- ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ
Ο Durrell είναι ίσως ο μόνος Άγγλος ποιητής που δε θα ’ταν ανακρίβεια να πούμε ότι γεννήθηκε στην Ελλάδα, έστω κι αν πραγματικά ο τόπος όπου είδε το φως είναι οι Ιντίες. Υπάρχουν φυσικά πολλοί άλλοι Ευρωπαίοι ποιητές που ανήκουν στην Ελλάδα από την Αναγέννηση. Όμως το ελληνικό τους δάνειο είναι συχνά τυπικό. Είναι μια σύμβαση, μια παραδεγμένη πρόσοψη που τη χρησιμοποιούν σαν ένα λαμπρό φόρεμα – ο κοινός ελληνικός μύθος είναι περισσότερο μια άνεση και δε συνοδεύεται από προσωπική βίωση. Τα Αρκαδικά βουνά, η Ελένη της Τροίας, η Ηρώ, ο Ενδυμίων και όλη η άλλη πανοπλία των ηρώων και ηρωίδων που στολίζουν τις ποιητικές συνθέσεις από τον Chaucer ίσαμε τους Ρομαντικούς και τους Συμβολικούς του ΙΘ΄ αιώνα είναι φιλολογικά πλάσματα και παράξενα ονόματα, τα αναγνωρισμένα έπιπλα της ποιητικής οικίας, τα απαραίτητα πλαίσια όπου έμελλε να κινηθούν πολλές γενιές ποιητών. Αυτά είναι γνωστά. Και το φαινόμενο δεν περιορίζεται μόνο στην ποίηση. Αν οι γενιές των Ευρωπαίων του ΙΕ΄και ΙΣΤ΄ αιώνα ανακάλυψαν την Ελλάδα δεν την ανακάλυψαν για πάντα. Σε κάθε μια γενιά από τότε έλαχε το έργο της ανανέωσης. Αυτό που είδαν οι πρόγονοί τους στάθηκε ανάγκη να το ξαναδούν με τα δικά τους μάτια σαν κάτι καινούργιο, να το αναμετρήσουν πάλι, να το χωνέψουν και να το δώσουν με το πνεύμα της εποχής τους. Οι Έλληνες, παρατήρησε ο Αριστοτέλης με μεγάλη λεπτότητα, είναι όπως τους επιθυμούμε να είναι.
Ο άγνωστος αυτός παράγοντας τράβηξε τον Durrell στην Ελλάδα. Δίχως να ξέρει τη γλώσσα μας ήρθε και κατοίκησε εδώ μερικά χρόνια πριν από τον πόλεμο. Γνώρισε πρώτα τους ανέμους, τη θάλασσα, τα νησιά, τα πρόσωπα των ανθρώπων. Δεν ήρθε με καμιά προκατάληψη κλασικής παιδείας. Η ανησυχία μόνο τον είχε ωθήσει, από τα δυτικά κέντρα όπου η κρίση του πολιτισμού ήταν ήδη αισθητή, να ’ρθει σ’ έναν τόπο που ίσως να γίνονταν γι’ αυτόν μια περιπέτεια. Ο σκοπός του ήταν να συμμετάσχει σε κάτι που του έλεγε η διαίσθησή του πως ήταν εκεί, περιμένοντας να ανακαλυφθεί, ένας τόπος όπου η ομορφιά γίνεται αίνιγμα, κεντρίζοντας τον ταξιδιώτη να το λύσει, να σύρει την αυλαία των βουνών για να μάθει τι κρύβεται από πίσω – το κενό ή ένας χαμένος κόσμος όπως η παλιά Ατλαντίδα με τα ακίνητα και τα βυθισμένα της πλούτη; Με τη λαιμαργία του χρυσοθήρα άρχισε να ψάχνει για τη φλέβα του χρυσαφιού. Τον κέντριζε μια δίψα που τη γνώρισαν όλοι οι πνευματικοί άνθρωποι της εποχής εκείνης – το αίσθημα πως το νερό στη βρύση λιγόστεψε επικίνδυνα, κι αν δεν βρεθούν καινούργιες βρύσες ή άλλες κρυμμένες λίμνες να τροφοδοτήσουν το πνεύμα, θα ’ταν καταδικασμένο να πεθάνει. Η ανακάλυψη των “νέων πηγών” της ελισαβετιανής εποχής στην Αγγλία δεν του ήταν αρκετή. Κατάλαβε πως μια ανανέωση ποιητική δεν μπορεί να γίνει μόνον εσωτερικά, αλλά πρέπει να μπολιαστεί με κάποιο άλλο σώμα εξωτερικό, για να πιάσει γερές ρίζες. Η ποιητική κατάπτωση της μεταπολεμικής Αγγλίας απόδειξε πως δεν έκανε λάθος. Στον τόπο του οι ποιητές της γενιάς του και της αμέσως προηγούμενης, με ελάχιστες εξαιρέσεις, είχαν αρχίσει κιόλας να στερεύουν. Φύση ορμητική και ευαίσθητη, το ένιωσε πολύ πριν απλωθεί το κακό και πάρει τις σημερινές του διαστάσεις.
Στην Κέρκυρα, η μυστική του διάθεση τον ώθησε να ψάξει πίσω από την πραγματικότητα του αισθητού κόσμου, έναν άλλον κόσμο. Το “Μαύρο Βιβλίο” ήταν το αποτέλεσμα της πρώτης αυτής κρούσης, όπου η κίνηση και οργάνωση των φυσικών στοιχείων γίνεται ισότιμη με τη μαθηματική, χημική σχεδόν θα ’λεγα, ανάλυση των χαραχτήρων. Η άνοιξη, ο άνεμος που χτυπάει στα τζάμια από το απέναντι ακρογιάλι, η μολυβένια θάλασσα, το χιόνι, τα δέντρα, παίρνουν μια τρίτη διάσταση μέσα στο βιβλίο του, είναι προεκτάσεις του ανθρώπινου κόσμου και σε αντίθεση με τη λαμπρή του ψυχρότητα γίνονται δυνάμεις ζωής και σύμβολα καρποφορίας. Η μέθοδος του γραψίματος κατάγεται βέβαια από τον Τζόις και τον Λόρενς. Η σκληρότητα του βιβλίου δεν είναι παρά ο καθρέφτης του κύκλου όπου έζησε ο ποιητής – η έλλειψη λύπης και συμπόνιας δίνουν στο γράψιμο μια καθαρότητα κρυστάλλου. Όμως υπάρχει μέσα στο μυθιστόρημα αυτό μια κρυμμένη μεταλλική θέρμη, το σημείο ακριβώς όπου παλεύει η ανόργανη φύση να κυριαρχήσει την οργανική. Έχουμε έτσι το αίσθημα πως μια λαμπρή αρχιτεκτονική το μετατρέπει σε μια μελέτη των σχέσεων των δυο κόσμων ανάμεσό τους: – η αναζήτηση αυτή είναι αλχημική και δεν είναι τυχαίο πως ο Durrell ενδιαφέρθηκε για τη μαγεία και τις άλλες απόκρυφες επιστήμες.
Το “Μαύρο Βιβλίο” είναι η πρώτη εκδήλωση του αγκυλωτού αυτού συγγραφέα. Την επιτυχία του – μ’ όλο που ήταν απαγορευμένο στην Αγγλία – ακολούθησε η πρώτη ποιητική συλλογή “Μια Ιδιωτική Χώρα”. Τα περισσότερα ποιήματα που περιλαμβάνει γράφηκαν στην Ελλάδα. Εδώ μας αποκαλύπτεται για πρώτη φορά η ελληνιστική του τάση. Η ακρίβεια της γλώσσας, η ιδιότητα που έχει να μεταμορφώνει το ανθρώπινο στο χημικό ή στο γραμματικό και αντίστροφα, θυμίζουν τη σύγκρουση των αφηρημένων με τα συγκεκριμένα νοήματα ενός Donne. Γράφει για την Κόρινθο:
Μπήκαμε απείραχτοι σ’ αυτόν τον κύκλο, δεν ηύραμε
Άλλο μαντατοφόρο από τα χαμόγελα.
Κουκουβάγιες πίνουν τον άνεμο δωπέρα. Λοιπόν,
Κι αυτός ο τόπος ήταν το σπίτι καποιανού,
Μαστιγωμένος από τον κόλπο ίσαμε τις τσουκνίδες,
Ένα σπίτι για παροιμίες πλάι σ’ ένα σπασμένο πηγάδι.
Ο χειμώνας ποτέ δεν ήταν γηγενής δωπέρα – μήτε είναι.
Άντρες, γυναίκες κι αηδόνια είναι μορφές της άνοιξης.
Στον Durrell αρμόζει καλύτερα από κάθε άλλον ο χαρακτηρισμός του Καβάφη “Ελληνοσύρος Μάγος”. Τα στοιχεία του ταχυδακτυλουργού αφθονούν στην ιδιοσυγκρασία του και συχνά μοιάζει να δημιουργεί πρόσωπα και πράγματα σα να τα βγάζει μέσα από τα μανίκια του. Το μαγικό στοιχείο οργανώνει το λόγο του και πλάθει φανταστικούς χαραχτήρες με αληθινά συνθετικά ή αληθινούς χαραχτήρες με φανταστικά συνθετικά:
Με τη μαντεία ήρθαν οι Δωριείς
Κάτω από μια τιμωρία έφτιαξαν μιαν αψίδα.
Εφεύρεσή τους αυτή η κοιλάδα, δίδαξαν
Το βράχο ν’ αναβλύζει το αμύριστο νερό.
….……………………………………….
Τέλος, ο τρίποδας τους καταδίκασε.
Όμως η εικόνα αυτή που μπορεί να μην ήταν παρά μια μακρινή αναπόληση, προστίθεται ξαφνικά στη δική μας εμπειρία με μιαν αναπάντεχη λυρική διάσταση:
Κάτι ξεψύχησε δωπέρα δίπλα σ’ αυτό το ποτάμι
Όμως μας φαίνεται ο καιρός λιγότερος από ένα αηδόνι.
Ο Durrell δεν είναι ο πρώτος Ευρωπαίος ποιητής που δοκίμασε να ξαναπιάσει τα χαμένα νήματα που οδηγούν από μας, πίσω στον περίφημο πολιτισμό που πάσκισε να φτιάξει μια ζωή ανώτερη και πιο ευτυχισμένη αν ο άνθρωπος είχε τη δύναμη να συγκρατήσει το σκοτάδι που ξεχείλισε μια μέρα από μέσα του. Όμως ο Durrell δεν ξεκινάει από την ιδέα αλλά από το τοπίο, ψάχνοντας με τις αισθήσεις και με το νου την προοπτική που θα ενώσει τους δυο κόσμους: αυτόν που ζούμε κι αυτόν που χάθηκε. Η μέθοδος αυτή συγγενεύει με την τέχνη του ηλεκτρολόγου. Μια συναρμολόγηση συρμάτων για να κυκλοφορήσει το ρεύμα· μια δοκιμή ν’ αποκατασταθούν οι υπόγειες συγκοινωνίες, που έφραξε ο καιρός. Στην Επίδαυρο:
Η πολιτισμένη αυτή κοιλάδα ήταν αφιερωμένη
Στη λατρεία του κύκλου, τη θεωρία
Και διόρθωση φημισμένων ασθενειών
Που η συνέχεια της σάρκας έθρεψε και σε μας
Από μιαν αδιάκοπη βρεφική κατάσταση, όπως το σκουλήκι στο κρέας.
Η πρώτη αυτή συλλογή ποιημάτων συνέπεσε με την εποχή της φυγής από την Ελλάδα στις σκοτεινότερες μέρες του περασμένου πολέμου. Ο Durrell διέφυγε μαζί με άλλους από τα ελληνικά ακρογιάλια στην Αίγυπτο. Ενώ η Ελλάδα βούλιαζε μέσα στην κατοχή, σ’ αυτή την ατμόσφαιρα καταστροφής, η χώρα έγινε γι’ αυτόν ένα σύμβολο:
Ω φίλε μου, η ιστορία με όλους τους συμβιβασμούς της
Δε μπορεί να ταράξει το κύκλωμα που δημιουργήθηκε·
Μέσα στο σπίτι, ένα μοναδικό κερί που καίει
Επάνω σ’ ένα τραπέζι σ’ ολόκληρη την Ελλάδα.
Οι τελευταίες του γραμμές, έχουν έναν τόνο σα να αποχαιρετούσε μια γυναίκα με την οποία είχε συνδεθεί:
Στέκοντας μοναχός πάνω στους λόφους
Είδα όλη την Ελλάδα, το ανθρώπινο
Σώμα ετούτου του ουρανού απ’ όπου
Κρεμάμενος
Ένας κόσμος μέσα σ’ ένα κρύσταλλο γυρνώντας:
Τον φρουρούν τα πράσινα φιτίλια των κυπαρισσιών.
Η αναζήτηση όμως του Durrell δεν είναι μόνο λυρική. Γυρεύει να ικανοποιήσει ένα μεταφυσικό πρόβλημα; που στη Δύση τουλάχιστον του φαινόταν άλυτο:
Τόσο ήρεμο το βουνό, με την ασπίδα του από χιόνι,
Τόσο ξέγνοιαστα τα πρόσωπα των πουλιών,
Με τον ανυποψίαστο κόσμο που κάπου αγρυπνεί,
Γεννημένη από τούτο το σκοτάδι, η ελαττωματική μας όραση,
Ο σπόρος που σαλεύει το ρόδο του Νοστράδαμου.
Στην Αγγλία τα τελευταία αυτά χρόνια εκδηλώθηκε ένα ενδιαφέρον για τους ποιητές-φιλοσόφους της Ανατολής. Η διαλεκτική ποίηση του Lao Tse, τα Βραχμανικά και Θιβετιανά βιβλία προσέχτηκαν από όσους ένιωσαν πως πρέπει να δοθεί μια σύνθετη λύση στο πρόβλημα της διανοητικής αναρχίας του καιρού μας. Ο Durrell δεν αποτελεί εξαίρεση. Όμως η ανακάλυψη της Ελλάδας είχε γι’ αυτόν πολύ μεγαλύτερη σημασία. Εδώ υπάρχει ένας κόσμος που δίνει τη σωστή αναλογία των πραγμάτων: Η ανάμιξη των στοιχείων είναι τέτοια που μπορεί να συμπεριλάβει την ισχυρή και την αδύνατη γραμμή, την άνθιση και την παρακμή τοπικά και χρονικά συμπυκνωμένη. Το ελληνικό τοπίο με το πνευματικό του περιεχόμενο, θέτει αμέσως ένα ερώτημα στον ξένο, όπως έθετε άλλοτες η Σφίγγα στα περίχωρα των Θηβών:
“Κοιτάζεις αυτό το τοπίο για πέντε χρόνια. Δε διακρίνεις πολλά, όμως κάτι σε παρακολουθεί εσένα προσεχτικά. Άλλα πέντε χρόνια και διακρίνεις ένα σχήμα που δεν είναι παρά σχήμα· μια σκιά σαν το ημίφωτο της σελήνης. Κοίταξε όλη σου τη ζωή και θα δεις τα βουνά σαν σκεπάσματα ενός κρεβατιού· κι από κάτω μια μορφή διαγράφεται ξαπλωμένη”.
Ο Durrell χρησιμοποιεί πρόσωπα κι ονόματα όπως άλλοι ποιητές χρησιμοποιούν τα λουλούδια. Δίνουν ένα βάθος σ’ αυτό που θέλει να εκφράσει. Οι τίτλοι των ποιημάτων του δεν είναι μόνο γεωγραφικά σημεία αλλά και σύμβολα ενός μύθου. “Ο Κόνων εξόριστος”, “Ο Κόνων στην Αλεξάνδρεια”, “Οκτώ απόψεις της Μέλισσας”. Η ιστορία δεν ενδιαφέρει τον Durrell για τη μεγαλύτερη προσέγγιση που μπορεί να φτάσει ένας ποιητής, λειτουργώντας σα μεγεθυντικός φακός σ’ ένα απομονωμένο επεισόδιο, αλλά κυρίως σα μια φανταστική προέκταση της δικής μας ζωής, μια οπτική απάτη που δημιουργεί στον αναγνώστη ένα ξάφνιασμα δυσάρεστο ή ευχάριστο ανάλογα με την εκάστοτε πρόθεση:
Ένα ποτάμι έστριψε κάποτες στον ύπνο του
Κι όλες οι πολιτείες τράπηκαν εις φυγήν.
Στο χώρο της Μεσογείου οι καινούργιες πολιτείες περιέχουν μέσα τους τις παλιές, όπως σ’ ένα μπουκάλι. Ένα τέχνασμα πολεοδομικής τις κάνει αόρατες. Αν όμως υπολογίσεις τη διάθλαση και διορθώσεις το λάθος, επανέρχονται στην όρασή σου σα μια χαμένη διάσταση. Δεν είναι παρά ζήτημα εξάσκησης να συνηθίζεις να βλέπεις έτσι. Από κει ξεκινάει ο Durrell. Η ελαφρή μετάθεση των ιδεών, της ακουστικής και των εικόνων φτιάχνει μια νέα αρχιτεκτονική διόρθωση του χώρου στον οποίο κινείται. Αυτό είναι το μυστικό της επιτυχίας του. Η προμελετημένη αυτή μετατόπιση ανοίγει στα μάτια μας μια νέα προοπτική. Το παρελθόν ζωντανεύει, δανείζεται τις χειρονομίες και εκφράσεις μας, το παρόν κινδυνεύει κάθε στιγμή να πετρωθεί μέσα στο παρελθόν:
Περιμένοντας τα φτυάρια να φτάσουν ώς εμάς
Να μας ανακαλύψουν μαρμαρωμένους μέσα στη ζωή.
Ο Durrell ξέρει να πλαστογραφεί αριστοτεχνικά. Γνωρίζει την παλιά αυτή τέχνη στην εντέλεια. Μιμείται κινήσεις και χειρονομίες άλλων, συμπλέκει πρόσωπα που δεν υπήρξαν, αναφέρεται σε γεγονότα που δεν έγιναν. Εκείνο που έμαθε από τους Έλληνες περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι η τέχνη της αναγωγής στο έσχατο σημείο. Θα μπορούσαμε να τον φανταστούμε όπως τον γραμματικό που ειρωνεύεται κάπου:
…Περπατούσε μια φιλολογική ανάμνηση
Μέσα σε παραπομπές το πάχος μιας τρίχας.
Ίσως το μεγαλύτερο προσόν του Durrell είναι η έμφυτη σοφιστική διάθεση. Του αρέσει να παίζει με τις ιδέες όπως άλλοι ρίχνουν κύβους, να μαζεύει κάθε λογής πληροφορίες που αργότερα τις ενσωματώνει στα ποιήματά του. Έτσι βρίσκουμε όρους, εκφράσεις, προτάσεις ολόκληρες, από βιβλία αρχαιολογίας, χειρουργικής, βοτανολογίσς ή από διπλωματικά εγχειρίδια. Όλα τον ενδιαφέρουν. Όλα μπορεί να μετατραπούν στο τρίτο αυτό εμπόρευμα, την ποίηση. Ότραν αναφέρεται στον αρχαίο κόσμο, ξέρουμε πως δε μιλάει για κανέναν κόσμου ουσιαστικά. Τον δημιουργεί εκείνη τη στιγμή με την υποβολή των λέξεων:
Εμάς τους Έλληνες μας μάθανε να εξαντλούμε ιδέες,
Μέλισσα, μα πρώτα ξεκίνα με τους ανθρώπους. Εκεί πετυχαίνουμε!
Κανείς Ρωμαίος δεν κατάλαβε την ηλιόλουστη φιλότητά μας,
Τους γερούς δημοκρατικούς χρωματισμούς των αξιών μας.
Οι χαραχτήρες που κινούνται μέσα στα ποιήματά του είναι ψευτοποιητές, ψευτοσοφιστές, ψευτοζωγράφοι, πρόσωπα που βέβαια δεν χρησιμοποιεί παρά σαν παραπετάσματα για να ζωγραφίσει επάνω τους τις δικές του συγκινήσεις. Γι’ αυτό όποτε γράφει για αληθινούς ανθρώπους, τους δίνει ένα ποσοστό ανυπαρξίας, τόσο, όσο χρειάζεται για να φανεί το τέχνασμα. Η Ελλάδα του Durrell είναι φυσικά κι αυτή ανύπαρχτη. Είναι ένα σύμβολο που τον βοηθάει να δώσει ένα συγκεκριμένο όνομα στις αναζητήσεις του, ένα ίνδαλμα, όπως ήταν για έναν Βύρωνα, κι ίσως περισσότερο ακόμα για έναν Hölderlin. Εκείνο που είναι καινούργιο είναι η ειρωνεία και ο τόνος που συνορεύει με τη σάτιρα δίχως να είναι σατιρικός.
Στην εποχή μας όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Το τρεμουλιαστό κερί με το οποίο είδε ο Βύρωνας, το έχει αντικαταστήσει το σκληρό φως του ηλεκτρικού προβολέα. Παρ’ όλα αυτά η αληθινή Ελλάδα είναι πάντοτε πέρα από τα όνειρα των ποιητών, τους υπολογισμούς των πολιτικών, ή τα ματογυάλια των ιστορικών και φιλολόγων. Είναι η Ελλάδα που ενσωματώνεται σε μια σειρά αντιθέσεις, φως-σκοτάδι, γαλήνη-τρικυμία, αίρεση κι ορθοδοξία, βαρβαρότητα και πολιτισμός, για ν’ αναφέρω μερικές μονάχα από τις άπειρες αντιφάσεις που έχουν ξαφνιάσει εκείνους που ενδιαφέρθηκαν για τη μοίρα και το χαραχτήρα μας. Το μυστήριο της δύναμης και της αδυναμίας μας προσπάθησαν πολλοί να το λύσουν, ξεκινώντας από τους πρώτους μας καταχτητές, τους Ρωμαίους, ίσαμε τους σημερινούς κληρονόμους τού κόσμου. Αυτό το είδε άραγες ο Durrell περισσότερο από τους άλλους που σφετερίστηκαν τα ονόματα, τους μύθους και τη γεωγραφία μας; Δεν είμαι ακόμα σε θέση ν’ απαντήσω. Πιστεύω ότι έχει πλησιάσει διαισθητικά πολύ κοντύτερα από πολλούς, δίχως όμως ακόμη να ξέρει κι ο ίδιος τι σημαίνουν αυτά που γράφει, ή να μπόρεσε να δώσει σχήμα στη βίωσή του. Όμως γι’ αυτό ίσως θα χρειαστεί να ερευνήσει ακόμα βαθύτερα μες στο πιθάρι των Δαναϊδων.
- Πρώτη δημοσίευση: “Αγγλοελληνική Επιθεώρηση”. Μηνιαία έκδοση πνευματικής καλλιέργειας. Τόμος τέταρτος, αρ. 5, Ιούλιος – Αύγουστος 1949.
Εργογραφία
Μυθιστορήματα
- Pied Piper of Lovers (1935)
- Panic Spring, υπό το ψευδώνυμο Charles Norden (1937)
- The Black Book (1938)
- Cefalu (1947 – επανεκδόθηκε το 1958 με τον τίτλο The Dark Labyrinth)
- White Eagles Over Serbia (1957)
- The Alexandria Quartet (1962)
- Justine (1957)
- Balthazar (1958)
- Mountolive (1958)
- Clea (1960)
- The Revolt of Aphrodite (1974)
- Tunc (1968)
- Nunquam (1970)
- The Avignon Quintet (1992)
- Monsieur: or, The Prince of Darkness (1974)
- Livia: or, Buried Alive (1978)
- Constance: or, Solitary Practices (1982)
- Sebastian: or, Ruling Passions (1983)
- Quinx: or, The Ripper’s Tale (1985)
Ταξιδιωτικά
- Prospero’s Cell: A guide to the landscape and manners of the island of Corcyra [Corfu] (1945, επανέκδοση το 2000 με ISBN 0-571-20165-2)
- Reflections on a Marine Venus (1953)
- Bitter Lemons (1957 – επανεκδόθηκε το 2001 με τον τίτλο Bitter Lemons of Cyprus 2001)
- Blue Thirst (1975)
- Sicilian Carousel (1977)
- The Greek Islands (1978)
- Caesar’s Vast Ghost (1990)
Ποίηση
- Quaint Fragments (1931)
- Ten Poems (1932)
- Transition: Poems (1934)
- A Private Country (1943)
- Cities, Plains and People (1946)
- On Seeming to Presume (1948)
- Selected Poems: 1953–1963 (επιμέλεια Άλαν Ρος, 1964)
- The Ikons (1966)
- The Suchness of the Old Boy (1972)
- Collected Poems: 1931–1974 (επιμέλεια Τζέιμς Α. Μπράιαμ, 1980)
- Selected Poems of Lawrence Durrell (επιμέλεια Πίτερ Πόρτερ, 2006)
Θεατρικά έργα
- Bromo Bombastes, υπό το ψευδώνυμο Gaffer Peeslake (1933)
- Sappho: A Play in Verse (1950)
- An Irish Faustus: A Morality in Nine Scenes (1963)
- Acte (1964)
Χιουμοριστικά
- Esprit de Corps (1957)
- Stiff Upper Lip (1958)
- Sauve Qui Peut (1966)
- Antrobus Complete (1985), μία συλλογή διηγημάτων που είχαν δημοσιευθεί παλαιότερα σε διάφορα περιοδικά, με θέμα τη ζωή στο διπλωματικό σώμα.
Επιστολές και δοκίμια
- A Key to Modern British Poetry (1952)
- Lawrence Durrell and Henry Miller: A Private Correspondence (1962, επιμέλεια George Wickes)
- Spirit of Place: Letters and Essays on Travel (1969, επιμέλεια Alan G. Thomas)
- Literary Lifelines: The Richard Aldington—Lawrence Durrell Correspondence (1981, επιμέλεια Ian S. MacNiven και Harry T. Moore)
- A Smile in the Mind’s Eye (1982)
- “Letters to T.S. Eliot” (1987) στο Twentieth Century Literature, τόμος 33, No. 3 σσ. 348–358
- The Durrell-Miller Letters: 1935–80 (1988, επιμέλεια Ian S. MacNiven)
- Letters to Jean Fanchette (1988, επιμέλεια Jean Fanchette)
Μεταφράσεις και επιμέλειες
- Wordsworth; Selected by Lawrence Durrell (1973), επιμέλεια
- New Poems 1963: A P.E.N. Anthology of Contemporary Poetry (1963), επιμέλεια
- The Best of Henry Miller (1960), επιμέλεια
- The Curious History of Pope Joan (1954), μετάφραση της Πάπισσας Ιωάννας του Εμμανουήλ Ροΐδη
- The King of Asine and Other Poems (1948), μετάφραση ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη μαζί με τους Μπέρναρντ Σπένσερ και Νάνο Βαλαωρίτη
- Six Poems From the Greek of Sikelianós and Seféris (1946), μετάφραση
Ελληνικές εκδόσεις
- Η Θαλάσσια Αφροδίτη, εκδ. Κανάκη, 2000 ISBN 960-7420-61-6
- Αλεξανδρινό κουαρτέτο, εκδ. Μεταίχμιο
- Η σπηλιά του Πρόσπερου
- Τα ελληνικά νησιά, εκδ. Μεταίχμιο, 2006 ISBN 960-455-074-8
- Πικρολέμονα, εκδ. Γρηγόρη
- Ο σκοτεινός Λαβύρινθος, εκδ. Κανάκη
- Προπάντων τα προσχήματα, εκδ. ΟΛΚΟΣ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΚΙ ΕΔΩ:
