Φωτογραφία 1. Διπλό φράγμα επάλληλο στην περιοχή Ψαχνών Εύβοιας
Δρ. Ελευθέριος Σταματόπουλος, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος Μελετητής
από την ιστοσελίδα dasarxeio.com
Με την μεγάλη καταστροφή στον Θεσσαλικό κάμπο και την Εισαγγελική εντολή για τον πιθανό έλεγχο ευθυνών και όσο μπορούμε να συμβάλλουμε στο ευρύτερο διάλογο, ας κάνουμε μια αναδρομή στα αντιχειμμαρικά και αντιπλημμυρικά έργα στα Ορεινά Δασικά οικοσυστήματα.
Πόσοι γνωρίζουν άραγε ότι ΕΡΓΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΓΙΝΟΝΤΟΥΣΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΟ 2005 ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΑΣΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ;
Σύμφωνα με τα Διεθνώς ισχύοντα, αυτά είναι έργα Δασικής Ορεινής υδρονομικής και γίνονται από τις Δασικές Υπηρεσίες.
Εξακολουθούν βέβαια να γίνονται ακόμα αλλά μόνο αποσπασματικά στις καμένες εκτάσεις. (βλέπε φωτογραφίες 1-4)
Φωτογραφία 2. Αλλεπάλληλα φράγματα στην ίδια περιοχή
Φωτογραφία 3. Δύο ακόμα επάλληλα φράγματα
Φωτογραφία 4. Ένα κύριο φράγμα στην περιοχή Ψαχνών Εύβοιας
Στην Χώρα μας η αντιχειμμαρική προστασία ήταν πάντοτε συνδεδεμένη (σωστά) με παράλληλες αναδασώσεις και φυτοτεχνικά έργα στήριξης των πρανών στις κοίτες των χειμάρρων και γενικότερα των λεκανών απορροής.
Ήδη με τον Νόμο ΒΨΜ/1900 έγινε η πρώτη Νομοθετική κατοχύρωση των αναδασώσεων και στην συνέχεια δημιουργήθηκαν και τα πρώτα φυτώρια. Την ίδια εποχή ο πρώτος Τμηματάρχης του τότε Δασικού τμήματος ήταν ο Κ. Σάμιος (Προσθέτουμε ότι την εποχή εκείνη, την αρμοδιότητα των Δασών είχε το Υπουργείο Οικονομικών και την φύλαξη τους η Χωροφυλακή. Η διαχείριση ήταν αρμοδιότητα του μικρού Δασικού τμήματος του Υπουργείου Οικονομικών).
Το τμήμα επέμεινε και για τις πρώτες αναδασώσεις, με αφετηρία τους λόφους γύρω από την Αθήνα. Τότε μετατράπηκαν όλοι οι ξεροί και διαβρωμένοι λόφοι του λεκανοπέδιου σε δάση ή άλση μέσω πολύ επιτυχημένων αναδασώσεων (υλοποιητής ήταν συνήθως ο Βαλσαμάκης) παρά τις επικρίσεις των εφημερίδων της εποχής.
Στη συνέχεια διατηρήθηκε η ίδια Πολιτική και επεκτάθηκε γρήγορα σε όλη την Ελλάδα. Ακολούθησε ο νόμος 1396/1918 που άνοιξε τον δρόμο για τις εκτεταμένες παραγωγικές αναδασώσεις και την αντιχειμμαρική προστασία. Το συνολικό έργο, μετά το έτος 1948, εντατικοποιήθηκε αξιοποιώντας και την Αμερικανική οικονομική βοήθεια.
Πάντως ήδη από το έτος 1900 είναι καταγεγραμμένη η πρώτη αναφορά στην σύγχρονη Ελλάδα, για την αναγκαιότητα της αντιχειμμαρικής προστασίας. Έγινε από τον τότε τμηματάρχη Δασών (Κ. Σάμιο) στην γενική Συνέλευση του Πολυτεχνικού Συλλόγου. (Σημειώνουμε ότι η σημερινή Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος της Θεσ/νίκης δημιουργήθηκε πρώτα ως Σχολή του ΕΜΠ, όπως είναι άλλωστε σε όλες τις Χώρες του Κόσμου. Μεταφέρθηκε το 1925 ως πρώτη Σχολή Θετικών Επιστημών στο νέο τότε Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης χωρίς ωστόσο να χάσει τον Πολυτεχνικό της Χαρακτήρα, ο οποίος μάλιστα εντάθηκε θεαματικά μέχρι σήμερα).
Είναι αλήθεια ότι ακολούθησε ένας ζωηρός διάλογος για το ποιος ήταν ο καταλληλότερος Επιστήμονας να αναλάβει το αντικείμενο της αντιχειμμαρικής και αντιδιαβρωτικής προστασίας. Οι Δασολόγοι ή οι Μηχανικοί. Και ποιοι Μηχανικοί;
Βέβαια σε ολόκληρη την Ευρώπη, ήδη από την εποχή του Γάλλου Δασολόγου Υδάτων και Δασών Louis Gabriel Prosper Demontzey2 και του Alexandre Surell [3] (δηλαδή από το 1850 ! ! !) είναι λυμένο. Με το αντικείμενο ασχολούνται μόνο οι Δασολόγοι.
Στην Χώρα μας αυτός ο διάλογος τελείωσε πολύ ουσιαστικά το 1931. Δέκα Δασολόγοι έγιναν δεκτοί (το ακαδημαϊκό έτος 1929-1930) στο τελευταίο έτος των Τοπογράφων Μηχανικών και απέκτησαν και νομικά και τις δύο ειδικότητες.
Στην συνέχεια στην Δασολογική Σχολή προστέθηκε σωρεία Τεχνικών Μαθημάτων και οι Δασολόγοι-Περιβαλλοντολόγοι πραγματοποίησαν τα επόμενα έτη (1931-2005) ένα πραγματικά ΚΥΚΛΩΠΕΙΟ έργο αντιχειμμαρικής, αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής προστασίας.
Η συνολική προσπάθεια ουσιαστικά διακόπηκε το έτος 2005 λόγω έλλειψης χρημάτων.
Μετά το έτος 2005 και την σύσταση της Ειδικής Γραμματείας υδάτων, ουσιαστικά όλα τα σχετικά χρήματα πέρασαν σε εκείνη. Τι έγινε λοιπόν;
Στους ορεινούς όγκους στην πραγματικότητα ελάχιστα έως τίποτα… Όσο και αν επισήμαιναν οι Δασικές Υπηρεσίες την ανάγκη συντήρησης των έργων αυτών δεν χρηματοδοτήθηκαν ποτέ. Ούτε φυσικά και τα απαραίτητα συμπληρωματικά έργα στο δευτερεύοντες και τριτεύοντες κλάδους του υδρολογικού δικτύου.
Γίνονται αποκλειστικά και μόνο πανάκριβα πεδινά έργα και όπως απεδείχθη ανόητων έργων.
Όσο και να επαναλαμβάνουν διακεκριμένοι επιστήμονες όχι μόνο οι Δασολόγοι αλλά και άλλων κλάδων την Διεθνή Εμπειρία, ότι ΠΡΟΗΓΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΟΡΕΙΝΑ ΥΔΡΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑ, κανείς δεν ακούει.
Τα έργα στους κάμπους και στις πόλεις όμως δεν είναι αντιχειμμαρικά αλλά είναι μόνο έργα διευθέτησης κοίτης και αν είναι αποκομμένα από τα έργα της ορεινής ζώνης, είναι αναποτελεσματικά, πανάκριβα, τελικώς ανούσια και συχνά τραγικά.
Πρόκειται για έργα όπως αυτά της ανακατασκευής της παλιάς Εθνικής οδού Αθηνών-Θήβας, δυστυχώς με νεκρούς (Φονικές πλημμύρες 2017) αλλά και οι πρόσφατες (2023-επίσης με νεκρούς) πολύ μεγάλες καταστροφές του Θεσσαλικού Κάμπου.
Είναι έργα καταδικασμένα τουλάχιστον σε αστοχίες ή με απόκλιση της λειτουργίας τους σε σχέση με τους αρχικούς στόχους τους.
Ας αφήσουμε τα παλιά φράγματα. Δείτε μόνο τα νεότερα [4]. Το Φράγμα Καμαρών Ν. Σίφνου [2003], το δεύτερο Φράγμα Αγιάς Χανίων Ν. Κρήτης [1968], [2000], το Φράγμα Μυλοποτάμου Ν. Ίου [2003], το Φράγμα Φανερωμένης Ν. Νάξου [2001]
Φωτογραφία 5. Το φράγμα Καμαρών Ν. Σίφνου [2003] χωρίς Ορεινά υδρονομικά στα ανάντη, γέμισε με φερτά υλικά σε ελάχιστες ημέρες, υπερπηδήθηκε και διαβρώθηκε το δεξί αντέρεισμα με αποτέλεσμα να καταστραφεί.
Όμως το έργο των Δασολόγων – Περιβαλλοντολόγων και συχνά και αυτοί οι ίδιοι, είναι συνήθως στα Βουνά. Εκεί δεν φτάνουν οι κάμερες ούτε καν οι Πολιτικοί. Έτσι το έργο τους δεν μπορεί να γίνει ευρέως αντιληπτό από τους Πολιτικούς και από όλους τους Πολίτες.
Είναι αλήθεια ότι η Πολιτική μας Προστασία χαρακτηρίζεται ως ένας μάλλον τουλάχιστον ελλειμματικός θεσμός. Κι αυτό γιατί ταυτίζεται με την Πυροσβεστική και μόνον. Τι μεσολάβησε; Εν μέσω Κορωνοϊού τον Φεβρουάριο του 2020 ψηφίστηκε ο Νόμος 4662/2020. Ο Νόμος περιλαμβάνει δεκάδες διατάξεις υφαρπαγής αρμοδιοτήτων από διάφορους φορείς.
Αλήθεια ποιος είπε στον συμπαθή Υπουργό Πολιτικής Προστασίας ότι είναι αναρμόδιος να κάνει έργα; Σας είπανε ψέματα αγαπητέ κε Υπουργέ. Καταλαβαίνω ότι είστε δύο μήνες Υπουργός. Λοιπόν τελειώστε (αν μπορέσετε) με αυτόν τον αποδεδειγμένα ανίκανο Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας. Έχει το παγκόσμιο ρεκόρ σε καμένα Δάση και καταστροφής Δασικών εκτάσεων. Δεν έκανε τίποτα ουσιαστικό για την προστασία του Κάμπου. Δείτε το άρθρο 48 (σημείο η) του Νόμου για τις αρμοδιότητες.
Άρθρο 48. Επιτροπή Εκτίμησης Κινδύνου
- Στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας συστήνεται, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, Επιτροπή Εκτίμησης Κινδύνου η οποία, ανεξάρτητα από την κήρυξη κάποιας περιοχής σε Κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας, μπορεί να χαρακτηρίζει, ως κατεπείγοντα και άμεσης υλοποίησης, προληπτικής φύσεως έργα ή εργασίες των Δήμων ή Περιφερειών ή της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας ή οποιουδήποτε άλλου αρμόδιου φορέα του Δημοσίου που διακρίνονται σε:
- έργα ή εργασίες καθαρισμού,
- έργα ή εργασίες αντιπλημμυρικής θωράκισης μικρής κλίμακας,
- έργα ή εργασίες διάνοιξης αντιπυρικών ζωνών,
- έργα ή εργασίες συντήρησης δασικού οδικού δικτύου,
- έργα ή εργασίες για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας,
- έργα ή εργασίες ανάσχεσης ή αποκατάστασης διάβρωσης εδαφών βασικών οδικών δικτύων ή αντιστήριξης πρανών ή αποτροπής κατολισθητικών φαινομένων και
- έργα ή εργασίες που αφορούν σε αναγκαίες επιχειρησιακά κτιριακές υποδομές του Εθνικού Μηχανισμού,
- έργα ή εργασίες άμεσης αντιμετώπισης κινδύνων από φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές, κατ΄ εφαρμογή των προβλεπόμενων στα Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
Μετά Ρωτήστε τον πόσα χρήματα διαθέτει ο μυστικός λογαριασμός που διαχειρίζεται αποκλειστικά εκείνος με βάση το άρθρο 53 του ίδιου Νόμου.
Το θέμα της πολιτικής προστασίας είναι πολύ σοβαρό για να το αφήσουμε σε διαδικασίες μιας σκοτεινής ίντριγκας όπως αποκαλύπτεται στην συνεχιζόμενη Δίκη για το ΜΑΤΙ Αττικής.
Στο θέμα μας πάλι.
Για τα Ορεινά Υδρονομικά έργα, της διαχείρισης των ορεινών υδάτων και βέβαια και των συμπληρωματικών αναδασώσεων της αντιδιαβρωτικής προστασίας δαπανήθηκαν συνοπτικά τα εξής ποσά:
Διάγραμμα δαπανών για υδρονομικά έργα των Δασικών Υπηρεσιών ανά χρονική περίοδο (δαπάνες σε ΕΥΡΩ ανοιγμένες σε σημερινές τιμές – Πηγή: ΔΑΣΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ)
Από το παραπάνω διάγραμμα παρατηρούμε ότι οι δαπάνες συνολικά οι δαπάνες είναι ελάχιστες σε σχέση με όσες απαιτούνται σήμερα για τα πεδινά υδρονομικά έργα. Παρατηρούμε ότι τα ποσά πενταπλασιάστηκαν από το 1990-2000 για να πέσουν στην συνέχεια κατακόρυφα και πρακτικά να μηδενιστούν λίγο αργότερα.
Τα έργα που πραγματοποιήθηκαν με αυτά τα χρήματα, από το 1930 μέχρι και το 2005 από τις Δασικές Υπηρεσίες παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα:
Από τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ΤΟ ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ μόνο στους ορεινούς όγκους.
Τα βασικά έργα των Δασικών Υπηρεσιών είναι κυρίως τα Σκυρόδμητα και τσιμεντολίθινα φράγματα, τα χωμάτινα φράγματα και τα κλαδοπλέγματα.
Όμως τα κλαδοπλέγματα κατασκευάζονταν παράλληλα με υδρονομικές φυτεύσεις και επίσης παράλληλα με τα υπόλοιπα έργα. Είναι λάθος η αντίληψη που έχουν ορισμένοι ότι τα κλαδοπλέγματα αυτά και μόνο αρκούν πλήρη προστασία μας.
Όπως αναφέρουμε παραπάνω τα υδρονομικά έργα συνδυαζόντουσαν/νται με φυτεύσεις. Οι φυτεύσεις αυτές είναι ειδικές φυτεύσεις. Με κατάλληλα επιλεγμένα δασοπονικά είδη και ειδικούς φυτευτικούς συνδέσμους που συμβάλουν στην στήριξη των επικίνδυνων στην διάβρωση σημείων των υδρολογικών λεκανών απορροής. Επισημαίνουμε πάντως ότι οι υπόλοιπες αναδασώσεις (συνήθως αποκαλούμενες παραγωγικές) δεν περιλαμβάνονται στα παρουσιαζόμενα στοιχεία.
Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά οι απίστευτα τεράστιες φυτεύσεις που πραγματοποιήθηκαν από τις Δασικές Υπηρεσίες από το 1930 μέχρι και το 2010. Παρατηρούμε ότι πρακτικά δεν έγιναν καθόλου τέτοιου είδους φυτεύσεις από το 2001 κι έπειτα μετά την κάθετη πτώση και των ελάχιστων χρημάτων που δαπανούνταν. Μάλιστα από το 2005 κι έπειτα μηδενίστηκαν ή περιορίστηκαν σε ελάχιστα τμήματα στα όρια πόλεων, χωριών κλπ.
Εκείνο που πρέπει να καταλάβουμε από τα παραπάνω στοιχεία είναι ότι τα Ορεινά υδρονομικά έργα δεν είναι απλώς ξυλοφράγματα ή κορμοδέματα –κλαδοπλέγματα που διαλαλούν στα μέσα ενημέρωσης μερικοί «πανεπιστήμονες» κάθε ειδικότητας.
Τα κύρια έργα πρέπει να είναι τα ορεινά υδρονομικά μας με παράλληλες φυτεύσεις.
Τα μόνιμα λίθινα ή από σκυρόδεμα φράγματα, είναι ικανά να καθυστερούν σημαντικά τις ακραίες απορροές ακόμα και μετά από μια μεγάλη Δασική Πυρκαγιά. Ταυτόχρονα κρατούν μεγάλες ποσότητες υδάτων μια και δημιουργούν δεκάδες μικροταμιευτήρες υδάτων που χρησιμεύουν για την άρδευση γεωργικών καλλιέργειών, εμπλουτίζουν τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, τροφοδοτούν πηγές γλυκών υδάτων που πολύ συχνά τροφοδοτούν με νερό πόλεις και χωριά στα κατάντη και λειτουργούν παράλληλα ως πραγματικοί παράδεισοι για την Ορνιθοπανίδα, την πανίδα ενώ θα βοηθήσουν ουσιαστικά και την ανάπτυξη της Κτηνοτροφίας.
Μετατρέπουν (μαζί με τις συνοδές κατασκευές) σε ποιο ομαλές τις απορροές, καθυστερούν τις ταχύτητες απορροής και συγκρατούν τα φερτά υλικά περιορίζοντας δραστικά τις διαβρώσεις.
Είναι αλήθεια ότι πολύ γρήγορα επιδεινώνονται ραγδαία οι συνθήκες λόγω της κλιματικής αλλαγής. Όμως μην υπερβάλλουμε. Για την ανείπωτη καταστροφή στο Μάτι Αττικής ή για τις τεράστιες καταστροφές των Δασών μας του 2021 και 2023 φταίει μόνο η Κλιματική αλλαγή;
Ούτε για τις επιπτώσεις των πλημμυρών στην Μάνδρα Αττικής το 2017 ή στην Θεσσαλία έφταιγε μόνο η κλιματική Αλλαγή. Φταίει βασικά η ουσιαστική έλλειψη Πολιτικής Προστασίας και αυτή δεν μπορεί να αναπτυχθεί σωστά με την ταύτισή της με την Πυροσβεστική.
Ξέραμε βέβαια πάντοτε ότι σε μια ευρύτερη περιοχή μετά από Δασική Πυρκαγιά, επιδεινώνονται ραγδαία εκατοντάδες παράγοντες των Δασών και των περιβαλλοντικών παραγόντων.
Ιδίως με την εκδήλωση ισχυρής βροχής σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα μετά την πυρκαγιά και γενικά πριν προλάβουν να βελτιωθούν οι εδαφικές, βλαστικές συνθήκες δημιουργείται εκτεταμένη επιφανειακή απορροή και διάβρωση του εδάφους στις καμένες πλαγιές, καθώς και έντονα πλημμυρικά φαινόμενα στην αντίστοιχη πεδινή περιοχή (Malchus and Baker, 1988- Δρ Γιώργος Μπαλούτσος, ιστότοπος dasarxeio 2020)
Η παραπάνω διάβρωση συνήθως ακυρώνει ή τουλάχιστον δυσκολεύει πολύ τις δυνατότητες επαναφοράς των οικοσυστημάτων στην πρότερη κατάσταση με αποτέλεσμα να ακολουθεί συχνά και αλλαγή της βλάστησης και μια ταπείνωση της οικολογικής αξίας των Οικοσυστημάτων μέσω της οπισθοδρομικής Οικολογικής διαδοχής.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι συχνά παρουσιάζονται μεγάλες απορροές με τόνους από κάθε είδους φερτά υλικά, σε πολύ μικρό χρόνο με αποτέλεσμα να δημιουργούνται φονικές συνθήκες για τα χωριά και τις πόλεις μας, με όλα τα δίκτυά μας να μην επαρκούν και τις υποδομές μας να καταστρέφονται.
Παλαιότερα είχε δημιουργηθεί το αυτόνομο Ταμείο Δασών που είχε ως πόρους όλα τα ποσά δικαιωμάτων του Δημοσίου, όπως των υλοτομιών, κυνηγητικών αδειών κλπ, τα οποία υποχρεωτικά κατευθύνονταν στην ανάπτυξη της Δασοπονίας (βλέπε αναλυτικά το άρθρο 8 του Ν. 3208/2003 – ΦΕΚ 303/24-12-2003).
Πέρα από το κυριολεκτικά κυκλώπειο έργο της Δασικής Υπηρεσίας της δεκαετίας του 1950 (όχι μόνο στην αντιχειμμαρική προστασία) που χρηματοδοτήθηκε κυρίως από την Αμερικανική βοήθεια, όλες τις υπόλοιπες περιόδους η Διευθέτηση ορεινών υδάτων αλλά και συνολικά όλες οι δράσεις της Προστασίας και διαχείρισης των Δασών και του Φυσικού Περιβάλλοντος, είχαν εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το ταμείο Δασών ή το ταμείο του Ειδικού φορέα Δασών όπως μετονομάστηκε αργότερα.
Μετά τον κατακερματισμό των αρμοδιοτήτων της Δασικής Υπηρεσίας και την δημιουργία του Πράσινου ταμείου, σταμάτησαν ουσιαστικά και οι υλοτομίες, μειώθηκαν δραστικά τα έσοδα της Δασοπονίας και ότι απέμεινε ως πόρος σκορπίστηκε πρώτα στο προβληματικό για την Χώρα μας σύστημα Δασοπυρόσβεσης και στα έργα ανόητης έμπνευσης και αδικαιολόγητα πολυδάπανα πεδινά «αντιπλημμυρικά-παγίδες» και ίσως και σε διαμορφώσεις πλατειών του γνωστού συστήματος του γνωστού Δημοτικού …«ράβε – ξήλωνε»…
Για τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής είναι γεγονός ότι πρέπει να δράσουμε τώρα. Και η Δασοπονία είναι βασικότατο εργαλείο.
Χρειάζεται λοιπόν να ανασυγκροτηθούμε.
Μερικές προτάσεις :
- Επαναφορά του συστήματος αυτοχρηματοδότησης της ανάπτυξης της δασοπονίας μέσω ειδικού ταμείου Δασών. Να θεσπιστεί εκ νέου η απαγόρευση των πόρων που προέρχονται από την Δασοπονία να χρησιμοποιούνται σε αλλότριους σκοπούς.
- Συντήρηση όλων των Δασικών έργων διευθέτησης ορεινών υδάτων.
- Επαναφορά του συστήματος της αυτεπιστασίας στα μικρά Δασοπονικά έργα, με παράλληλη απλοποίηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Τα Δασικά έργα εμπεριέχουν έτσι κι αλλιώς την Περιβαλλοντική προστασία. Επομένως στις περισσότερες περιπτώσεις η έγκρισή τους αρκεί και για την Περιβαλλοντική αδειοδότησή τους.
- Δημιουργία Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας στο πνεύμα του ΟΜΟΦΩΝΟΥ πορίσματος της Βουλής του 1993 που μπορεί να κάνει όλα τα έργα Δασοπροστασίας τόσο Πυροπροστασίας όσο και αντιδιαβρωτικής, αντιπλημμυρικής προστασίας. Παράλληλα θα αναλάβει και ολόκληρο το έργο της Επιτήρησης των Δασών και της Πρώτης πλήξης.
Ο Φορέας κατά τον χειμώνα θα προετοιμάζει τα Δάση έτσι ώστε να μην καίγονται. Θα κάνει αραιώσεις, αντιπυρικές λωρίδες, καθαρισμό των Δασών και απομάκρυνση της πλεονάζουσας ή ξερής βιομάζας στην βάση ενός διαχειριστικού σχεδίου του Δάσους. (Η βιομάζα αυτή μετά από απλή επεξεργασία θα μπορούσε να χρησιμοποιείται για την θέρμανση Δημόσιων κτηρίων όπως πχ Σχολείων, Νοσοκομείων κλπ. ή και να πωλείται).
Το καλοκαίρι ο Φορέας θα αναλάβει την λειτουργία των πυροφυλακείων, την οργάνωση των εθελοντών και κυρίως θα αναλάβει την πρώτη πλήξη μιας Δασικής Πυρκαγιάς με ευέλικτα μέσα που έτσι κι αλλιώς διαθέτουμε.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ
Φωτογραφία 6 : Ξυλοφράγματα μετά από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007
(Παλαιοχούνι Αρκαδίας. Πηγή: Δρ. Ελ. Σταματόπουλος)
Φωτογραφία 7 : Ξυλοφράγματα μετά από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007
(Παλαιοχούνι Αρκαδίας. Δεξιά ο Διευθυντής Δασών Σπ.Πολίτης. Πηγή: Δρ. Ελ. Σταματόπουλος)
Φωτογραφία 8: Επάλληλα ξυλοφράγματα μετά από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007
(Στα ανάντη της Μεγαλόπολης Αρκαδίας. Πηγή: Δρ. Ελ. Σταματόπουλος)
Φωτογραφία 9: Τα Ξυλοφράγματα έναν χρόνο μετά την εγκατάστασή τους το 2007
(Φωτο 2008. Στα ανάντη της Μεγαλόπολης Αρκαδίας. Πηγή: Δρ. Ελ. Σταματόπουλος)
Φωτογραφία 10: Κλαδοπλέγματα και κορμοδέματα στα ανάντι της παλιάς Εθνικής οδού Τρίπολης –Μεγαλόπολης (Πηγή: Δρ. Ελ. Σταματόπουλος)
Φωτογραφία 11: Φράγμα της Δασικής Υπηρεσίας που κατασκευάστηκε το 1939 στο χείμαρρο Ξηρίλλα Φαλαίας Ηπείρου
(από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας).
Φωτογραφία 12: Φράγματα και φυτοκομικές εργασίες στο χείμαρρο Μετσόβου (από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας).
Φωτογραφία 13: Εγκάρσια φράγματα σε χείμαρρο λάβας (Πάμισος) περιοχής Μουζακίου Καρδίτσας (από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας).
Φωτογραφία 14: Το φυσικό στοιχείο, ο βράχος, ενσωματώνονταν στο ανθρώπινο έργο, στο φράγμα (από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας).
Φωτογραφία 15: Ένας τόπος εξυγιάνθηκε και μεταμορφώθηκε: εικόνα της συνολικής φυτοτεχνικής αποκατάστασης της λεκάνης του χειμάρρου Κρουσοβίτη Σιδηροκάστρου Ν. Σερρών το 1952, με ηλικία φυτών 9 ετών (από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας-Τα φράγματα της δασικής υπηρεσίας ως «ζώσα» ύλη Αντώνιου Β. Καπετάνιου Δασολόγου – Περιβαλλοντολόγου)
Φωτογραφία 16: Επίσκεψη εμπειρογνωμόνων του FAO στα έργα χειμαρρικής διευθέτησης του Ν. Σερρών το 1959 (εδώ στο φράγμα Αγίας Κυριακής Σερρών, από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας). Βρήκαν τα έργα αυτά άρτια από πλευράς τεχνικής και ιδιαιτέρως αποτελεσματικά ως προς την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, της ανάσχεσης δηλαδή της χειμαρρικής δράσης στον ορεινό χώρο.
Φωτογραφία 17: Διαδοχικά φράγματα χείμαρρου Αμμούδα Ν. Σερρών εν συνδυασμό με φυτοτεχνική διευθέτηση των έντονα διαβρωμένων πρανών, το έτος 1959 (από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας).
Φωτογραφία 18: Σήμερα, τέτοια υψηλά έργα λείπουν. Μπορούμε να τα κάνουμε αλλά από την δημιουργία της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων δεν υπάρχουν βλέπεις χρήματα για αντιχειμμαρική προστασία… (από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας).
Φωτογραφία 19: (Δεξιά) Διαδοχικά εγκάρσια φράγματα για την ανάσχεση της χειμαρρικής ροής. (Αριστερά) Δέστε πώς το μιμήθηκαν αυτό στο πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης». (από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας και Τα φράγματα της δασικής υπηρεσίας ως «ζώσα» ύλη, του Αντώνιου Β. Καπετάνιου Δασολόγου – Περιβαλλοντολόγου)
————————-
Πηγές
[1] https://www.kirkbymoorside.info/tag/flooding/
[2] Debarbieux B., Rudaz G. “The Mountain: A political History from the Enlightenment to the Present” CRNS Editions 2010 (σελ. 94/Κεφάλαιο 4)
[3] Louis Gabriel Prosper Demontzey, Πηγή https://fr.wikipedia.org/wiki/Prosper_Demontzey
[4] ΔΑΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (1973), Πάνος Γρίσπος
[5] Αστοχίες και Ατυχή Συμβάντα Ελληνικών Φραγμάτων Ν. Ι. Μουτάφης, Δρ. Πολιτικός Μηχανικός Λέκτορας ΕΜΠ. Πηγή: Πανελλήνιο συνέδριο μεγάλων φραγμάτων (1ο : 2008 : Λάρισα) / / ΤΕΕ – Τμ. Κεντρ. & Δυτ. Θεσσαλίας . τ. 2
