Ο Ρουί Γκονζάλες ντε Κλαβίχο (Ruy González de Clavijo, … – 2 Απριλίου 1412) ήταν Ισπανός διπλωμάτης που έζησε τον 15ο αιώνα, χωρίς να είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία γέννησής του. Ο Ερρίκος Γ’ ντε Τρασταμάρα, βασιλιάς της Καστίλλης και Λεόνης όρισε τον Κλαβίχο πρεσβευτή της Ισπανίας κι επικεφαλής της αποστολής που θα ταξίδευε στα βάθη της Ανατολής για να φτάσει ως την Μέση Ασία, στη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του Ταμερλάνου (Ταμουρμπέκ), τη Σαμαρκάνδη (αρχαία Μαρακάνδη) και να συναντήσει τον μεγάλο ηγεμόνα.
Ο Κλαβίχο και η Ισπανική αποστολή ξεκίνησαν από το λιμάνι της Σάντα Μαρία στις 21 Μαΐου 1403, έπλευσαν τη Μεσόγειο, πέρασαν από νησιά του Αιγαίου, αποβιβάστηκαν και περιηγήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη κι από την Τραπεζούντα, έφτασαν στη Σαμαρκάνδη τον Σεπτέμβριο του 1404, με κακουχίες και κινδύνους καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Τα όσα βίωσε και είδε στο ταξίδι του ο Κλαβίχο τα κατέγραψε στο ημερολόγιό του, το οποίο τυπώθηκε κι εκδόθηκε για πρώτη φορά ύστερα από ενάμισι αιώνα (1582). Η έκδοση έγινε με βάση το χειρόγραφο (χωρίς διορθώσεις από τον εκδότη) κι αυτό δίνει στο σύγγραμμα μεγάλη αξία. Τα διάφορα γεγονότα χρονολογούνται με βάση το ευρωπαϊκό ημερολόγιο και τις εκκλησιαστικές γιορτές.
Ιδιαίτερα για την Ελληνική ιστορία έχουν μεγάλο ενδιαφέρον οι περιγραφές του για τα νησιά του Αιγαίου και την Κωνσταντινούπολη μισό αιώνα πριν την άλωση. Το βιβλίο του ντε Κλαβίχο που περιγράφει το ταξίδι της Ισπανικής αποστολής κυκλοφορεί με τίτλο: Το ταξίδι στην Αυλή του Ταμερλάνου. Το ημερολόγιο της πορείας της ισπανικής αποστολής προς τη Σαμαρκάνδη (1403-1406). Αυτής της αποστολής είχε προηγηθεί άλλη μια πρεσβεία της Ισπανίας που είχε σκοπό να εξακριβώσει την οικονομική και στρατιωτική ισχύ του Ταμερλάνου, ο οποίος έχοντας δεχτεί από τους Ισπανούς απεσταλμένους συγχαρητήρια για τη νίκη του κατά των Τούρκων, πρόσφερε πλούσια δώρα για να εδραιώσει τη φιλία των δύο χωρών. Σαν δεύτερο βήμα λοιπόν, ο Ερρίκος Γ’ έστειλε στη Σαμαρκάνδη τον Κλαβίχο με πλούσια δώρα και μια επιστολή, με σκοπό προφανώς, μελλοντικά οφέλη από τις σχέσεις μεταξύ των χωρών.
Ο Κλαβίχο προσπάθησε με πολλή επιμονή να συναντήσει και δεύτερη φορά τον Ταμερλάνο και να πάρει από αυτόν μιαν απάντηση στο μήνυμα του Ισπανού βασιλιά αλλά χωρίς αποτέλεσμα, μιας και ο Ταμερλάνος προετοίμαζε πυρετωδώς την εκστρατεία στην Κίνα και δεν είχε άλλο χρόνο για τους Ισπανούς απεσταλμένους. Ο Κλαβίχο παρέμεινε αρκετό διάστημα στη Σαμαρκάνδη και έδωσε μέσα από το ημερολόγιό του λεπτομερείς περιγραφές από έθιμα, γιορτές και στοιχεία της κουλτούρας και του πολιτισμού του λαού που συνάντησε. Οι μαρτυρίες που προέρχονται από δικές του παρατηρήσεις είναι γενικά ακριβείς ενώ συνήθως λαθεμένα είναι τα στοιχεία που παραθέτει από έμμεσες πηγές τις οποίες δεν μπορούσε να ελέγξει.
Ο θάνατος του Ταμερλάνου ανάγκασε την άμεση αναχώρηση κι επιστροφή την Ισπανικής αποστολής η οποία περιγράφεται αναλογικά πολύ σύντομα στο ημερολόγιο του Κλαβίχο (120 φύλλα κειμένου σχετικά με το ταξίδι προς τη Σαμαρκάνδη και 16 φύλλα κειμένου σχετικά με την επιστροφή). Ενώ με το ημερολόγιο ο Κλαβίχο προσφέρει σημαντικές πληροφορίες στους μελετητές, για τον ίδιο γνωρίζουμε πολύ λίγα. Κάποιες πληροφορίες αντλούνται από το ίδιο το ημερολόγιο και κάποιες από έργα μεταγενέστερων Ισπανών συγγραφέων. Γνωρίζουμε ότι ένα μήνα μετά τη επιστροφή του από τη Σαμαρκάνδη, ο Κλαβίχο παρουσιάστηκε στον βασιλιά Ερρίκο Γ’ και του περιέγραψε τη δραστηριότητα της πρεσβείας. Το όνομά του αναφέρεται μεταξύ εκείνων που είχαν πάρει μέρος στην σύνταξη της διαθήκης του Ερρίκου Γ’.
Μετά το θάνατό του (1407) ο Κλαβίχο απομακρύνθηκε από τις κρατικές υποθέσεις και ασχολήθηκε με την κατασκευή του οικογενειακού τάφου στο παρεκκλήσι της μονής Αγίου Φραγκίσκου στη Μαδρίτη όπου και ενταφιάστηκε το 1412. Στα τέλη του 15ου αιώνα ο οικογενειακός τάφος του Κλαβίχο καταστράφηκε για να δημιουργηθεί χώρος για το κοιμητήριο της συζύγου του βασιλιά Ερρίκου Γ’, Χουάνα της Πορτογαλίας.
Πηγές
Εισαγωγικά κείμενα (Πρόλογος του ακαδημαϊκού Ι.Σ. ΜΠρακίνσκι, σημείωμα της μεταφράστριας, το ιστορικό της έκδοσης και του ταξιδιού) από το βιβλίο Το ταξίδι στην Αυλή του Ταμερλάνου, εκδόσεις Καλέντης, 1997
