Αν η Ουκρανία είναι «η πόρτα του φρενοκομείου», που άνοιξε ο Πούτιν θα φανεί τους επόμενους μήνες ή και χρόνια, πάντως το ορατό σήμερα είναι πόσο εύθραυστες παραμένουν οι ισορροπίες του τρόμου σε έναν κόσμο που έμεινε χωρίς πραγματικούς ηγέτες και τον κυβερνούν οι καουμπόηδες της άγριας δύσης. Όχι μόνο της ορίτζιναλ «άγριας δύσης», του Μπάιντεν, αλλά και της «άγριας ανατολής» του Πούτιν. Προσπαθούν να αποδείξουν ποιος είναι γρηγορότερος στο πιστόλι. Και, όπως πάντα, πληρώνουν τις μαγκιές τους οι λαοί.
Στη μεγάλη εικόνα είναι σήμερα η χωρίς συζήτηση καταδικαστέα ρωσική επίθεση, η εισβολή σε μια κυρίαρχη ανεξάρτητη χώρα, την Ουκρανία, που «τόλμησε» να αποφασίσει ότι επιθυμεί να ταχθεί συμμαχικά με τους «εχθρούς» της Ρωσίας, με την Αμερική και την Ευρώπη. Αλλά πίσω από την εικόνα, αυτό που κρύβεται είναι πως ο Πούτιν δεν έκανε τίποτε διαφορετικό από ό,τι έκαναν οι δυτικοί σύμμαχοι στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν. Τίποτε περισσότερο από αυτό που έκανε με τη βοήθεια του ΝΑΤΟ η Τουρκία στην Κύπρο.
Δεν δικαιολογούν ασφαλώς αυτά την εγκληματική εισβολή στην Ουκρανία. Ούτε αποτελεί άλλοθι για τη σημερινή πραγματικότητα η προϊστορία, παρότι όταν επαναλαμβάνεται ασταμάτητα είναι στοιχείο προβληματισμού, τουλάχιστον. Δείχνουν, όμως, το σκοτάδι στο οποίο οδηγούν οι ηγέτες του κόσμου τον πλανήτη. Τη μια ο ένας, την άλλη ο άλλος. Γιατί έχουν πάντα μέσα τους το αρχέγονο κύτταρο του επεκτατισμού και του μιλιταρισμού. Και δεν τους αφήνει να αντιληφθούν ότι δεν υπάρχει σοφότερος δρόμος για την ειρήνη από το να σεβαστεί η μια χώρα την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της άλλης. Ούτε πιο γρήγορος δρόμος για τον πόλεμο από την αναβίωση του ψυχρού πολέμου, την ανασύσταση των δυνάμεων με σφαίρες επιρροής, τον εξοπλιστικό ανταγωνισμό, τα δισεκατομμύρια των οπλοστασίων. Εδώ βρισκόμαστε, όμως.
Θα ήταν, βέβαια, θεωρίες για ακαδημαϊκές συζητήσεις όλα αυτά αν δεν υπήρχε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιδρύθηκε με βασικό σκοπό να αποτρέψει το ενδεχόμενο νέου παγκόσμιου πολέμου. Και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχε. Έδωσε μια ελπίδα ότι θα μπορούσε να παίξει τον πιο πρωταγωνιστικό και καταλυτικό ρόλο ανάμεσα στις δυο υπερδυνάμεις, και να σπάσει τις αυτοκρατορίες τους και τις σφαίρες επιρροής τους. Όμως, η ΕΕ παραμένει ουραγός των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ και δεν μπορεί να παίξει κανένα ρόλο. Εκτός από αυτόν του κομπάρσου. Που ενώ διαθέτει τη συλλογική δύναμη 27 κρατών, εξαρτάται ακόμα από τις διαθέσεις της Αμερικής και της Ρωσίας.
Η εξωτερική πολιτική της ορίζεται από τα οικονομικά συμφέροντα της κάθε χώρας ξεχωριστά, η ενιαία άμυνά της είναι ανύπαρκτη, η αλληλεγγύη των μελών είναι μόνο φραστική. Και ο κίνδυνος ενός πολέμου μέσα στην αυλή της δεν θα ήταν αδόκιμο να πει κανείς ότι μπορεί να οδηγήσει στο άψε σβήσε στην κατάρρευση του οικοδομήματος. Αν μπορούσαν να το διακρίνουν αυτό οι ηγέτες της δεν θα σιωπούσαν υποκριτικά παρακολουθώντας την Τουρκία, υποψήφια χώρα, να απειλεί απροκάλυπτα την κυριαρχία κρατών μελών, της Ελλάδας και της Κύπρου, ή και πολλών άλλων γειτονικών της κρατών εκτός ΕΕ. Ούτε βεβαίως θα πίστευαν ότι μπορούσαν να αποτρέψουν την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία με οικονομικές κυρώσεις, τις οποίες δοκίμασαν και το 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας.
Χρειάζονται θεμελιακές αλλαγές στην ΕΕ και ανεξαρτητοποίησή της, για να έχει τη δυνατότητα επιρροής. Το κοινό νόμισμα έδειξε τον δρόμο αλλά δεν αρκεί. Όταν οι 21 από τις 27 χώρες μέλη είναι και μέλη του ΝΑΤΟ, επόμενο είναι να λειτουργούν πολιτικά και στρατιωτικά ως βραχίονες του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, παρά ως ισχυρή δύναμη της ευρωπαϊκής ηπείρου. Αν έχει ευθύνη για την αντίδραση της Ρωσίας με την εισβολή, η Αμερική, που εδώ και χρόνια επιχειρεί να τοποθετήσει το ΝΑΤΟ στα ρωσικά σύνορα μέσω της Ουκρανίας (και άλλων, αργότερα) την ίδια ευθύνη έχει και η ΕΕ. Ίσως και μεγαλύτερη. Γιατί οι τραγικές εξελίξεις είναι σε ευρωπαϊκό έδαφος, δεν είναι σε αμερικανικό. Και αυτή τη στιγμή, σε ευρωπαϊκό έδαφος, η Ρωσία αποκτά ξανά τον ρόλο της υπερδύναμης με σφαίρες επιρροής και αμφισβητεί τη μονοκρατορία των ΗΠΑ, που διατηρούσε για χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, και η ΕΕ διατηρεί τον ρόλο του κομπάρσου.
