- Της Σμαράγδας Μιχαλιτσιάνου
«Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις», έγραψε ο τιμημένος με νόμπελ Έλληνας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης.
Η ομορφιά της χώρας μας βρίσκεται στη γη, στους καρπούς και στη θάλασσά της.
Μια ελιά ένα αμπέλι και ένα καράβι ξαναφτιάχνουν την Ελλάδα, που σημαίνει όχι άλλους φόρους στους εναπομείναντες αγρότες, κτηνοτρόφους και αλιείς γιατί τους εξοντώνουμε …
Τι συμβολίζει το «καράβι»; Το ελληνικό πνεύμα! Και η «ελιά» και το «αμπέλι»; Τον πολιτισμό της ανθρωπιάς!»
Σερφάροντας στο ίντερνετ σκόνταψα στο γράμμα
«ενός αφελή πλην θυμωμένου Έλληνα στον Οδυσσέα Ελύτη», σε αυτή την εποχή, που είναι δύσκολα για τον καθένα να αγοράσει τον πολύτιμο καρπό της ελιάς, όταν το νέο λάδι σε ρεπορτάζ που έκανα στην Πελοπόννησο και στην Κεφαλονιά την γενέτειρά μου έχει φθάσει 170 και πλέον ο τενεκές και το περσινό 150.
«Κυρ Οδυσσέα να με συμπαθάς που σε τυραγνώ τώρα μες στον ύπνο σου εκεί πάνω (ή εκεί κάτω, δεν κατέχω, συ ξέρεις) αλλά έπρεπε να στο πω.» γράφει ο συμπατριώτης μας στον ποιητή του Αιγαίου και αναφέρει:
«Εδώ κάτω που λες, κάτι μωρέ δεν πάει καλά.
Κατά πως τα ’πες…
Αλλά…
Τα αμπέλια τα ξερίζωσαν και δεν αφήνουν τους ξωμάχους να τα ξαναφυτέψουν…
Τις βάρκες και τα καΐκια τα κόψανε… ναι, όπως τ’ ακούς… τα κόψανε, τα διέλυσαν και δεν αφήνουν τους ψαράδες μας να τα ξαναφτιάξουν…
Τα βαπόρια μας δεν έχουν πια Έλληνες ναύτες να τα κουμαντάρουν… ούτε καν Ελληνική Σημαία…
Κι όσο για τις ελιές, ξένοι αγοράζουν καρπό και λάδι και τα πουλάνε για δικά τους… χώρια που και τα δέντρα ξένοι πάλι τα δουλεύουνε… άλλοτε μισακά κι άλλοτε δικά τους… ναι, βρε, αγορασμένα… μα κι οι εργάτες που τις φροντίζουν, ξένοι είναι κι αυτούν οι… Έλληνας πια ούτε για δείγμα στα χωράφια…
Ξέρω, σαν τα ’γραφες αυτά πνιγόσουν από θαλασσόβρεχτες θύμισες του Ομήρου…
Πως το ’γραψες να δεις το άλλο…
Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου…
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου…
Και συνεπαρμένος από ένα παρελθόν Αχαιών Ηρώων, Τραγωδών και Φιλοσόφων πνιγμένο από θάλασσα, καράβια, ελιές και κρασί, να που σου βγήκε αυθόρμητα….
Και τώρα όμως; τώρα που δεν βγήκε τ’ όνειρο κυρ Οδυσσέα μου;
Πάει και δεκαπενταύγουστος βλέπεις και κοντοζυγώνει η ώρα που θα ευλογηθούν τ’ αμπέλια με βυζαντινά τυπικά και λειτουργιές που κι αυτά πατάνε σε βαθιές διονυσιακές αρχαίες ρίζες…πάντα δεμένος άρρηκτα βλέπεις ο Λαός μας μ’ αυτό το Άγιο Νάμα…
Αλλά…
Τι κι αν τα ’ βγαλες όλ’ αυτά σε τρείς βαθυστόχαστους στίχους;
Πάει τ’ όνειρο κυρ Οδυσσέα…
Ναι, ξέρω, ήθελες την ρίζα μας να ορθωθεί μέσ’ απ’ τα λόγια σου γεμάτη αισιοδοξία…
Πάντα πάντα περνάς τη φωτιά για να φτάσεις τη λάμψη.
Καλά τα λόγια τα όμορφα μωρέ…και δίνουν και κουράγιο…
Αλλά…
Πάει το καράβι κυρ Οδυσσέα, πάει και το κλήμα το παλιάμπελο του παππού, πάει και η Ελιά…
Σαν να σ’ ακούω να φωνάζεις τώρα, διφορούμενα – θυμός είναι; Θλίψη είναι; Θα σε γελάσω…»
Οι ελαιοπαραγωγοί της Ευρώπης ανησυχούν για τις σοδειές τους. Ο “πράσινος χρυσός” γίνεται όλο και πιο σπάνιος ,ενώ οι τιμές αυξάνονται δραματικά. Άσχημα τα νέα για τους καταναλωτές που πλήττονται από τον πληθωρισμό και καλά νέα για τις επιχειρήσεις νοθευμένων προϊόντων. Ήδη τα πρώτα κρούσματα εμφανίστηκαν στη Βόρεια Ελλάδα και όχι μόνο, που πουλήθηκαν πολλοί τόνοι νοθευμένου ελαιολάδου.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία ούτε οι μισοί παραγωγοί δεν θα έχουν καλή σοδειά φέτος. Αντί για 300.000 τόνους, θα έχουμε μόνο 120.000 τόνους.
Αφενός οι βροχές κατά την περίοδο της ανθοφορίας και αφετέρου το υγρό καλοκαίρι, ήταν οι λόγοι που επηρέασαν την ανάπτυξη των ελιών, στην Ελλάδα, στην Ισπανία και στην Ιταλία. Αποτέλεσμα η πτώση της παραγωγής, λόγω κλιματικής αλλαγής, και η ταυτόχρονη αύξηση της ζήτησης έχουν οδηγήσει στην έκρηξη της τιμής του ελαιολάδου, όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί.
«Η παραγωγή της Ελλάδας είναι πιθανό να πέσει στα όρια της εσωτερικής αυτάρκειας, δεδομένης της χαμηλής καρπόδεσης και της ξηρασίας του καλοκαιριού», ισχυρίζεται ο Βασίλης Μουσελίμης, γεωπόνος ειδικός στην ελαιοκομία.
«Τα τελευταία 10 χρόνια έχουν γίνει μεγάλες επενδύσεις σε κεφάλαιο και προσπάθεια από την ιδιωτική πρωτοβουλία σε επίπεδο παραγωγής. Η επαρχία είναι έρημη. Εδώ και καιρό τα κτήματα εγκαταλείπονται. Η ελιά είναι μόνο πάρεργο – και για να πάρεις την επιδότηση. Αυτό δεν ήταν δυνατόν να συνεχιστεί. Η άνοδος της τιμής επιτρέπει σε κάποιους να δουν το θέμα περισσότερο επαγγελματικά και να επενδύσουν στον τομέα. Η ελαιοκαλλιέργεια απλώνεται και σε περιοχές όπου δεν καλλιεργείτο παραδοσιακά η ελιά. Επίσης, η ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου ανεβαίνει, υπάρχει πολύ μεγάλη βελτίωση. Κρατική υποστήριξη δεν υπάρχει και οι συνεταιρισμοί στην πλειονότητά τους έχουν μείνει πολύ πίσω», μας ενημερώνει σχετικά ο ίδιος.
«Ο χειμώνας ήταν πολύ ζεστός και το δέντρο δεν πρόλαβε να κοιμηθεί για να ξεκουραστεί και να μπορέσει να αποδώσει», εξηγεί ο κ. Νικόλαος Μάρκελλος, ελαιοπαραγωγός στην Κορινθία,
όπου διαθέτει 6.000 ρίζες, κυρίως της ποικιλίας μανάκι. «Φέτος το ποσοστό ακαρπίας φτάνει στο 50%. Θα ξεκινήσουμε τη συγκομιδή αργότερα και ίσα που θα πάρουμε μυρωδιά από ελαιόλαδο» συμπληρώνει .Όσο για τις τιμές για τους παραγωγούς, υπολογίζει ότι θα κυμανθούν από 8,5-10 ευρώ. «Πέρυσι η τιμή που έδινε το ελαιοτριβείο στους παραγωγούς ήταν από 4,35-4,7, οπότε μπορούμε να καταλάβουμε πόσο μεγάλη είναι η διαφορά», λέει ο κ. Μάρκελλος. Καταθέτοντας δε την εμπειρία του από τα ταξίδια του σε όλη την Ελλάδα έχει να καταθέσει:
Και για την τιμή του ελαιολάδου ο κ. Μάρκελλος έχει ακόμα να πει:
«Υψηλότερη τιμή, λοιπόν, αλλά πόσο υψηλότερη; Η τιμή, εκτιμούν παράγοντες της ελληνικής αλλά και ξένης αγοράς ελαιολάδου, θα πέσει, αλλά δεν πρόκειται να επανέλθει στα χαμηλά επίπεδα προηγούμενων ετών.»
Ο Παύλος Καπλάνης ελαιοπαραγωγός από τη Μεσσηνία για το ίδιο θέμα έρχεται να πει:
«Όταν το ελαιόλαδο ήταν 2,20 το λίτρο, δεν ασχολιόταν κανένας, αλλά με αυτή την τιμή δεν έβγαιναν οι παραγωγοί. Πολλοί ελαιώνες εγκαταλείφθηκαν και πολλά ελαιοτριβεία έκλεισαν. Εκ των πραγμάτων η τιμή έπρεπε να αυξηθεί», λέει ο «Η διαφορά της τιμής του λίτρου του ελαιολάδου ισοδυναμεί με δύο καφέδες. Δεν λέω ότι δεν είναι τίποτα, αλλά το ελαιόλαδο δεν είναι γάλα, η μέση οικογένεια δεν χρησιμοποιεί πάνω από 2 λίτρα τον μήνα.»
Ο τυποποιητής Νίκος Δήμας από την πλευρά του υπογραμμίζει:
«Το 2011 που μπήκα σε αυτή τη δουλειά και έφτιαξα το τυποποιητήριο, ο παραγωγός έπαιρνε για το ελαιόλαδο 2 ευρώ το λίτρο. Η τιμή αυτή ήταν κάτω του κόστους παραγωγής.»
Το 90% από τα ελαιόλαδα που τυποποιεί έχουν προορισμό την αγορά του εξωτερικού, κυρίως στην Ε.Ε. αλλά και στον Καναδά. Για να καλυφθεί το κόστος παραγωγής, «για να μην κάνεις νεροκουβάλημα» όπως λέει ο ίδιος χαρακτηριστικά, «μια λογική τιμή είναι στα 5-6 ευρώ το λίτρο. Μπορεί τώρα να φαίνονται υπερβολικά τα χρήματα που παίρνουν οι παραγωγοί, αλλά ας σκεφτούμε ότι για χρόνια έμπαιναν μέσα».
«Αν τα επόμενα 2-3 χρόνια ομαλοποιηθεί η παραγωγή και άρα οι τιμές, μια αύξηση της τάξης του 20%-30% στην τιμή παραγωγού θα παραμείνει», εκτιμά ο Βασίλης Φραντζολάς, δοκιμαστής και σύμβουλος ποιότητας ελαιολάδου, που θυμάται ότι πριν 30 χρόνια το ελαιόλαδο είχε 1.000 δραχμές το λίτρο.
Το 70 τοις εκατό του ελαιολάδου πωλείται σε τενεκέδες , οι οποίοι λέγεται, ότι είναι παράνομοι και αυτό γίνεται μπροστά στα μάτια των αρχών.
«Εγώ περνάω από δέκα ελέγχους και όταν έρχεται το φορτηγό που μου φέρνει το ελαιόλαδο από το ελαιοτριβείο για την τυποποίηση, ανοίγω την πόρτα του και βλέπω στη μέση τις καλογυαλισμένες ανοξείδωτες δεξαμενές μου και γύρω – γύρω δεκάδες τενεκέδες. Το λάδι που περιέχουν δεν το ελέγχει κανείς, φόρο δεν πληρώνει κανείς. Κάποτε το δικαιολογούσα, έλεγα είναι ένας τρόπος να βγάλει και ο παραγωγός κάποια χρήματα διαθέτοντας το λάδι του απευθείας. Τώρα όμως δεν είναι δυνατόν να συνεχίζεται αυτή η τακτική», καταγγέλλει ο τυποποιητής Νίκος Δήμας. Όταν ο ίδιος πριν από μερικά χρόνια ξεκίνησε τις εξαγωγές, διαπίστωσε ότι πολύ μεγάλες αγορές του εξωτερικού δεν γνώριζαν καν ότι η Ελλάδα παράγει ελαιόλαδο. «Το κέρδος από το τυποποιημένο είναι δύο φορές μεγαλύτερο απ’ ό,τι από το χύμα και είναι κέρδος για όλους», επισημαίνει ο κ. Δήμας.
Κι εμείς το ελάχιστο θελήσαμε και μας τιμώρησαν με το πολύ…
