17. [Μεμψιμοιρίας] Μεμψιμοιρία – Μεμψίμοιρος
Κρίση αδικιολόγητη είν’ η μεμψιμοιρία,
για όσα μας εδόθηκαν στου βίου την πορεία.
Και είναι ο μεμψίμοιρος[1] παράπονα γεμάτος·
κι όταν του στείλει φίλος του μερίδα μια, κεφάτος
από συμπόσιο φιλικό, του κομιστή τού λέγει:
«Στον δείπνο[2] δεν με κάλεσε, γιατί μάλλον ζηλεύει,
μη και χαρώ ρουφώντας-το εγώ το κρασοζούμι.»
Όταν η ερωμένη του γλυκά τόνε φιλάει,
της λέει: «Φοβούμαι πώς φιλάς κι αλλού η ψυχή σου πάει.»
Μιλά με αγανάκτηση στον Δία όταν βρέχει,
που έστειλε αργά βροχή, που ο κόσμος την προσμένει.
Αν πορτοφόλι καθ’ οδόν βρει και στην τσέπη βάλει,
λέει: «Ποτέ σε θησαυρό δρόμος δεν μ’ έχει βγάλει.»
Όταν από επίμονα, φορτικά παρακάλια,
πάρει σε χαμηλή τιμή δούλο καλό[3], μόν’ χάλια
έχει ο μεμψίμοιρος να βρει, και τον ακούς να λέει:
«Θα ήταν θαύμα, σίγουρα -*[δεν είν’ αυτός που φταίει]*-
να μην έχ’ ελαττώματα, μ’ όσα έχω πληρώσει,
αφού χρήματ’ ελάχιστα γι’ αυτόνε έχω δώσει.»
Σ’ όποιον του φέρει μήνυμα ότι γιο[4] αποκτάει,
αυτός –χωρίς χρονοτριβή– έτσι του απαντάει:
«Είναι αλήθεια, τώρα, πως αντί ν’ αυγαταίνει.
όλη η περιουσία μου μισή μ’ αυτόν θα γένει.[5]»
Εάν σε δίκη ομόφωνη απόφαση κερδίσει,
πάλι τον δικολάβο-του[6] θα τον κατηγορήσει,
ότι από τα δίκια του πολλά έχει παραλείψει.
Εάν ποτέ με έρανο φίλοι τον βοηθήσουν,
και όλες τις ανάγκες του τις εξυπηρετήσουν,
ψάχνει λόγια, ο μεμψίμοιρος, και έτσι απαντάει,
σε όποιονε τον συγχαρεί, οπού καλά τα πάει:
«Ενώ τα όσα εγώ χρωστώ, πίσω θα τα γυρίσω,
για την ευεργεσία τους να τους ευχαριστήσω;»
Απόδοση, μετάφραση, ερμηνεία: ΓΙΩΡΓΗΣ ΕΞΑΡΧΟΣ
[1] Μεμψίμοιρος: < μέμφομαι + μοίρα· ο συνεχώς παραπονούμενος, ο γκρινιάρης, αυτός που δεν πρόκειται να μείνει ευχαριστημένος με ό,τι κι αν συμβεί στη ζωή του.
[2] «Εσυνείθιζαν οι Παλαιοί [οι αρχαίοι Έλληνες], όταν εφίλευαν, να στέλλουν κανένα κομμάτι ψητόν, ή πήταν εις τους απόντας φίλους.» (Σημ. Γ. Ζαχαριάδου, 1845)
[3] «Οι Αθηναίοι κατά την γένναν ήταν ελεύθεροι ή απελεύθεροι. Ελεύ-θεροι μεν ήταν οι εκ νομίμου γάμου πολιτών Αθηναίων γεννηθένετες. Απελεύθεροι δε οι κατά νόμον εκ της δουλείας ελευθερωθέντες. Δούλοι δε ή ανδράποδα ήσαν οι παρ’ ημίν λεγόμενοι σκλάβοι.» (Σημ. Γ. Ζαχαριάδου, 1845).
[4] Η γέννηση αρσενικού παιδιού, στην αρχαιότητα, εθεωρείτο εύνοια των θεών.
[5] «Κάποιο αρχαίο έπίγραμμα αναφέρει ένα φιλάργυρο πατέρα που ρίχνει το νιογέννητο παιδί του στη θάλασσα για ν’ αποφύγει τα έξοδα της ανατροφής: Γεννηθέν το τέκνον κατεπόντισεν Αύλος ο κνιπός, /
ψηφίζων αυτού σωζομένου δαπάνας.» (Σημ. Μ. Σιγούρου, 1939).
[6] «Ἐπειδὴ δὲν ὑπῆρχαν δικηγόροι, οἱ κατηγορούμενοι ἔπρεπε νὰ κάμουν αὐτοπροσώπως τὴν ὑπεράσπισίν των εἰς τὸ δικαστήριον· κατέφευγον λοιπὸν πρὸς τοὺς ἐξ ἐπαγγέλματος λογογράφους καὶ ἐλαμβανον ἀπὸ αὐτοὺς ἀντὶ πληρωμῆς τὴν ἀπολογίαν, τὴν ὁποίαν ἀπεστήθιζον καὶ ἀπήγγελλον εἰς τὁ δικαστήριον.» (Σημ. Ε. Δαυΐδ, 1940).
