- ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΡΥΦΤΟΣ*
Στις εκλογές του Δεκέμβρη του 1881 παρόλο που κανένα κόμμα δεν συγκέντρωσε την πλειοψηφία σχηματισμού κυβέρνησης, οι πολιτικές ζυμώσεις και συνεργασίες δείχνουν τον δρόμο της εξουσίας στον Χαρίλαο Τρικούπη και έτσι η κυβέρνηση Κουμουνδούρου παραιτείται. Η Ελλάς λοιπόν στα τέλη του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα υπό την βασιλεία του Γεωργίου Α΄ έχει προσαρτήσει τα Επτάνησα, τη Θεσσαλία και την Άρτα της Ηπείρου. Ο Τρικούπης στα χρόνια των κυβερνήσεων του κατάφερε να υλοποιήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο ελληνικό κράτος οι οποίες θα «άφηναν» σε βάθος αναλλοίωτα τα αποτυπώματα του δυτικού εκσυγχρονισμού.
Πιο συγκεκριμένα η τρικουπική πολιτική επικεντρώθηκε στα μεγάλα έργα υποδομών και στην ανάκαμψη της οικονομίας ώστε έτσι η Ελλάδα να έχει δημιουργήσει ένα σημαντικό υπόβαθρο στην εξωτερική πολιτική όπου θα γίνεται πλέον αντιληπτή η διπλωματική της θέση.
Ως προς τον τομέα των υποδομών επί Τρικούπη πραγματοποιήθηκε η διάνοιξη της Διώρυγας της Κορίνθου (με σκοπό την εύκολη μετακίνηση στρατευμάτων και εμπορευμάτων), δημιουργήθηκαν σιδηρόδρομοι και οδοποιία. Για την ανάκαμψη της οικονομίας προωθήθηκαν τα εγγειοβελτιωτικά έργα (αποξήρανση λίμνης Κωπαΐδας) ώστε να ενισχυθεί η αγροτική παραγωγή, τέθηκαν τα θεμέλια για τον ηλεκτρισμό καθώς επίσης επιχειρήθηκε περισσότερο η χρήση ατμόπλοιων παρά ιστιοπλόων επιτυγχάνοντας έτσι την ταχύτερη και φθηνότερη μεταφορά των εμπορευμάτων και την αύξηση της χωρητικότητας των πλοίων.
Σχετικά με τις Ένοπλες Δυνάμεις ο Τρικούπης ως γνήσιος φιλοδυτικός ανέθεσε την εκπαίδευση των στρατευμάτων σε Γάλλους Αξιωματικούς ανασυγκροτώντας την αστυνομία, την αγροφυλακή και την Σχολή Ευελπίδων, ενώ μείωσε την θητεία και τις δαπάνες των εξοπλισμών με στόχο την εξοικονόμηση χρήματος. Ενισχύθηκε το Πολεμικό Ναυτικό καθώς προστέθηκαν στον Στόλο τα θρυλικά θωρηκτά «Ύδρα», «Σπέτσες» και «Ψαρά». Επίσης απαγόρευσε στους αξιωματικούς να θέτουν υποψηφιότητα στο κοινοβούλιο.
Στον τομέα της δημόσιας διοίκησης ο Τρικούπης στόχευε στην οργάνωση μιας ευέλικτης, άρτια εκπαιδευμένης και αμερόληπτης τάξης μόνιμων δημοσίων υπαλλήλων, όπου θα προάσπιζαν και θα απλούστευαν τον κρατικό μηχανισμό της γραφειοκρατίας. Φυσικά για να μπορέσει να υλοποιήσει αυτές τις μεταρρυθμίσεις ο δρόμος προς τον δανεισμό του Ελληνικού κράτους ήταν αναπόφευκτος.
Η εξωτερική πολιτική του Τρικούπη είχε επικεντρωθεί κι εκείνη στην αναδιοργάνωση του κράτους. Δηλαδή ο Τρικούπης είχε έναν μετριοπαθή εθνικισμό πάντα στην σκέψη του όπου άφηνε στο περιθώριο τις επεκτατικές εθνικιστικές φωνές της Μ.Ιδέας και υποστήριζε τον δρόμο της ειρήνης. Ο Τρικούπης για να αποτρέψει τις εθνικές απειλές της Σερβίας και της Βουλγαρίας που είχαν εμφανιστεί δειλά δειλά, με τον διαμελισμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας έσπευσε να πολλαπλασιάσει τις επαφές του με τις Μεγάλες Δυνάμεις.
Στο αντίπαλο πολιτικό στρατόπεδο του πολιτικού δικομματισμού που είχε διαμορφωθεί αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και κύριος επικριτής του Τρικούπη ήταν ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης.
Στην ουσία ο Τρικούπης έπρεπε να συγκρουστεί με την παλαιοκομματική πολιτική του Δηλιγιάννη. Ο Τρικούπης ήταν κύριος εκφραστής του ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού και εφαρμοστής του ξένου καπιταλιστικού κεφαλαίου που σάρωνε στην Ευρώπη εκείνα τα χρόνια, ενώ ο Δηλιγιάννης υποστηρικτής των ντόπιων τσιφλικάδων της Θεσσαλίας και ένθερμος μεγαλοϊδεάτης ως προς τον ρόλο που έπρεπε να παίξει η Ελλάδα στην Ανατολή. Ο Δηλιγιάννης στην διακυβέρνησή του ξήλωσε εν μέρει το μεταρρυθμιστικό τρικουπικό έργο και αφοσιώθηκε στην εθνικιστική επεκτατική πολιτική.
Όμως οι πολιτικές του συντηρητικού Δηλιγιάννη οδήγησαν στον «ειρηνικό» ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας από τις ξένες δυνάμεις το 1886 και την ήττα του ελληνικού στρατού στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις του μεσολογγίτη Τρικούπη αφενός εξασφάλισαν τα θεμέλια και το πρόσφορο έδαφος για την ετοιμότητα του ελληνικού κράτους στον 20ό αιώνα αλλά αφετέρου λειτούργησαν αρνητικά αφού συνέβαλαν στην χρεοκοπία του το 1893.
*Ο Χρήστος Στρυφτός είναι Ιστορικός
ΠΗΓΕΣ:
-
Richard Clogg, «Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας 1770-1990»,εκδ:ΙΣΤΟΡΗΤΗΣ, Αθήνα,1995
-
Σπύρος Τζόκας, «Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους», εκδ: ΘΕΜΕΛΙΟ, Αθήνα,1999
