Μέσα σε δύο εβδομάδες από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία οι αλλαγές που συντελούνται σε γεωπολιτικό και οικονομικό επίπεδο είναι τεκτονικού τύπου.
Γράφει ο Πάνος Αμυράς*
Δεδομένα δεκαετιών ανατράπηκαν διά παντός, ο πόλεμος αναβίωσε ρήξεις που πιστεύαμε ότι είχαν κλείσει οριστικά με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ισορροπίες στη διεθνή σκακιέρα μεταβλήθηκαν ριζικά.
Το πρώτο βασικό συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι ότι η Μόσχα θα βγει ηττημένη από τον πόλεμο ακόμα και αν κερδίσει στο πεδίο των μαχών. Ηδη η Ρωσία αντιμετωπίζεται διεθνώς περίπου ως «παρίας» ενώ οι πιστοληπτικοί οίκοι αξιολόγησης εκτιμούν ότι είναι αρκετά πιθανό τις επόμενες εβδομάδες ο Πούτιν να κηρύξει στάση πληρωμών σε κρατικά ομόλογα. Ο «τσάρος» δεν περίμενε το εύρος των κυρώσεων που αποφάσισε η Δύση και τώρα βρίσκεται σε δεινή θέση, καθώς επιπλέον τίθεται εν αμφιβόλω ακόμα και η διάθεση των ενεργειακών πόρων, που αποτελούν το ισχυρό σημείο της ρωσικής οικονομίας.
Δεύτερον, από τις εξελίξεις στην Ουκρανία ισχυροποιούν τη θέση τους οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα στο παγκόσμιο σύστημα. Οι ΗΠΑ διαθέτουν ενεργειακή αυτάρκεια και για το λόγο αυτό ο Τζο Μπάιντεν με σχετική ευκολία ανακοίνωσε την κήρυξη εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, ενώ η αμερικανική οικονομία επηρεάζεται λιγότερο σε σχέση με την Ευρώπη. Αντίστοιχα, το Πεκίνο εμφανίζεται ως συνομιλητής τόσο του Πούτιν όσο και της Δύσης. Μόλις προχθές είχαμε την επικοινωνία του Κινέζου προέδρου με Σολτς και Μακρόν, ενώ είναι βέβαιο ότι εάν ο Πούτιν θελήσει να αναπτύξει τις σχέσεις με την Κίνα θα πληρώσει το ανάλογο τίμημα. Σε δεύτερη φάση, η Κίνα θα επιδιώξει την εξομάλυνση της κατάστασης. Ως εξαγωγική χώρα δεν επιθυμεί να επιστρέψει η παγκόσμια οικονομία σε συνθήκες ύφεσης.
Το τρίτο βασικό συμπέρασμα είναι ότι η Ευρώπη πιάστηκε στον ύπνο, με αποτέλεσμα να καταγράφει σοβαρές ζημιές. Μόλις τη νύχτα της εισβολής η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιλήφθηκε ότι η ενεργειακή της επάρκεια εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία και η αμυντική της ασφάλεια από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αποκαλύφθηκε δηλαδή σε όλη την έκταση η γεωπολιτική αδυναμία της Ευρώπης, που για να καλυφθεί θα απαιτήσει τεράστια ποσά και χρόνο, καθώς η απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια απαιτεί επενδύσεις μακράς πνοής. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν γίνει σημαντικά βήματα από τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όμως το κενό δεκαετιών δεν μπορεί να καλυφθεί γρήγορα.
Το τέταρτο συμπέρασμα αφορά στη χώρα μας. Είναι σαφές ότι ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα πληρώσουμε υψηλό κόστος λόγω της παγκόσμιας αναταραχής στις αγορές ενέργειας και τροφίμων. Η ανάπτυξη φέτος μπορεί να είναι χαμηλότερη και από το 3% σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις για 4,5%, ενώ η ακρίβεια που χτυπά τα νοικοκυριά θα πλήξει σοβαρά την επιχειρηματική δραστηριότητα. Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν δίστασε μπροστά στις εξελίξεις αλλά έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα προς τη διεθνή κοινότητα και τους γείτονες μας υποστηρίζοντας σθεναρά τους Ουκρανούς.
Η Αθήνα κατέστησε σαφές ότι δεν δέχεται αναθεωρητισμούς ούτε αλλαγές χάρτη διά των όπλων. Η εισβολή στην Ουκρανία λειτούργησε ως ένας επιταχυντής εξελίξεων, η χώρα μας έχει κάθε λόγο να προχωρήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές και τις διεθνείς συμμαχίες προκειμένου να αυξήσει την ενεργειακή της αυτονομία και να δυναμώσει περαιτέρω την αποτρεπτική της ισχύ. Σε έναν κόσμο που αλλάζει ριζικά αυτή είναι η πυξίδα για σταθερότητα και ασφάλεια.
Ο Πάνος Αμυράς είναι διευθυντής του Ελεύθερου Τύπου
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου
