- Του Νίκου Τσούλια
Όλοι τις χρειαζόμαστε, όλοι τις αγαπούμε, όλοι τις περιμένουμε όλο τον χρόνο. Δεν είναι απλά και μόνο η ξεκούραση από τον ρυθμό της εργασίας μας. Είναι η περίοδος που αφιερώνουμε χρόνο στον εαυτό μας, που παίζουμε συχνά με τον πυρήνα των υπαρξιακών μας ερωτημάτων, που ανασυντάσσουμε τις δυνάμεις μας και τις δυνατότητές μας σε μια πολύ πιο δημιουργική βάση. Είναι το κομμάτι της ζωής μας που περιλαμβάνει την αυθεντικότητά μας και τα όνειρά μας χωρίς την καθήλωση της πεζής καθημερινότητας.
Υπάρχουν άνθρωποι που δεν κάνουν διακοπές, που δεν έκαναν ποτέ διακοπές. Εύκολα θα τους βρείτε. Είναι άνθρωποι φτωχοί. Είναι άνθρωποι παλιότερων γενιών που στο μυαλό τους είχαν μόνο τη δουλειά και την προσφορά κάθε ικμάδας της ζωής τους στις επόμενες γενιές. Είναι πραγματικοίˑ αγρότες (όχι αγρότες – επιχειρηματίες) με μικρό κλήρο που το καλοκαίρι τους είναι μόνο για τα χωράφια τους και δεν έχουν πάει ποτέ σε θάλασσες και σε νησιά…
Γιατί τα αναφέρω αυτά; Όχι για να αισθανθούμε ενοχές όσοι πηγαίνουμε διακοπές – κάτι τέτοιο θα απέρρεε μόνο αν βιώναμε έναν κόσμο ευαισθησιών –, αλλά για να μην “κοιτάζουμε” τα μεσο-αστικά στρώματα μόνο προς τα πάνω…
“Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις”, μάς διακήρυξε εδώ και χρόνια ο Ουμπέρτο Έκο. Και αυτό το … σύνθημα έχει – κατά τη γνώμη μου – δύο όψεις, πρώτον ότι τα πάντα νεκρώνουν και επομένως δεν υπάρχουν γεγονότα και δεύτερον ότι δεν θέλουμε να υπάρχουν “νέα” και ειδήσεις κατά το “no news, good news”, που ειδικά στη σημερινή περίπτωση της χώρας μας αποτελεί και καθολικό κανόνα.
Σε κάθε περίπτωση ο Αύγουστος αποτελεί μια σιωπηλή αλλά καθολική συμφωνία … ανακωχής των δρώμενων των υπόλοιπων μηνών. Ο λόγος; Θέλουμε να μείνουμε μόνοι μας ή μόνο με τους πολύ δικούς μας, θέλουμε έναν έστω προσωρινό μικρόκοσμο που θα έχει εμάς ως κεντρικά πρόσωπα, έναν μικρόκοσμο που δεν θα μας επηρεάζουν άλλοι και άλλα…
Αν έχει τύχει και κάνατε καλοκαιρινές διακοπές κάποια φορά χωρίς να έχετε επαφή με τη θάλασσα, σίγουρα θα νιώσατε πολύ περίεργα, ίσως να αισθανθήκατε ότι δεν κάνατε διακοπές! Η θάλασσα για εμάς τους Έλληνες πάντα ήταν θεμελιακό στοιχείο της ζωής μας και του πολιτισμού μας. Αυτή έθρεψε το όμορφο ταξίδι του λαού μας και του έθνους μας στο διάβα του χρόνου.
Αλλά υπάρχει και το φωτεινό Αιγαίο. Τι φοβερή σύλληψη της φύσης είναι αυτό το αρχιπέλαγος; Γιατί κάθε νησί του, κάθε γωνιά του είναι τόσο ξεχωριστή; Γιατί κάθε φορά που πηγαίνεις στο Αιγαίο έχεις μια πολύ γοητευτική σύλληψη του καλοκαιριού; Και, τελικά, ποιος μπορεί να συλλάβει την όλη εικόνα του Αιγαίου;
Άραγε πόσα πράγματα μπορεί να κοιτάζει επί μακρόν και να στοχάζεται ο άνθρωπος, χωρίς να νιώσει κάποιο ψόγο ότι είναι ελαφρόμυαλος; Η θάλασσα σίγουρα σού δίνει τη δυνατότητα να την κοιτάς και να την κοιτάς (…) χωρίς τελειωμό, χωρίς κανένας να κουνήσει το κεφάλι του γι’ αυτή την επιλογή μας.
Τι άραγε συμβαίνει όλες αυτές τις στιγμές; Και γιατί μάς δημιουργεί αυτό το ιδιότυπο άλλοθι; Ποια είναι η βαθύτερη σχέση μας με τη θάλασσα, πέραν εκείνης της επώασής μας επί δισεκατομμύρια χρόνια ως μεγάλη μήτρα της αρχέγονης καταγωγής μας;
Μπορεί να υπάρξει καλοκαίρι χωρίς βιβλία; Μπορούν να υπάρξουν διακοπές χωρίς παθιασμένο διάβασμα; Γιατί έχει αναπτυχθεί η ιδιότυπη σχέση της ανάγνωσης με την παραλία, σχέση που η ανάγνωση δεν έχει καλλιεργήσει με άλλο ανάλογο στοιχείο της φύσης;
Αν το καλοκαίρι μάς δίνει τη δυνατότητα να αναστοχαζόμαστε και να θέτουμε άρρητα ερωτήματα μόνο στον εαυτό μας, αν η παραλία μάς δημιουργεί το σκηνικό για να ονειρευτούμε και να ερωτευτούμε έστω φαντασιακά, είναι το βιβλίο που μπορεί να δώσει σ’ όλα αυτά πνοή και ζωντάνια, να ανιχνεύσει έναν προνομιακό προς τούτο τόπο έστω προσωρινό.
Αν οι διακοπές είναι ένα προσωρινό ξέφωτο για να επανασχεδιάσουμε την επόμενη περίοδο της ζωής μας, είναι το διάβασμα που μπορεί να γίνει κρυφός αλλά και μόνιμος συνεργός σε κάτι πολύ προσωπικό, σε κάτι πολύ ξεχωριστό.
