- Του Λεωνίδα Μαργαρίτη*
Καρπερός ο Ηλειακός Κάμπος, υπήρξε χωνευτήρι λαών και εθνοτήτων. Δέχθηκε κατά καιρούς στίφη επιδρομέων που κατέληγαν εκεί, είτε από ανάγκη είτε από τυχοδιωκτισμό. Στους ηρωικούς χρόνους δέχθηκε τους Αιτωλούς και Θεσσαλούς , στους ιστορικούς τους Αρκάδες και Κερκυραίους, στους Μεσαιωνικούς κατά σειρά Σλάβους, Φράγκους , Αλβανούς και τελευταία Τούρκους και Αρβανίτες.
Στους μετεπαναστατικούς χρόνους δέχθηκε Έλληνες: από όλες τις γωνιές της χώρας, Ηπειρώτες, Μανιάτες, Χιώτες, Αρκάδες, Ρουμελιώτες, Κεφαλλονίτες και Ζακυνθινούς.
Όλα τα ετερόκλητα και ιδίως αλλόφυλα στοιχεία συγχωνεύθηκαν στο μεγάλο χωνευτήρι της κοινωνικής ζωής.
Η γη της Ηλείας ιερή πάντα κατά τους Αρχαίους Έλληνες με το αθλητικο-θρησκευτικό κέντρο την Ιερή Άλτη της Ολυμπίας, στους Βυζαντινούς χρόνους κτήμα του Αγίου Ανδρέου, στη Φραγκοκρατία προσωπική ιδιοκτησία του Φράγκου Ηγεμόνα, στην Τουρκοκρατία προσωπικό κτήμα της μητέρας του εκάστοτε Σουλτάνου έδινε ασυλία στους Ηλείους και τους εξασφάλιζε μία ειρηνική διαβίωση μέσα στα πατρογονικά τους.
Τα διάφορα ήθη και έθιμα των ξενόφερτων ξαναπλάστηκαν και ξανα-δόθηκαν σε εντόπιο τόνο και χρώμα.
Στο διάβα των αιώνων αυτών πολλοί αποπειράθηκαν να γράψουν την ιστορία της Ηλείας χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να υπάρχει στην ουσία μία ολοκληρωμένη και άρτια εργασία για το σύνολο του Ηλειακού τόπου, και των ανθρώπων του στη διαδρομή των αιώνων.
Ο αποκαλυπτικός και μακρόπνοος ιστορικός της Ηλείας δεν έχει μέχρι σήμερα υπάρξει.
Δεν μπορεί βεβαίως να παραγνωριστεί την συνεισφορά του αείμνηστου Γυμνασιάρχη Γεωργίου Παπανδρέου ο οποίος με τις έρευνες του διέσωσε πολλά στοιχεία της ιστορίας της Ηλειακής γης, όμως κι εκείνος πλήρη, διεξοδική και εμπεριστατωμένη ιστορία της Ηλείας δεν έγραψε.
Λέγεται πως ο δεύτερος τόμος ο οποίος είχε αναγγελθεί με τίτλο: « Ηλεία δια μέσου των Αιώνων» , ήταν κατά πολύ αξιολογότερος.
Ατυχώς καταστράφηκε την τελευταία στιγμή που θα γίνονταν στο τυπογραφείο.
Υπάρχει ανέκδοτο το έργο του αείμνηστου Γυμνασιάρχη Δημητρίου Π. Οικονομοπούλου με τον τίτλο: «Ηλεία επί Τουρκοκρατίας».
Υπάρχει επίσης το έργο του Γ. Α. Χρυσανθακόπουλου με τίτλο: «Η Ηλεία επί Τουρκοκρατίας» έκδοση 1950, ένα έργο που συμβάλει σημαντικά στη γνώση των Ηλειακών πραγμάτων της εποχής εκείνης.
Η Ηλειακή ιστορία όμως είναι ανεξάντλητη και σε μεγάλα τμήματά της ανεξερεύνητη.
Βέβαια τα μεγάλα και σημαντικά γεγονότα της Ηλειακής ιστορίας είναι γνωστά.
Δεν είναι όμως μελετημένα σε όλη τους την έκταση, το βάθος και στις λεπτομέρειες της.
Όσοι καταπιάνονται με τη συγγραφή επί μέρους ιστοριών τοπικών κοινωνιών, με την καταγραφή όσων πληροφοριών έχουν σχέση με την προέλευση των κατοίκων, την σύνθεση των πληθυσμών, τις μετακινήσεις τους στο χώρο, τη μόνιμη εγκατάστασή τους την ανάπτυξη δραστηριοτήτων, την καταγραφή ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν την πορεία τους μέσα στο χρόνο συμβάλλουν σημαντικά στην διάσωση και διατήρηση ηθών εθίμων και παραδόσεων.
Προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στον μελετητή και μελλοντικό συγγραφέα της συνολικής ιστορία της Ηλείας.
Η καταγραφή των μικροϊστοριών, αποτελούν ψηφίδες στη σύνθεση του μεγάλου ψηφιδωτού της Ηλειακής ιστορίας.
Όλες οι πόλεις και τα χωριά της Ηλείας κατά καιρούς είχαν την τύχη να έχουν κάποιο πνευματικό άνθρωπο που θα ξεπλήρωνε το χρέος του προς τη γενέτειρά του, τους απογόνους του , στους επιγενόμενους.
Ο Τάκης Δόξας μέσα από το: «Χρονικό του Πύργου» έδωσε στοιχεία της ιστορίας της πόλης που γεννήθηκε, δραστηριοποιήθηκε και δεν εγκατέλειψε ποτέ.
Ο Αύγουστος Α. Καπογιάννης με το έργο του «Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ-Ιστορική Έρευνα-Μελέτη του τόπου»Μέρος Α΄ Θέρος 1970-1972 μας παραδίδει σημαντικές πληροφορίες για την πόλη του Πύργου από της ιδρύσεώς του μέχρι την εποχή μας, ενώ το έργο αυτό συνεχίζεται μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας του, της Αυγής Πύργου.
Επίσης ο Κων/νος Κυριακόπουλος με το δίτομο έργο του: «Πύργος και Ηλεία στην επανάσταση και στα χρόνια του Καποδίστρια», μας παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την υπό μελέτη περίοδο.
Ο Λεωνίδας Καρνάρος με το έργο του: «ΑΜΑΛΙΑΔΑ» και με μία σειρά εκδόσεις με επί μέρους έρευνές του μας παρουσιάζει το παρελθόν της άλλης μεγάλης πόλης της Ηλείας.
Ο αείμνηστος χαλκέντερος μελετητής και συγγραφέας Τάσος Γριτσόπουλος μέσα από δύο τόμους του έργου του: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ», παρέχει ένα πλήθος στοιχείων και μαρτυριών για την ιστορική διαδρομή και πορεία της πόλεως του Ηλειακού Κάμπου, που για πολλά χρόνια υπήρξε το επίκεντρο ενδιαφέροντος των Τούρκων, των Φράγκων και των υποδούλων.
Ο π. Κωνσταντίνος Καπετανόπουλος μέσα από το βιβλίο του: «Ιστορικές Σελίδες της Ανδραβίδας» διασώζει πολλά ιστορικά στοιχεία για την πρωτεύουσα των Φράγκων στο Μοριά.
Ο αείμνηστος Ανδρέας Μπούτσικας μέσα από το βιβλίο του: « ΤΟ ΑΥΓΕΙΟ» μας δίνει το χρονικό της ίδρυσης του χωριού Μπουχιώτη το οποίο μετονομάστηκε σε Αυγείο, σε ανάμνηση του μυθικού βασιλιά της ΄Ηλιδας. αλλά και με το δίτομο έργο του: «Η Φραγκοκρατία στην Ηλεία», φωτίζει ιστορικές στιγμές εκείνης της περιόδου.
Ο αείμνηστος δάσκαλος Γεώργιος Μαραζιώτης μέσα από το έργο του: «Ιστορία του Τραγανού» σκιαγραφεί τη δημιουργική πορεία στο χρόνο της Κοινότητας Τραγανού του μετέπειτα Δήμου και ενός των τριών Δήμων του κάμπου που συγκροτούν το νέο Καλλικρατικό Δήμο Πηνειού.
Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας μπορεί να μην έγραψε ιστορικές μελέτες όμως στο έργο του περιλαμβάνονται πολλά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία για τη γενέτειρά του τα Λεχαινά. Δεν πρέπει να παραλείψουμε και τον εξαιρετικό τόμο-λεύκωμα με τίτλο: “Λεχαινά ο τόπος ,τα σπίτια” έκδοση του περιοδικού ΕΚ ΠΑΡΑΔΡΟΜΗΣ μια εξαιρετική έρευνα της Ελένης Ψυχογιού για την πόλη του Ηλειακού Κάμπου.
Βέβαια σημαντικές πληροφορίες και ιστορικά γεγονότα της Ηλείας καταγράφει και περισώζει επίσης και ο αείμνηστος Ντίνος Ψυχογιός μέσα από τις σελίδες του ανεπανάληπτου περιοδικού « ΗΛΕΙΑΚΑ».
Ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία για τους τόπους γέννησής τους μας δίνουν ακόμη, ο Ανδρέας Μπράτης για το Βαρθολομιό, ο Διονύσης Αγιαννιτόπουλος και ο Παναγιώτης Γιοβάς για τα Σαβάλια, ο Λεωνίδας Μαργαρίτης για τον Κόροιβο, ο αείμνηστος Βασίλης Κουρής και η Κόρη του Αναστασία για το Κάστρο και τα Λουτρά Κυλλήνης.
Ο Γιώργος Σταυρόπουλος για την Οινόη, ο Κώστας Λούρμπας για το Δήμο Μυρτουντίων,τη Γαστούνη και τους Σισιναίους , ο Κωνσταντίνος Σταυροπουλος για την Πλατιάννα, ο Πάνος Αργυρόπουλος για τα Κρέστενα, Ο Παύλος Μιντζόπουλος για το Λευκοχώρι (Μουσουλουμπεη), ο Παναγιώτης Παπαθεοδώρου για την Κρυόβρυση ο Θόδωρος Ρέγκλης για το Τρουμπέ(Δήμητρα) ο Μιχαήλ Γ.Δημητρόπουλος για το Χάβαρι ο Κωνσταντίνος Χ.Μπασέτας για το Χελιδόνι,ο Νίκος Παπουτσής για τα Καβάσιλα,ο π. Παναγιώτης Φωτακόπουλος για το Γούμερο,ο Ιωάννης Παπαδόπουλος για το Γεράκι Αμαλιάδος,ο Νίκος Αναστόπουλος για τη Δίβρη,ο Τάκης Κούρβας για την Ηλεία άλλοτε και τώρα,ο Χαράλαμπος Σ.Παπαγιάννης και αλλοι.
Η Ηλεία μολονότι έχει πολλές μονογραφίες για τις πόλεις και τους οικισμούς της, περιμένει τον ιστορικό που θα γράψει τη συνολική ιστορία της .
Ο ιστορικός που θα κληθεί να την καταγράψει θα έχει πολλές πηγές στη διάθεσή του. Το ευχόμαστε και το περιμένουμε…
*Ο Λεωνίδας Γ. Μαργαρίτης είναι Επίτ. Δικηγόρος και Πρόεδρος της Εταιρείας Λογοτεχνών Ν. Δ. Ελλάδος
