρωση του θεμελιώδους ψηφίσματος 186 του ΄64 του Συμβουλίου Ασφαλείας, που καθορίζει ότι στη νήσο Κύπρο αναγνωρίζεται ως μόνη Κυβέρνηση αυτή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εάν πέσει το ψήφισμα 186, θα πέσουν στη λογική του ντόμινο και τα 541 και 550, που ρητώς αναφέρουν ότι το ψευδοκράτος δεν μπορεί να αναγνωριστεί, διότι αποτελεί προϊόν βίας και χρήσης όπλων και, ως εκ τούτου, παραβιάζεται το άρθρο 2, παράγραφος 4 του Χάρτη του ΟΗΕ.
Εναλλακτικές δράσεις της Κύπρου στην ΕΕ
Εφόσον λοιπόν ο Τούρκος Πρόεδρος εγείρει θέμα δικαιοσύνης και ίσης αντιμετώπισης για το θέμα της κατάργησης της βίζας, της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης και του μεταναστευτικού, η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να ζητήσει την πλήρη συμμόρφωση τής Άγκυρας με ό,τι το κεκτημένο καθορίζει, δηλαδή:
Πρώτο, εφαρμογή από πλευράς Τουρκίας της υφιστάμενης τελωνειακής ένωσης με την Κυπριακή Δημοκρατία για να τερματιστεί το καθεστώς αθέμητου ανταγωνισμού. Γιατί; Διότι τα τουρκικά προϊόντα εισάγονται στην κυπριακή αγορά μέσω της κοινής ευρωπαϊκής, ενώ τα κυπριακά απαγορεύεται να εισαχθούν στην Τουρκία, επειδή δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία.
Δεύτερο, εφαρμογή από πλευράς Τουρκίας της συμφωνίας για την επανεισδοχή στο μεταναστευτικό με την Κυπριακή Δημοκρατία. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, το οποίο με βάση το κοινοτικό δίκαιο η Άγκυρα είναι υποχρεωμένη να πράξει, αφενός θα περιοριστούν οι ροές προς Κύπρο από την Τουρκία μέσω κατεχομένων και ταυτοχρόνως αριθμός μεταναστών θα επιστρέφουν σε αυτήν.
Τρίτο, διενέργεια βημάτων αποδοχής (acknowledgment) και αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία όπως προνοεί η Αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, στηριζόμενη: Α) Στο πρωτόκολλο 10, επί τη βάσει του οποίου ολόκληρη η Κύπρος εντάχθηκε στην ΕΕ με αναστολή του κεκτημένου στο βόρειο τμήμα της λόγω κατοχής. Β) Στα ψηφίσματα 541 και 550, που αναφέρουν ρητώς ότι το ψευδοκράτος δεν μπορεί να αναγνωριστεί. Τα βήματα που θα ήταν δυνατό να γίνουν από την Άγκυρα αφορούν στην εφαρμογή, για παράδειγμα, της τελωνειακή ένωσης και της συμφωνίας επανεισδοχής. Ερώτηση: πώς θα εφαρμοστεί η κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες εντός των κρατών της ΕΕ, όταν η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και όταν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα εποικισμού;
Τέταρτο, έναρξη αποχώρησης τουρκικών στρατευμάτων, διότι κατέχουν έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ΕΕ. Υπάρχουν σωρεία ψηφισμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περί τούτου, που καλούν το Συμβούλιο να τα υιοθετήσει ως δικές του θέσεις. Επί τούτου, συναφής είναι και η υπόθεση της Ουκρανίας. Εν ολίγοις, δεν μπορεί να επιβάλλονται κυρώσεις στη Ρωσία επειδή κατέχει εδάφη της Ουκρανίας και να απαλλάσσεται των ευθυνών της η Τουρκία, ένα απολυταρχικό καθεστώς, για την κατοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας και εδαφών της ίδιας της ΕΕ. Το ελάχιστο που θα μπορούσε να συμβεί είναι το εξής: Η περίληψη εντός των συμπερασμάτων του Συμβουλίου αυτού, το οποίο πολλάκις έχουμε αναδείξει από αυτές τις στήλες. Ότι δηλαδή θα πρέπει να λεχθεί εγγράφως πως εάν δεχθεί νέα επίθεση η Κύπρος από την Τουρκία, θα ενεργοποιηθεί αυτόματα το άρθρο 42 παρ. 7, που σημαίνει ότι θα βρει στρατιωτικώς και άλλως πως απέναντί της την ΕΕ ως τέτοια, καθώς και τα κράτη μέλη της. Αυτή είναι μια μορφή αποτροπής. Σε αυτήν τη θέση προστίθενται, με βάση τις αποφάσεις που λήφθηκαν για την κρίση της Ουκρανίας, άλλες δυο: Α) Επιβολή στρατιωτικού εμπάργκο στην Τουρκία εφόσον συνεχίζει την κατοχή. Β) Στρατιωτική ενίσχυση της Κύπρου για την αποτροπή της τουρκικής απειλής. Πώς είναι δυνατόν να ζητούν από την Κύπρο να στείλει όπλα στην Ουκρανία, και να μην πράττουν οι εταίροι μας το ίδιο για μας;
Εξευμενισμός και εδραίωση τετελεσμένων
Βεβαίως για να υιοθετηθεί πολιτική με τις ανωτέρω θέσεις επιβάλλεται πολιτική βούληση από την Κυβέρνηση, η οποία επί του παρόντος είναι παγιδευμένη στις ψευδαισθήσεις του εξευμενισμού. Ως εκ τούτου, ακόμη και αν η Τουρκία χαρακτηρίζεται ως απολυταρχικό καθεστώς και λαμβάνει απροβίβαστο στον δείκτη δημοκρατίας, η κατοχή και τα τετελεσμένα της εισβολής εδραιώνονται…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
ΠΗΓΗ: simerini.sigmalive.com
